Door negen maanden lang een avondklok te gebruiken, is ze vandaag genormaliseerd. ‘We zijn eraan gewend geraakt alsof het een even normale tool is als politiepatrouilles’, schrijft Jong VLD’er Hannes Van Parijs.
In de nacht van zeven op acht mei stond ik samen met drie vrienden langs de Gentse Coupure om het einde van de avondklok te vieren. In ware oudejaarsavondstijl telden we af naar middernacht en ontkurkten we een fles schuimwijn onder het gejuich van tientallen anderen die zich in de buurt verzameld hadden en die dezelfde reflex hadden om het einde van ons negen maanden durende collectieve huisarrest te vieren. Twee lessen leerden we onmiddellijk: er zijn alternatieven voor de nachtklok als handhavingsinstrument, en de drang naar vrijheid is groter bij de bevolking dan naar de illusie van veiligheid.
De druk om de klok op te heffen was toen groot, maar minstens even groot was de angst voor wat zou komen. De Willebroekse burgemeester Eddy Bevers (N-VA) had het nieuwe handhavingsmechanisme al aangegrepen om een vuist te maken tegen hangjongeren. Hij sloot zijn volledige gemeente op om wat milde overlast door een paar onverlaten te voorkomen.
We waarschuwden dat zelfverklaarde sheriffs de ontdekking van de nachtklok zouden aangrijpen om te pas en te onpas hun volledige bevolking huisarrest te geven. Gewoon omdat het makkelijker is voor de veiligheidsdiensten. Als de onschuldigen niet buiten mogen, is iedereen op straat een schuldige. Door negen maanden lang een avondklok te gebruiken, werd dat middel genormaliseerd. We zijn eraan gewend geraakt alsof het een even normale tool is als politiepatrouilles.
Met een wettelijk kader zou de nachtklok in Verviers geen probleem zijn.
En zelden was het zo frustrerend gelijk te krijgen: in Verviers werd op donderdag een avondklok van 22 uur tot 6 uur ingevoerd omdat er plunderingen dreigden. De grondwettelijk gewaarborgde bewegingsvrijheid is plots een strafbaar feit.
De beweegredenen achter de avondklok in Verviers zijn voor discussie vatbaar. Er zijn wel degelijk gevallen te bedenken waarin zo’n klok gerechtvaardigd kan zijn. Toen na de aanslagen in Zaventem een Maalbeek een klopjacht op een terrorist gehouden werd, had een avondklok zin. Mochten er grootschalige rellen uitbreken, kan een avondlok nuttig zijn.
Dubbeltje op zijn kant
Het nut van de klok in Verviers lijkt vanuit praktisch oogpunt een dubbeltje op zijn kant: als enkele ellendelingen een ramp misbruiken om te plunderen, moet de massa dan met hen gestraft worden? Zeker in een tijd van hoge crisis, waar mensen in de weer zijn om op te ruimen, te helpen of te vluchten.
Het probleem is dat we deze discussie case per case moeten voeren, omdat er geen degelijk wetgevend kader is voor een avondklok. Strikt genomen is die compleet illegaal en ongrondwettelijk. Maar als je vanuit praktisch oogpunt een stevig argument kan maken om ze in te voeren, lijkt het gerechtvaardigd overmacht in te roepen om ze toch in te voeren. Dat kan leiden tot enge situaties. Wat als een dreiging, zoals plundering of nachtelijke inbraak, niet snel verdwijnt? Zonder duidelijke criteria om een avondklok in te voeren kan een burgemeester of regering die gewoon laten doorlopen.
De avondklok is in bijna alle gevallen een disproportionele maatregel. Ten eerste pakt ze de grondoorzaak van een probleem niet aan. Het is het middel van de lagere schoolleerkracht die zijn hele klas straft omdat één leerling luidruchtig is. Bovendien raakt ze jongeren altijd veel harder dan de rest van de bevolking: hun sociaal leven wordt opgeschort en hun ontspanning moet zich plots beperken tot een paar uur gedurende de dag. En tot slot, er zijn alternatieven. Zelfs om een avondklok te handhaven heb je patrouilles en opsporingsbeleid nodig. Dat aanvullen met een avondklok moet een uiterste redmiddel in de grootst denkbare crisissen zijn.
Pas als de veiligheidsvoordelen opwegen tegen al deze hevige nadelen, is het gerechtvaardigd om een tijdelijke nachtklok in te voeren. In Verviers lijkt een klok voor één à twee nachten best oké. Mocht ze ingevoerd worden binnen een bestaand wettelijk kader zou ik me er ook geen zorgen om maken, want dan weet je als burger dat je rechten ook in de toekomst gewaarborgd zijn. Daarom moeten we er dringend voor zorgen dat zo’n wettelijk kader er komt, na een grondig debat in onze parlementen en met een grondwetgevende meerderheid gestemd. Anders zullen liefhebbers van grondrechten gedwongen zijn te blijven fulmineren tegen elke nachtklok, en moeten de goedbedoelende burgemeesters het met de slechte bekopen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier