Terwijl het aantal mensen dat ondraaglijk psychisch lijdt en een doodswens ontwikkelt toeneemt, staat het voortbestaan van Reakiro op de helling. Net nu wetenschappelijk onderzoek en de cijfers aantonen dat dit centrum een broodnodige plek in het zorglandschap inneemt.
Reakiro is geen gewoon inloophuis. Sinds 2020 vinden mensen in Leuven en Brugge er een plek waar hun doodswens niet wordt genegeerd, maar ernstig genomen én zorgvuldig verkend. Meer dan 1.400 mensen kwamen er al langs.
Voor velen was het de eerste keer dat ze zonder oordeel konden spreken over hun ondraaglijk lijden.
De doelgroep is diep getroffen:
- 63% heeft meerdere psychiatrische diagnoses (depressie, persoonlijkheidsstoornissen, trauma).
- 72% ondernam minstens één suïcidepoging, 54% zelfs twee of meer.
Voor het merendeel gaat de doodswens samen met een broos verlangen naar contact en betekenis.
Het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven (UPC KU Leuven) onderzocht vijf jaar werking. Het resultaat is duidelijk: deelname aan Reakiro gaat samen met meer hoop, meer zingeving en minder psychische klachten. Voor sommigen opent dat opnieuw een deur naar het leven, anderen vinden in Reakiro begeleiding bij een weloverwogen beslissing tot euthanasie.
De cijfers liegen niet
De aanmeldingen stijgen jaar na jaar. In Leuven waren er 124 in 2020, 157 in 2021, 178 in 2022, 180 in 2023 en 204 in 2024. Samen met de Brugse antenne gaat het om 387 nieuwe aanmeldingen in 2024. Op 1 januari 2025 waren er reeds 213 mensen in begeleiding: 150 in Leuven en 63 in Brugge.
Ook de zorg voor naasten groeit: 273 gesprekken in 2024, tegenover 164 in 2023. Steeds meer hulpverleners kloppen aan voor expertise: 283 kregen vorming of supervisie in 2024.
Die groei toont niet alleen de nood aan Reakiro, maar ook de grenzen van het huidige model. Brugge moest begin 2025 een aanmeldingsstop invoeren en zowel Brugge als Leuven beperken zich noodgedwongen tot de eigen regio. Mensen uit Antwerpen, Limburg en Oost-Vlaanderen vallen daardoor uit de boot. Intussen blijkt dat minder dan 2 op de 5 gasten langer dan een jaar in begeleiding blijven; de vrees dat Reakiro “dichtslibt” klopt niet.
Een unieke aanvulling in de geestelijke gezondheidszorg
Reakiro ontwikkelde een zorgmodel dat wereldwijd uniek is: presentie, herstel, ervaringsdeskundigheid, existentiële zorg en een palliatieve benadering van psychisch lijden. Het centrum neemt bewust niet de rol op van beoordelaar van euthanasieverzoeken en biedt ook geen psychiatrische behandeling. Het vult de bestaande hulpverlening aan door een unieke vrijplaats te creëren waar mensen hun ambivalentie tussen leven en dood kunnen onderzoeken.
Daarnaast vervult Reakiro steeds meer een rol als expertisecentrum. Door vormingen, studiedagen en intervisie helpt het GGZ-teams in heel Vlaanderen beter omgaan met complexe doodswensen. Daarmee reikt het model verder dan de muren van Leuven en Brugge: het versterkt het hele zorglandschap.
Tijd voor structurele keuzes
Na vijf jaar pionierswerk is de balans helder. Reakiro werkt, het is wetenschappelijk onderbouwd en het vult een pijnlijke leemte in de geestelijke gezondheidszorg. Toch is de werking afhankelijk van tijdelijke pilootfinanciering door partnerziekenhuizen, die dat financieel niet kunnen volhouden. Sinds 2020 investeerden het UPC KU Leuven, Broeders van Liefde en de West-Vlaamse psychiatrische ziekenhuizen al bijna 4 miljoen euro uit eigen middelen.
De realiteit is dat de nood groter wordt en het aanbod dringend structureel gefinancierd en verbreed moet worden. Berekeningen tonen dat Vlaanderen minstens twee extra antennes nodig heeft, zodat de werking ook in Limburg, Antwerpen en Oost-Vlaanderen bereikbaar wordt.
In een samenleving die euthanasie bij psychisch lijden wettelijk mogelijk maakt, is het onhoudbaar dat er geen structurele zorg en begeleiding bestaat voor wie die weg overweegt. Reakiro kijkt niet weg van de doodswens, maar staat ernaast. Precies daardoor ontstaat soms opnieuw ruimte voor leven.
De boodschap kan moeilijk duidelijker: vijf jaar pionierswerk heeft bewezen dat dit model levens redt en toekomst geeft. De Vlaamse overheid kan zich niet veroorloven dit project te laten verdwijnen. Structurele financiering en uitbreiding zijn geen luxe, maar een morele en maatschappelijke noodzaak.
Kim Snoeks, Eva Depoortere, Sofie Verdegem en Joris Vandenberghe namens reakiro.be, Freddy Jochmans, Koen Oosterlinck, Cathy Room, Serge Deboever, Patrick Penders, Inge Vanthuyne, Ilse Hoet, en Herman Roose namens UPC KU Leuven, organisatie Broeders van Liefde, Psychiatrisch Centrum Sint-Amandus Beernem, Kliniek Sint-Jozef Pittem, Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart Ieper, PZ Onze-Lieve-Vrouw Brugge, Psychiatrisch Therapeutisch Centrum Rustenburg Brugge, PZ Heilige Familie Kortrijk,PC Menen en vzw Gezondheidszorg Bermhertigheid Jesu.