‘Minimale dienstverlening is een café zonder bier: staken moet pijn doen’

‘Minimale dienstverlening’ is in het stakingsdebat wat alcoholvrij bier is voor een studentenfeestje na de examens: je mist het punt.

Weinig discussies zo verhit als die rond stakingen. Wie welvoeglijkheid hoog in het vaandel draagt, gaat op dagen als deze niet rondhangen op sociale media of lezersfora. De duidelijkheid die daar verkocht wordt, staat in schril contrast met de newspeak van politici rond het stakingsrecht. Newspeak, dat is de taal die George Orwell door het autoritaire regime in zijn roman 1984 liet spreken: een opgeschoond taaltje dat de illusie van de redelijkheid opwerpt, maar absoluut het tegendeel is.

In het stakingsdebat klinkt telkens hetzelfde liedje: nooit tegen, maar ook niet echt voor. Genre: ‘Het stakingsrecht is fundamenteel maar niet absoluut.’ Of erger: ‘Ik ben niet tegen het stakingsrecht, maar…’. Een mens zou heimwee krijgen naar de heerlijk heldere slogan van het Vlaams Blok uit de jaren ’80: ‘Staken schaadt, werken baat’.

Je kan er je klok op gelijk zetten dat politici als Vincent Van Quickenborne en Egbert Lachaert (Open VLD) bij elke staking met dergelijke wazige zinnetjes gaan jongleren. Lachaert dient nu ook een resolutie in, want hij wil het stakingsrecht tegen het licht houden. Het is in deze discussie op dezelfde klok aftellen tot ‘minimale dienstverlening’ valt.

Dit doet denken aan de debatten over vrijheid van meningsuiting.

Dat lijkt een even moeilijk af te lijnen begrip. De maatschappelijke consensus errond is even vluchtig: voor de een zo absoluut mogelijk (de partij van Lachaert staat historisch aan deze kant), voor de ander best in te perken – in naam van het fatsoen, respect voor de ander of andere eerzame, maar volstrekt arbitraire criteria.

Waar het stakingsrecht en het recht op vrije meningsuiting verschillen, is dat de uitwassen van het tweede veel beter getolereerd lijken te worden. Nochtans zijn die niet min: van brute belediging tot racisme. Een mooi voorbeeld is een van de zeldzame tweets van N-VA-voorzitter Bart De Wever. In de nasleep van de aanslag op Charlie Hebdo deelde hij een beenharde cartoon van Knack-huistekenaar GAL. ‘Beledigd worden is de prijs van de vrijheid, en wij betalen die met plezier,’ schreef De Wever erbij.

Beledigd worden is de prijs van de vrijheid, en wij betalen die met plezier. pic.twitter.com/E3CNPntRwG

— Bart De Wever (@Bart_DeWever) January 13, 2015

Los van de agenda achter zo’n tweet, het is een plaat die alle – democratische – politici graag opleggen: dat ze graag die prijs betalen voor het hoge goed van de vrijheid. Niet alleen lijken ze die enkel graag te betalen in het licht van veel duurdere prijzen, ook hebben rechtse politici deze gevoeligheid doorgaans niet als het om het stakingsrecht gaat. Nochtans is dat een even fundamenteel recht.

Dat verdient dan ook fundamentele bescherming. Bescherming tegen ondermijnende newspeak als ‘minimale dienstverlening’. Het zijn mooie woorden maar, niet meer of minder dan het uithollen van het stakingsrecht in het algemeen en het tandeloos maken van dat stakingsrecht bij het spoor in het bijzonder.

Het klinkt hard, maar staken moet pijn doen, anders heeft het geen zin. Werkgevers moeten een staking voelen, anders hebben werknemers geen stok achter de deur, geen drukkingsmiddel. Dat bij een spoorstaking ook de gebruikers getroffen worden, is jammer maar onvermijdelijk. ‘Minimale dienstverlening’ is in het stakingsdebat wat alcoholvrij bier is voor een studentenfeestje daags na de examens: je mist het punt.

Uiteraard zijn niet alle stakingen altijd even redelijk en proportioneel. Maar dat zijn ook niet alle ontslagen of besparingen in bedrijven. Evenveel respect opbrengen voor het stakingsrecht als voor het recht van de werkgever om te ontslaan en te besparen zou onderhandelingen eenvoudiger maken. En op die manier misschien af en toe een staking, ontslag of harde besparing overbodig maken.