als alles onrecht is, krijgt echt onrecht geen taal meer
We leven in een tijd waarin de morele taal zó vaak en zó intens wordt gebruikt, dat ze aan kracht begint te verliezen. Woorden als toxisch, onveilig, problematisch, haat of geweld duiken op in tweets, interviews, opiniestukken, publieke meningen. Niet omdat er fysiek geweld wordt gepleegd, niet omdat er echte dreiging is, maar omdat iemand zich gekwetst voelt. De subjectieve ervaring is de maatstaf geworden en het taalgebruik volgt. Wat we voelen, bepaalt steeds vaker wat we zeggen én wat we veroordelen.
Maar wat gebeurt er als we de zwaarste woorden inzetten voor de lichtste fricties? Wat gebeurt er als we de terminologie van trauma en onrecht inzetten voor meningsverschillen of ongemak? Dan blijft er niets meer over wanneer het échte geweld zich aandient. Dan hebben we de morele munteenheid opgeblazen. Dan zijn we in een systeem beland waarin inflatie niet enkel economisch is, maar ook moreel. Want net als geld, kan ook taal inflatie kennen: hoe meer we ze drukken, hoe minder ze waard wordt. En hoe meer we haar gebruiken voor het banale, hoe minder ze nog kan betekenen voor het uitzonderlijke.
Als elk onwelgevallig woord als microagressie geldt, wat zeggen we dan nog over de systematische onderdrukking van een volk? Als elke onenigheid als onveilig wordt benoemd, wat betekent dat woord dan nog voor wie letterlijk in levensgevaar verkeert? Wat blijft er over aan moreel vocabularium wanneer we het al verbruikt hebben voor sociale frictie op flinterdunne meningsverschillen?
De Franse denker Michel Foucault waarschuwde al voor het verschuiven van macht naar taal. Maar vandaag is het de gevoeligheid zelf die macht is geworden. ‘Ik voel mij gekwetst’, volstaat als argument, zelfs als het debat daardoor verstikt. Zelfs als het gesprek ophoudt nog voor het begonnen is. En dus zwijgen steeds meer mensen. Niet uit respect of begrip, maar uit angst en vermoeidheid. De ruimte voor nuance slinkt, de bereidheid tot spreken droogt op.
Taal is geen neutraal middel. Het is een moreel instrument. En als we dat instrument bot maken, verliezen we onze mogelijkheid tot onderscheid. Tussen fout en kwaad. Tussen ongemak en onrecht. Tussen kwetsing en onderdrukking.
De oplossing is niet om brutaal te worden. De oplossing is om opnieuw betekenis te geven aan woorden. Om scherpte niet te verwarren met geweld, maar ook pijn niet automatisch met onderdrukking. Om taal haar precieze, scherpe, noodzakelijke kracht terug te geven.
Want als alles onrecht is, krijgt echt onrecht geen taal meer. En wie zijn taal verliest, verliest zijn strijd.
