Mark Elchardus over de hogere drempels voor nieuwkomers: ‘De vergelijking met het 70-puntenplan van het Vlaams Blok is onterecht’

Mark Elchardus (VUB) in 2015. © Belga

De startnota van Bart De Wever (N-VA) voorziet wachttijden voor nieuwkomers die beroep willen doen op de Vlaamse sociale bescherming en de kinderbijslag. Socioloog Mark Elchardus (VUB) ziet er een terugkeer in naar de oorspronkelijke bedoeling van de sociale zekerheid.

Het was het eerste speerpunt van kersvers Vlaams formateur Jan Jambon (N-VA) op zijn persconferentie op maandagmiddag. De drempels voor nieuwkomers die sociale rechten willen verwerven moeten omhoog. In de startnota van informateur Bart De Wever staan dan ook twee opvallende passages. Enerzijds moeten nieuwkomers zes maanden in Vlaanderen verblijven vooraleer ze recht hebben op kinderbijslag. Anderzijds moeten er vijf jaren verstrijken voor ze beroep kunnen doen op de Vlaamse sociale bescherming ‘en andere sociale voordelen’.

Mark Elchardus, VUB-socioloog en ook wel eens ‘huisideoloog van de socialisten’ genoemd, ziet geen graten in de maatregel. Hij wil niet weten van de benaming ’tweederangsburgers’. ‘Er is immers geen sprake van dat die aparte status voor nieuwkomers zou blijven gelden,’ zegt hij. ‘Dit is eerder een instap, een pad. De nieuwkomers hebben op termijn dus zicht op de verwerving van alle sociale rechten. Het systeem bestaat overigens in verschillende landen en het lijkt me dat dat ook leidt tot betere integratie.’

De vergelijking met het 70-puntenplan van het toenmalig Vlaams Blok in 1992, dat onder meer voorzag in een vermindering van de kinderbijslag voor niet-Europeanen, gaat dus niet op, zegt Elchardus. ‘Die maatregel was immers bedoeld om permanent te blijven.’

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is het sociale zekerheidsstelsel geen bijstandsstelsel.

Mark Elchardus (VUB)

De academicus wil zich niet vastpinnen op termijnen. ‘Zes maanden vooraleer je recht hebt op kinderbijslag lijkt me niet overdreven lang. Al kan en zal er gepraat over worden in de onderhandelingen.’

Toch ziet hij mogelijk een juridisch euvel. ‘De noden van kinderen stellen zich vanaf dag één. Het is best mogelijk dat er bezwaren zijn om een onderscheid te maken tussen verschillende kinderen op het Belgisch grondgebied.’

Ook de vijf jaren wachttijd voor de sociale bescherming lijken Elchardus billijk. Volgens de socioloog kan de drempel fungeren tegen ‘misbruik’ van nieuwkomers, bijvoorbeeld zij die via gezinshereniging naar ons land komen. Al maakt hij zich geen illusies: de grote hefbomen op het vlak van migratie liggen nog steeds federaal.

‘Het is goed dat het integratiebeleid meer aandacht krijgt. Maar de instroom zal aangepakt moeten worden met een nieuwe visie op illegale migratie. Daarover zie ik niets in deze nota – al is het natuurlijk geen Vlaamse bevoegdheid.’

Bart De Wever en Jan Jambon in het Vlaams Parlement, 12 augustus 2019.
Bart De Wever en Jan Jambon in het Vlaams Parlement, 12 augustus 2019.© Belga Image

Dubbele solidariteit

Elchardus wil trouwens evenmin spreken van een kentering in het beleid. Eerder, zegt hij, is het een terugkeer naar de basisprincipes van de sociale zekerheid. ‘In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is het sociale zekerheidsstelsel geen bijstandsstelsel. Het is dus een wederkerig instrument, dat steunt op dubbele solidariteit: die van de gemeenschap naar individuen en die van individuen naar de gemeenschap.

Het is een facet van een evolutie die al meer dan een kwarteeuw geleden begon, zegt hij. ‘Toen stond de academische literatuur bol van de natiestaat als achterhaald concept, van een wereld die evolueert naar liberale democratieën en de vrije markt, waar grenzen onzinnig zijn. Toch hebben we gezien dat mensen teruggrijpen naar hun gemeenschap en zoeken naar manieren om die af te bakenen. In landen als Rusland of Turkije neemt het nationalisme een etnische of religieuze vorm aan. We mogen gelukkig zijn dat het dominante nationalisme in Vlaanderen inclusief is.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content