‘Moeten wij echt met de Lotto spelen zodat er geld naar goede doelen gaat?’

Vorig jaar gaven we met z’n allen een recordbedrag van 1,4 miljard euro uit aan producten van de Nationale Loterij. Het is een lepe vorm van belastingen heffen.

‘De loterij is een belasting op domheid’, wist de Engelsman Henry Fielding in 1732 al, toen hij in een liedtekst schreef: ‘ A lottery is a taxation upon all the fools in creation‘. Dat is al heel lang zo. Meer dan 2000 jaar geleden introduceerde de Hun-dynastie onder keizer Cheung Leung (205-187 jaar voor Christus) het Keno-spel, waarbij je moet gokken welke nummers van 1 tot 70 uit een trekkingstrommel zouden komen. Zo moest geld worden verzameld voor defensie en de bouw van de Chinese Muur. Chinese gastarbeiders zullen het spel eeuwen later introduceren in de VS, en vandaar veroverde Keno heel de wereld. Vandaag biedt de Nationale Loterij Keno nog altijd aan. U kunt op het internet ‘voor slechts 2 euro’ meespelen en ‘er is tot 250.000 euro per euro inzet te winnen’, zo staat er. De kans dat u 10 juiste cijfers uit de 70 getallen gokt, wordt niet vermeld. Die ligt tussen 4 en 5 op 10 miljoen.

Wie droomt er niet van om met de Lotto of EuroMillions in één klap miljonair te worden? Of dankzij Win for Life maandelijks een smak geld op zijn bankrekening te krijgen? Wiskundeprofessor Rudi Penne (UAntwerpen) heeft afgelopen weekend in Het Laatste Nieuws nog eens berekend hoe groot de winstkansen en het rendement zijn – of beter gezegd, het verlies. Want dat blijkt de loterij toch steeds te zijn: een garantie op verlies.

Voor de Lotto, waarbij zes nummers en één bonusnummer worden getrokken uit 45 genummerde ballen, is er één kans op 8.145.060 om de hoofdprijs te winnen. ‘Je hebt meer kans om met een dobbelsteen acht keer na elkaar een zes te gooien’, aldus Penne. Bij EuroMillions heb je één kans op 139.838.160 om de jackpot te winnen. ‘Dat wil zeggen dat de kans dat je omkomt bij een aardbeving zes keer groter is dan dat je EuroMillions wint.’ Bij Win for Life heb je één kans op 1.250.000 dat je tot het einde van je dagen 5000 euro per maand krijgt. Penne besluit: ‘Je zult weinig wiskundigen of statistici vinden die op de Lotto spelen of zich aan een krasbiljet wagen.’

Bij dat alles gaat de Nationale Loterij, zoals alle loterijen, geslepen te werk. Ze zegt bijvoorbeeld niet hoe miniem de kans is dat u de hoofdvogel afschiet – bij elk kansspel kunt u weleens een klein bedrag winnen, en die kansen ‘bengelen als een wortel voor uw neus’, om het met de woorden van professor Penne te zeggen. En dus koopt u opnieuw zo’n kansspelbiljet. Daarnaast wordt u verleid door een jackpot die steeds vetter wordt. Bij EuroMillions ligt het record van het gewonnen bedrag op 190 miljoen euro. Dan kan een mens al eens in de verleiding komen.

De enige die zo goed als zeker is dat hij geld zal verdienen aan de kansspelen, is degene die ze mag organiseren. Niet toevallig is dat in de meeste landen de overheid. Vorig jaar spendeerden de Belgen 1,4 miljard euro aan producten van de Nationale Loterij, een record. Het meeste geld, 562 miljoen, ging naar EuroMillions. Via de Lotto kwam 440 miljoen binnen en dankzij Win for Life 340 miljoen, zo bleek onlangs uit cijfers in zakenkrant De Tijd. Van die inleg werd 934 miljoen of 58 procent uitgekeerd aan de winnaars. Met andere woorden: pakweg 500 miljoen of een dikke 40 procent werd niet uitgekeerd. Zouden de spelers dat beseffen?

Van de totale inzet vloeit 7 procent naar de meer dan 7000 verkooppunten. De Loterij zelf houdt 10 procent en de overheid krijgt ook 10 procent, 135 miljoen om precies te zijn. Makkelijk verdiend. Ondertussen profileert de loterij zich als een milde weldoener: zo’n 185 miljoen of 13 procent van de totale inzet gaat naar goede doelen, cultuur en verenigingen. Moeten wij echt met de Lotto spelen zodat er geld gaat naar die zaken? Dat zou beschamend zijn. En bovendien, zouden we niet beter zélf kiezen naar welke goede doelen en andere initiatieven ons geld gaat, dan dat over te laten aan de Nationale Loterij?

Niet voor niets wordt de loterij omschreven als ‘een hoge en weinig transparante ontspanningsbelasting’. Daar komt nog bij dat vooral lage inkomens geld besteden bij de Nationale Loterij. Dat deed econoom Geert Noels ooit besluiten dat de ‘Loterij niet alleen een belasting is op domheid maar ook een omgekeerde herverdeling’. Dat alles kan onmogelijk de bedoeling zijn. Er zijn verstandiger manieren om met uw geld om te gaan.