‘We kunnen blijven vastzitten in het debat over kosten en lasten, of we kunnen de koolstofprijs zien als wat ze werkelijk is: een investering in onafhankelijkheid, innovatie en toekomstbestendige welvaart’, schrijft Zoë Frisvold van de Vrijdaggroep.
Vanaf 2027 zullen gebouwen en transport in België een prijs betalen voor hun CO₂-uitstoot. Dit nieuwe Europese koolstofsysteem, ETS2, moet de energietransitie versnellen. In België wordt het echter nog te vaak gezien als een strafbelasting. Nochtans kan een goed ontworpen koolstofprijs, waarvan de opbrengsten opnieuw worden geïnvesteerd, juist een motor van welvaart worden: ze vermindert onze energieafhankelijkheid, creëert lokale werkgelegenheid en versterkt de overheidsfinanciën. Uitstel van klimaatactie daarentegen zou ons land volgens het Federaal Planbureau jaarlijks 17 tot 30 miljard euro kosten tegen 2050.
Tot nu toe gold het Europese systeem voor emissiehandel enkel voor energie en zware industrie. Vanaf 2027 wordt het uitgebreid naar gebouwen en wegvervoer, met een prijs op CO₂ die bedrijven zullen betalen.
Wanneer die prijs rond de 60 euro per ton ligt, zouden Belgische gezinnen hun energiekosten met 250 tot 400 euro per jaar zien stijgen, bij ongewijzigd verbruik, een zwaardere last voor de meest kwetsbare huishoudens. Vandaag ontbreekt echter een duidelijke publiekscommunicatie over het ETS2 en concrete begeleidingsmaatregelen, waardoor het risico bestaat dat de klimaatdoelstellingen worden vertraagd én dat het gevoel van sociale ongelijkheid en onrechtvaardigheid toeneemt.
Een kans voor burgers en bedrijven
Een geloofwaardige koolstofprijs stuurt kapitaal naar koolstofarme oplossingen en maakt propere technologieën competitiever. Landen als Zweden en Denemarken, die al jaren inzetten op decarbonisatie, tonen dat een duidelijke strategie niet alleen goed is voor het klimaat, maar ook voor de economie. Dergelijke investeringen, perfect haalbaar voor België, verminderen toekomstige kosten en versterken tegelijk onze energie-onafhankelijkheid, volksgezondheid en economische weerbaarheid.
De transitie biedt bovendien reële kansen voor tewerkstelling. Volgens schattingen zou ze tegen 2030 80.000 netto banenkunnen opleveren, naar het voorbeeld van de Brusselse Renolution-strategie, die er in vijf jaar tijd al bijna 6.000creëerde.
Daarnaast kan het ETS2 tussen 5 en 7,5 miljard euro aan inkomsten genereren voor België over drie jaar. Een deel van die middelen zal worden ingezet via het Belgische sociaal-klimaatplan, dat kwetsbare gezinnen en bedrijven moet beschermen – conform het akkoord dat de verschillende regeringen begin oktober bereikten. Zonder een gemeenschappelijk nationaal kader dreigen echter miljarden euro’s aan koolstofopbrengsten geblokkeerd te blijven. Dat zou een gemiste kans zijn om te investeren in onze energiezekerheid en onze economie.
Communicatie die vertrouwen wekt
Voor een breed draagvlak is duidelijke communicatie essentieel. Burgers moeten begrijpen wat de koolstofprijs doet, waar het geld naartoe gaat en hoe de meest kwetsbaren worden beschermd. Beleidsmakers moeten uitleggen dat deze hervorming niet enkel kosten meebrengt, maar vooral oplossingen financiert: goedkopere verwarming op termijn, gezondere lucht, minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.
De Wereldbank benadrukt dat succesvolle koolstofbeprijzing vraagt om transparante en realistische communicatie, zonder technisch jargon, aangepast aan de leefwereld van burgers. Ze moet vanaf het begin ingebed zijn in het beleid, regelmatig worden geëvalueerd, ondersteund worden door concrete voorbeelden en gedragen worden door vertrouwde stemmen die het gesprek met de samenleving aangaan.
Een beleid dat duidelijkheid schept
Toch blijft België achterop. Sinds de verkiezingen zijn weinig concrete maatregelen genomen. De hervorming van de taxshift elektriciteit-gas, nochtans cruciaal voor elektrificatie, werd niet doorgevoerd. In Wallonië zijn de renovatiepremies tot eind 2026 fors verlaagd, terwijl Vlaanderen nog onder het Europese minimumdoel van 40 % emissiereductie blijft. In Brussel liggen de Renolution-premies stil en wachten honderden gezinnen op terugbetaling. Deze stilstand kost het land niet alleen klimaattijd, maar ook een belangrijke economische troef.
De koolstofprijs mag dan ook niet worden voorgesteld als een verborgen belasting, maar als een collectieve investering. Elke euro uit het ETS2 moet worden geherinvesteerd in renovatie, duurzame mobiliteit en elektrificatie, in plaats van begrotingstekorten te vullen.
Wanneer België deze kans grijpt, kan het een klimaatverplichting omvormen tot een bron van duurzame welvaart.
De keuze is eenvoudig. We kunnen blijven vastzitten in het debat over kosten en lasten, of we kunnen de koolstofprijs zien als wat ze werkelijk is: een investering in onafhankelijkheid, innovatie en toekomstbestendige welvaart.
Zoë Frisvold werkt als Europees politiek adviseur voor een hernieuwbare-energieontwikkelaar. Ze is lid van de Vrijdaggroep.