Vrije Tribune

Neutrale verpakkingen tabaksproducten: ‘Willen we namaak in de hand werken?’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

Mathieu Maes, vicevoorzitter van de stichting ‘Neen aan Namaak en Piraterij’, stelt zich vragen bij neutrale verpakkingen voor tabaksproducten: ‘We dreigen overspoeld te worden met nog meer namaak.’

‘Inspectie sluit recordaantal webshops met namaakspullen’, ‘Illegale pillen in West-Vlaamse supermarkt’, ‘Douane rolt illegale sigarettenfabriek op’… Regelmatig wordt er ergens in het land een succes geboekt in de niet aflatende strijd tegen namaak en illegale handel.

Gelukkig maar. Namaakproducten kunnen dan wel financieel aantrekkelijk zijn, ze zijn vooral gevaarlijk voor de consument. Er zijn immers geen garanties dat de illegale goederen voldoen aan de Europese regels die garanties inbouwen voor de strikte samenstelling van het product en voor de veiligheid van de consument. Daarenboven betekent elk verkocht namaakproduct ook een inkomstenverlies, niet alleen voor bonafide handelaars, maar ook voor de Belgische schatkist. De Belgische overheid heeft er dus alle belang bij om elke mogelijke maatregel in de strijd tegen namaak en illegale handel zo goed mogelijk te benutten. Maar even belangrijk is het om maatregelen die namaak en illegale handelkunnen faciliteren absoluut te mijden.

Neutrale verpakkingen tabaksproducten: ‘Willen we namaak in de hand werken?’

Ja, ook dat laatste verdient aandacht. Zeker nu er ook in België stemmen opgaan voor de invoering van neutrale verpakkingen voor tabaksproducten, nochtans – en niet toevallig – één van de meest nagemaakte productcategorieën. Hoewel deze maatregel ontegensprekelijk geïnspireerd is door de wil om de volksgezondheid te vrijwaren, is het zeer de vraag of de verwachte voordelen wel voldoende zijn afgewogen tegenover de eveneens te verwachten directe en indirecte nadelen.

Ook kunnen we niet om de vaststelling heen dat het effect van de invoering van neutrale verpakkingen op het rookgedrag van mensen nog steeds onduidelijk of onvoldoende aangetoond is. In Frankrijk blijkt de recente invoering van neutrale verpakkingen bijvoorbeeld alvast geen meetbaar effect te hebben gehad op de verkoop. In een parlementair debat gaf de Franse Minister van Volksgezondheid, Agnès Buzyn, dit onlangs zelfs nog publiekelijk toe. Recentelijk heeft het economische adviesbureau Europe Economics de impact van het plain packaging-beleid in zowel Frankrijk als het Verenigd Koninkrijk onderzocht. De conclusie van dit onderzoek is onder andere dat het beleid geen statistisch significante invloed heeft gehad op het tabaksgebruik in beide landen.

Dat de invoering van neutrale verpakkingen het aantal rokers niet meteen significant doet dalen, is overigens ook al geblekenuit observaties in Australïe. Wat we ook met zekerheidkunnen voorspellen, is dat neutrale verpakkingen de deur wagenwijd zullen openzetten voor namaak en illegale handel.Neutrale verpakkingen maken het immers eenvoudiger om namaakproducten te produceren. In plaats van verschillende producten na te maken, volstaat het immers om e?e?n enkele neutrale verpakking te kopiëren.

Evenzeer valt het te voorspellen dat neutrale verpakkingen ook de smokkel zullen stimuleren van producten met merkverpakkingen die in andere landen wel nog legaal op de markt aanwezig zijn. Tegenwoordig is vanuit België een lucratieve trip naar landenin Zuid- of Oost-Europa waar sigaretten veel goedkoper zijn snel gemaakt. Om die reden is de illegale handel in tabaksproducten in ons land al vele jaren gestaag in opmars. Daarenboven pleitte Carlos Brito, ceo van AB Inbev, er onlangs nog voor om geen maatregelen in te voeren die de illegale handel in alcoholproducten zouden kunnen doen floreren. We kunnen die redenering volgen. Immers, met de neutrale verpakkingen valt ook de laatste en moeilijkste drempel weg en dreigen we simpelweg overspoeld te worden met nog meer namaak. Voor onze douane- en politiediensten, die nu al hun handen vol hebben met het opsporen en opdoeken van illegale tabaksfabriekjes, wordt het stilaan onbegonnen werk.

Daarenboven is uit onderzoek van de FOD Volksgezondheid in 2011 gebleken dat er enorme gezondheidsrisico’s verbonden zijn aan namaakproducten: ‘Bij de sigaretten uit het zwarte circuit bleek geen enkel staal in orde te zijn. Sommige stalen bevatten tot het dubbele van het toegelaten koolstofmonoxide- of teergehalte. Andere stalen bevattendan weer mindernicotine dan op de verpakking wordt aangegeven, wat ertoe kan leiden dat de roker de neiging krijgt om dieper te inhaleren, waardoor hij een veel grotere hoeveelheid koolstofmonoxide en teer binnen krijgt.’ In datzelfde persbericht stelde de FOD Volksgezondheid dat ‘(…) de producten uit het zwarte circuit daarentegen geenszins voldoen aan de normen en een nog grotere belasting zijn voor de gezondheid (…)’.

Het invoeren van neutrale verpakkingen dwingt ons om te dweilen met de kraan open.

Neutrale verpakkingen zouden daarnaast ook een schending in houdenvan het Benelux-merkenrecht. Ze sluiten het gebruik van handelsmerken uit en vormen zo een onteigening van intellectuele eigendomsrechten. De maatregel lijkt in elk geval strijdig met verschillende internationale verdragen. Het TRIPS-verdrag stelt bijvoorbeeld dat het gebruik van een handelsmerk niet mag worden bemoeilijkt op een wijze die afbreuk doet aan het vermogentot het onderscheiden van de waren van de ene onderneming van die van andere ondernemingen.

De onwettigheid van neutrale verpakkingen buiten beschouwing gelaten, is het nog maar zeer de vraag wie zal opdraaien voor de kosten. Een recente studie van onafhankelijk financieel adviesbureau Brand Finance toonde namelijk aan dat door het invoeren van neutrale verpakkingen, acht grote bedrijven uit de drank- en voedingssector een verlies zouden moeten incasseren van bijna 200 miljard dollar. Samengevat: niet alleen de consument, de handelaar en de Belgische financiën zouden te lijden hebben onder de invoering van neutrale verpakkingen, ook voor de producenten is dit dus een nefaste maatregel.

Langs deze weg willen we oproepen om geen ondoordachte maatregelen in te voeren die leiden tot een afgenomen consumentenbescherming, economische onzekerheid, en die het leven van onze douanediensten verder bemoeilijken. Deze doen namelijk al veel inspanningen om de groeiende plaag van namaak in te dijken. Het invoeren van neutrale verpakkingen zal hun werk allesbehalve vergemakkelijken en dwingt ons om te dweilen met de kraan open.

Mathieu Maes is vicevoorzitter van de Stichting Neen aan Namaak en Piraterij. Deze private stichting werd in 2010 opgericht door de International Chamber of Commerce in België en de Douane en is bedoeld om bedrijven en consumenten te sensibiliseren over de risico’s en gevaren van namaak en piraterij.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content