Wie in Zweden seks koopt, is strafbaar. Susannah Sjöberg, hoofd van de koepel van Zweedse vrouwenorganisaties, schetst het idee: ‘De klant is een dader die zich moet schamen, de vrouw is een slachtoffer.’ We beschermen vrouwen in de prostitutie door klanten te straffen, vindt ze. Maar de praktijk is anders, vertelt sekswerker Leolove. ‘De makkelijkste manier voor de politie om klanten op te sporen, is het bespioneren van sekswerkers.’
Bij de politie van Stockholm ondersteunt Janna Davidson interventies van de prostitutie-eenheid. Ze bevestigt dat de politie valse afspraken maakt met sekswerkers. Op die manier krijgen speurders adressen in handen en houden ze klanten aan op de ‘plaats delict’. ‘Die methode ontmenselijkt sekswerkers’, werpt Ines Anttila tegen. Zij zet zich bij de Zweedse ngo RFSL in voor hun rechten. ‘Hoe zou jij je voelen als de politie je gebruikt als lokaas om klanten te vangen?’
De politie krijgt hulp van derden, zoals verhuurders of hoteleigenaars. Zij zijn onder de Zweedse sekskoopwet verplicht actie te ondernemen als sekswerk met hun medeweten plaatsvindt. De politie van Stockholm werkt bijvoorbeeld samen met hotelketens zoals Clarion, dat hen op de hoogte brengt bij vermoedens van sekswerk.
Kliklijn
Zo’n ‘kliklijn’ kan grote gevolgen hebben. Academicus Niina Vuolajärvi zag het in haar onderzoek: ‘Verhuurders zélf opbellen is soms een tactiek van de politie om de prostitutiemarkt op te ruimen. De eigenaars willen niet beschuldigd worden van pooierschap en zetten sekswerkers dan op straat.’
Wie betrapt wordt op het kopen van seks, zal het geweten hebben. Tot drie jaar geleden kwamen klanten ervan af met een geldboete. Sinds 2022 krijgen ze tot één jaar celstraf. Dat ontgaat ook de clientèle niet, zegt Leolove: ‘De bravere mannen blijven nu thuis en er zijn meer mannen uit het criminele milieu die seks kopen.
De cijfers van het Zweedse statistiekbureau leren ons dat er sinds 2020 jaarlijks 400 à 700 boetes worden uitgeschreven. Vanaf 2022 komen daar ook gevangenisstraffen bij: 72 in 2022 en 374 in 2023. Omdat alle straffen voorwaardelijk zijn belanden weinig klanten effectief in de gevangenis. Dat zijn er sinds de invoering van de celstraf een vijftal. Sommigen gaan in therapie via het KAST-programma. Dat wordt georganiseerd door de Zweedse overheid om klanten van hun ‘schadelijke gedrag’ af te helpen.
En de Zweedse kruistocht tegen klanten gaat verder. Eind mei keurde de regering een wetsvoorstel goed dat ook het kopen van online seksuele diensten, bijvoorbeeld via het digitale platform OnlyFans, verbiedt. Sekswerkorganisatie Red Umbrella Sweden waarschuwt voor verregaande digitale controle en marginalisering van sekswerkers, nu opnieuw een inkomstenbron dreigt te verdwijnen.
Leolove is gedegouteerd. ‘Er is in Zweden een tomeloze drang om zogenaamde daders te straffen’, besluit ze. ‘En die missie gaat ten koste van ons welzijn.’
