‘Wat in Gaza gebeurt, mag nooit gewoon worden’

Wat in Gaza gebeurt, vraagt niet dat we partij kiezen in een conflict – maar dat we positie innemen tegenover menselijk lijden.

Beelden van oorlog, honger en wanhoop zijn zo alomtegenwoordig, dat we ontmoedigd gaan denken dat we er niets aan kunnen doen. Het conflict in Gaza, van 7 oktober 2023 tot vandaag, en ook de dagen die komen, is daar een schrijnend voorbeeld van. We kijken, zuchten, scrollen verder en gaan de kleur van Vaticaanse rook belangrijker vinden. Maar wat in Gaza gebeurt, mag nooit gewoon worden.

Gisteren, op 8 mei, herdachten we dat het 80 jaar geleden is dat de Tweede Wereldoorlog eindigde. Een oorlog die Europa met bloed en schaamte heeft getekend, en waarin joden – gewone burgers maar omdat zij jood waren – niet meer mochten bestaan. En daarom vermoord werden. Die herinnering blijft. Daarom draagt Europa een historische en morele verantwoordelijkheid tegenover de joodse gemeenschap. Maar precies omdat we weten waartoe het systematisch ontkennen van het mens zijn toe geleid heeft, moeten we vandaag ook onze stem laten horen wanneer anderen hun menselijkheid verliezen in het geweld en hun vijand ontmenselijken.

In Gaza sterven kinderen van honger, sterven zieken bij gebrek aan zorg, liggen gezinnen onder puin. Geen statistieken, geen geopolitiek schaakbord. Maar mensen van vlees en bloed, gewone mensen als diegenen waarmee u in de supermarkt staat of in de trein zit. Gaza is vandaag de naam van een humanitaire ramp, ook Jemen, Soedan, Myanmar, Haïti of Oekraïne zijn dat.

Kritiek op het Israëlisch beleid is geen antisemitisme. Het politiek en militair geweld van een regering is iets anders dan joods-zijn. Solidariteit met Palestijnse burgers is geen ontkenning van het bestaansrecht van Israël.

Wat kunnen wij doen, als toeschouwers op een afstand? Meer dan we denken. We kunnen weigeren weg te kijken. We kunnen onze stem gebruiken op sociale media, in gesprekken, in protest. We kunnen hulporganisaties steunen die ter plaatse levens redden. We kunnen druk uitoefenen op beleidsmakers, die al te vaak wachten tot het diplomatiek veilig is om te spreken.

Als het om mens-zijn gaat is de humanist niet neutraal. Vrijzinnig humanisme is een levenshouding van woorden én daden. Het betekent dat we mensen als mensen blijven zien, ook wanneer hun rol in een conflict dat moeilijk maakt. Dat we weigeren levens op te delen in wie het ‘verdient’ en wie niet. Het betekent dat we eerst mens zijn, nog vóór we spreken over religie, identiteit of veiligheid.

“Daden zijn de enige remedie tegen onverschilligheid” Het zijn de eeuwige woorden van Elie Wiesel, overlever van Auschwitz en Buchenwald. Als mensen moeten we niet streven naar het morele gelijk, maar naar de morele nabijheid. De strijd voor menselijke waardigheid met al haar rechten kent geen kleur of religie. Ze laat zich niet stoppen door grenzen of cynisme. We vragen geen oplossing, we eisen ze.

Eerst mens zijn. De rest komt daarna.

Raymonda Verdyck is voorzitter van deMens.nu.