'Meer vaderschapsverlof kan de loonkloof verkleinen'

Wat kunnen wij, als het over vaderschapsverlof gaat, in België bijleren van sterk emancipatorische landen als Zweden? (Kenneth Baert, Hooglede)Liesbet Stevens: We kunnen zeker inspiratie halen bij landen als Zweden, waar mannen meer vaderschapsverlof krijgen dan hier. Maar een groot deel van dat verlof is overdraagbaar, en daar moeten we toch vraagtekens bij stellen. Zweedse vaders en moeders krijgen drie maanden, en dan zijn er nog drie maanden die ze vrij onder elkaar kunnen verdelen. In de praktijk neemt toch meestal de moeder die extra maanden op, waardoor je weer in het traditionele patroon vervalt. Je kunt een buitenlands systeem trouwens nooit zomaar overnemen. In Zweden is er bijvoorbeeld veel minder kinderopvang, waardoor er meer behoefte is aan dat geboorteverlof. Elk land moet een evenwicht vinden. Waarom niet het sociaal verlof uitbreiden voor moeders en vaders? Vaders durven dat verlof bijna niet op te nemen, uit angst voor de reacties van hun werkgever en collega's. (Jeanine Schepens, Gent)Stevens: Bij het Instituut willen we in de eerste plaats garanderen dat mensen hun rechten kunnen opnemen zonder schadelijke gevolgen. Sociaal verlof uitbreiden is een interessante piste, maar die is niet ons terrein. Het klopt wel dat er rond dat sociaal verlof nog veel stereotypen bestaan. Het cliché wil dat zieke kinderen hun mama nodig hebben, maar dat is natuurlijk onzin: een papa kan evengoed voor hen zorgen. Daarom hebben we een mentaliteitsverandering nodig. In Scandinavië is het doodnormaal dat een ouder - man of vrouw, ceo of arbeider - om 16 uur zijn werk verlaat om aan de schoolpoort te gaan staan. Als een vader dat hier doet, krijgt hij scheve blikken of net het omgekeerde: luid applaus. Als militair moet ik minstens een maand aansluitend ouderschapsverlof opnemen, maar financieel ligt dat niet voor de hand. Waarom zouden militairen geen aparte of halve dagen mogen opnemen? (Benny Barbaix, Bredene)Stevens: In de private sector heeft iedereen recht op ouderschapsverlof en kun je dat meestal vrij flexibel opnemen. Maar dat geldt niet voor alle ambtenaren. Alles hangt af van je statuut, in dit geval dat van militair. Als u die verplichting om aansluitend verlof op te nemen wilt aanvechten, moet dat voor het Grondwettelijk Hof. Dat zou dan oordelen of die verplichting te verantwoorden valt. Maar u legt zeker een vinger op de wonde: het Instituut pleit ook voor flexibel ouderschapsverlof. Geeft numerieke ongelijkheid automatisch (gedeeltelijke) discriminatie aan? Worden mannen gediscrimineerd omdat er minder mannelijke dan vrouwelijke verpleegkundigen zijn? (Jan Paulussen, Zwitserland)Stevens: Puur juridisch niet. In het voorbeeld van verpleegkunde is er nu eenmaal een onevenwicht op de arbeidsmarkt: dat begint al in de opleiding en vertaalt zich in het hogere aantal vrouwelijke sollicitanten. Maar zo'n onevenwicht moet wel een wake-upcall zijn. Soms schuilen er toch vooroordelen en zelfs discriminatie achter. In niet-genderdiverse werkomgevingen spelen bijvoorbeeld meer stereotiepe opvattingen. Zou een gelijkwaardig vaderschapsverlof op langere termijn de loonkloof tussen man en vrouw verminderen? Veel tegenstanders zeggen dat dat een te duur systeem is: klopt dat? (Timothy Huygens, Mariakerke)Stevens: Ik ben er vast van overtuigd dat het de loonkloof zou verkleinen. Nu worden veel vrouwen het slachtoffer van discriminatie omdat ze zwanger zijn of kunnen worden. Als het wettelijk mogelijk én sociaal aanvaard wordt dat zowel vader als moeder drie maanden afwezig is na een geboorte, zal kinderen krijgen geen professioneel 'nadeel' meer zijn voor vrouwen. En ja, het klopt dat het voor kleine organisaties een praktische uitdaging kan zijn. Maar op macroniveau hoeft het zeker niet 'te duur' te zijn. Nu is er een grote uitval van vrouwen op de arbeidsmarkt, en ook dat is een hoge maatschappelijke prijs.