Onderwijssocioloog Timo Van Canegem (UGent) bestudeert waarom bepaalde leerlingen meer kans maken om te blijven zitten, zelfs los van hun schoolprestaties. ‘In Vlaanderen is die kans meer dan dubbel zo groot voor leerlingen met een migratieachtergrond,’ zegt Van Canegem. ‘Nergens in Europa is het verschil zo groot en we weten nog steeds niet goed wat precies de reden is.’
‘Ik onderzoek nu het besluitvormingsproces van leerkrachten – het waarom achter hun schooladviezen – en ik ga na of hun verwachtingen beïnvloed worden door het demografische profiel van hun leerlingen.’
Het doctoraat van Van Canegem richtte zich op effecten van zittenblijven, zowel in het gedrag als in de gevolgen op psychosociaal vlak. ‘Daaruit bleek dat zittenblijvers kampen met een verlaagd zelfbeeld en minder betrokken zijn bij hun school. Zittenblijven kost Vlaanderen jaarlijks ongeveer 300 miljoen euro. Kritische vragen stellen over waarom zo veel leerlingen doubleren lijkt zeker gerechtvaardigd.’
Wat is voor u de grote uitdaging?
Timo Van Canegem: Een onderwijssysteem creëren waarin elk kind kan floreren en dat even goed werkt voor kinderen van vrachtwagenchauffeurs als voor kinderen van notarissen. Ons onderwijssysteem zorgt voor sociale mobiliteit, maar het vergroot ook ongelijkheden. Kinderen uit kansarme gezinnen blijven veel vaker zitten. Maar zittenblijvers maken vijf keer meer kans om uiteindelijk niet af te studeren. In onze kenniseconomie zijn de gevolgen van een mislukt onderwijsparcours enorm groot: geen diploma is een handicap. Dat maakt van onderwijsongelijkheid een prangende, dringende uitdaging.
We moeten bijvoorbeeld goed beseffen hoe moeilijk het is om op te klimmen als je geen bachelor of master op zak hebt. Zoiets zorgt voor maatschappelijke spanningen.
Wie heeft u geïnspireerd?
Van Canegem: Mijn ouders, omdat ze zo’n warme thuis hebben gecreëerd. De collega’s waarmee ik samenwerk, omdat het zo’n plezier is om van hen leren. Ik moet ook zeker wijlen professor Jan Blommaert vermelden: een briljante academicus die ook buiten de universiteit ongegeneerd opkwam voor een betere wereld. Zelf haal ik inspiratie uit een lange fietstocht, een loopje door het bos, en het besef dat wat je doet een verschil maakt.
