Na Nederland en het Verenigd Koninkrijk willen ook Vlaamse politici de Netflix-serie Adolescence op school laten zien, schrijft redacteur Tex Van berlaer. ‘Maar wat moeten jongens die worstelen met hun beeld van mannelijkheid aanvangen met die serie?’
Adolescence moet gratis vertoond kunnen worden in alle Vlaamse scholen, vindt Groen. De Netflix-hit draait om een tienerjongen die een vrouwelijke schoolgenoot vermoordt. Zijn daad zou ingegeven zijn door radicalisering op internet, meer bepaald door de zogenaamde manosphere, waar influencers à la Andrew Tate jongens indoctrineren met vrouwenhaat.
‘De serie belicht cruciale thema’s zoals groepsdruk, online haat en radicalisering’, klinkt het bij de groenen. ‘Veel jongeren worstelen daar vandaag mee en ook leerkrachten weten niet altijd goed hoe ze daarmee aan de slag kunnen.’
De oppositiepartij haakt daarbij in op eerdere initiatieven in het Verenigd Koninkrijk en Nederland. De Britse premier Keir Starmer, die als vader van tienerjongens moeite zei te ondervinden om ze te bereiken, was er al snel bij om de Britse serie te promoten op school. Starmer hoopt dat Adolescence jongens weghoudt van ‘een draaikolk van haat en vrouwenhaat’.
In Nederland wordt de serie onderdeel van een gratis lespakket voor middelbare scholen over de risico’s van sociale media. ‘Adolescence laat goed zien dat op sociale media van alles gebeurt wat een grote impact heeft op jongeren’, aldus het Nederlandse Instituut voor Beeld & Geluid.
Vlaamse tienerjongens in de ban van Andrew Tate: ‘Blijf jij maar thuis, ik zorg voor het geld’
Warm en liefdevol
Op zich is er niets mis met het voorstel van Groen. Maar er vallen bedenkingen te maken bij de ijver waarmee politici willen bewijzen dat ze het probleem van ‘toxische mannelijkheid’ en online radicalisering serieus nemen. Zijn er geen betere manieren dan tieners vier uur lang naar fictie te laten kijken?
Want dat wordt ogenschijnlijk vergeten: Adolescence is een fictiereeks, geen documentaire. Over de schadelijke effecten van sociale media bestaan al talloze docuseries. Toch kiezen politici voor een serie die draait om een uitermate extreem voorbeeld: een 13-jarige jongen die een meisje doodt met een mes.
Er vallen allerlei zaken te vertellen over de vrouwonvriendelijke dingen die online circuleren. Er is onderzoek dat suggereert dat misogynie bij jonge mannen in de lift zit. Maar een moord die werd gedreven door Andrew Tate en co? En dan nog bij een jongetje dat – dat blijkt echt uit alles – in een warm en liefdevol gezin opgroeit? Zelfs de makers van de show zeggen dat zoiets (nog) niet heeft plaatsgevonden. Adolescence wil via een huiveringwekkende, maar fictieve daad een sociaal probleem aankaarten.
Incels
Wie de serie aandachtig bekijkt, moet ook toegeven dat het Andrew Tate-gedeelte een beperkt onderdeel van de serie is. We zien de jonge dader niet radicaliseren achter z’n smartphone, we vernemen het allemaal achteraf. We moeten maar aannemen dat de verklaring die de scriptschrijvers ons aanreiken de juiste is.
In een knullige uitlegscène vernemen we ook wat de 80-20-regel is (80 procent van de vrouwen valt maar op 20 procent van de mannen), wat incels zijn en welke betekenis de kleuren van emoji’s hebben.
Allemaal interessante informatie… voor volwassenen. De tieners die de Netflix-serie te zien krijgen, zullen dat allemaal al weten. Meer nog, tegen dat Adolescence in onze klaslokalen te zien is, zullen er al allerlei nieuwe begrippen zijn die wij volwassenen opnieuw niet begrijpen.
Om zo’n ondertussen passé tienerwoord te gebruiken: het voelt allemaal cringy aan. Terwijl ouders en leraars steil achteroverslaan, halen jongeren hun schouders op: en dan? Zoals de Nederlander Michiel Lieuwma het onlangs in zijn inzichtelijke podcast Open Geesten verwoordde: Adolescence is een serie voor boomers. Ouders beseffen dat ze geen jota begrijpen van wat hun kinderen uitspoken. Tegelijkertijd is dat van alle tijden – volgens professor digitale cultuur Mariek Vanden Abeele (UGent) is de kloof tussen ouders en kinderen vandaag misschien zelfs kleiner dan vroeger.
Waarom de bejubelde Neflix-serie ‘Adolescence’ zo verontrustend is: ‘Het idee dat je als ouder jongerencultuur kunt begrijpen is een illusie’
Toxisch + mannelijkheid
Baat het niet, dan schaadt het niet? Als het vertonen van Adolescence amper effect zou hebben, dan hebben de jongeren toch tenminste goed geacteerde en knap gefilmde kunst te zien gekregen. Maar wat als de serie het omgekeerde effect heeft?
Want wat moeten jongens die worstelen met hun beeld van mannelijkheid aanvangen met Adolescence? In de BBC-podcast The Media Show legde de Britse onderzoeker Marcus Gilroy-Ware nuance aan de dag. Uit zijn studie blijkt dat in driekwart van de video’s van Andrew Tate met geen woord wordt gerept over meisjes of vrouwen.
Tate is een vrouwenhater, zegt Gilroy-Ware, maar het leeuwendeel van zijn content bestaat uit ‘geld, prestatie, materiële winst, het lichaam, individualisme en zelfdiscipline’. Als Tate alleen nog maar synoniem staat met ‘vrouwenhaat’, dan zullen zijn mannelijke fans nog meer gaan geloven dat ze miskend worden door the powers that be.
Het doet denken aan het punt van de Brits-Amerikaanse publicist Richard Reeves, de auteur van Of Boys and Men: jongens snakken naar positieve rolmodellen. Op tal van vlakken doen jongens het zorgwekkend slecht, onder meer in het onderwijs. Doordat ‘mannelijkheid’ steeds vaker in één adem wordt genoemd met ‘toxisch’, dreigt er nog een grotere kloof te ontstaan tussen onzekere jongens en de rest van de maatschappij. En nu komt daar een serie bovenop die de manosphere linkt aan moordzucht.
‘Miljoenen jongens en mannen snakken naar hulp bij het beantwoorden van de vraag wat het vandaag betekent om een goede man te zijn’, schreef Reeves in 2023. ‘Als we het antwoord van Tate niet goed vinden, moeten we zelf met een beter antwoord komen.’ Misschien is daar nog tijd voor in de klas, na die vier uur Adolescence.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier