An Deleu (35) werkte mee aan een nieuwe reeks van oud-weervrouw Jill Peeters rond klimaatverandering, te verschijnen bij Canvas. ‘Politici liegen flagrant over de klimaatcrisis, terwijl wij de rekening betalen.’
Naar aanleiding van de Klimaatconferentie van de Verenigde Naties (COP26), die plaatsvindt begin november, pakt Canvas dit najaar uit met Wat houdt ons tegen, een vijfdelige reeks van ex-weervrouw en expert Jill Peeters rond klimaat en biodiversiteit. Eén van de geïnterviewden is fairtrade-onderneemster, fietskoerier, mama van twee dochtertjes en klimaatactiviste An Deleu (35).
Waar komt jouw grote engagement voor het klimaat vandaan?
An Deleu: Milieu stond thuis nooit op de agenda, maar in mijn tienerjaren begon ik te merken dat er iets niet klopte. Als jonge twintiger reisde ik naar Mali, waar de gevolgen van de klimaatcrisis toen al duidelijk waren. Tot mijn eigen schaamte deed ik niets met die kennis. Het lag toch buiten mijn controle? Maar toen kreeg ik kinderen. Mijn oudste dochter vroeg me tijdens een fietstocht waarom de bomen bruine blaadjes hadden in de zomer. Ik besefte dat ze al last hadden van de droogte, hoewel we nog maar aan het begin staan van de klimaatcrisis in Europa. In dezelfde periode kwamen de klimaatjongeren voor het eerst op straat. Zij wakkerden het vuur aan dat al zo lang in mij smeulde. Klimaatverandering ligt niet buiten onze controle, dat is enkel een excuus om geen actie te ondernemen.
Mensen zeggen soms dat we toch niet kunnen winnen, maar hoe kunnen we dat weten als we nooit beginnen?
Je bent lid van Extinction Rebellion, een activistencollectief dat regelmatig in het nieuws komt met opvallende acties. Hoe ben je daar terechtgekomen?
Deleu: Twee jaar geleden deed ik voor het eerst mee aan een actie in België. Ik kwam terecht in een warm nest met veel ondersteuning en een duidelijke structuur. Ik heb al veel geleerd op het vlak van activisme, burgerraden en communicatie. Ze springen er tussenuit omdat ze non-hiërarchisch en pacifistisch rond regeneratie werken en de schuld weghalen bij het individu. Hun manier van organiseren kan een oplossing zijn voor de wereld.
Iedereen kan bijdragen, ook zonder op straat te komen. Niet alle acties zijn even succesvol, maar wie niets doet, kan ook niets fout doen. En niets doen is al lang geen optie meer. Een activist geeft zich niet gewonnen zonder strijd. Mensen zeggen soms dat we toch niet kunnen winnen, maar hoe kunnen we dat weten als we nooit beginnen?
Andere mensen maken zich ook zorgen over de toekomst, maar worden geen activist. Wat maakt jou anders?
Deleu: Ik heb al mijn hoop verloren en heb kinderen op de wereld gezet die ik hoop wil geven.
Je werkte mee aan de reportagereeks van Jill Peeters die we dit najaar kunnen zien op Canvas. Hoe was dat?
Deleu: Moeilijk. Als afgevaardigde van Extinction voelde ik een grote verantwoordelijkheid. Praten voor een camera ligt totaal buiten mijn comfortzone, maar niemand anders wou het doen en ik vond dat het nodig was. Toch was ik heel zenuwachtig. Het is niet vanzelfsprekend in dialoog te gaan te gaan met een vrouw (Jill Peeters, nvdr.) die zoveel kennis heeft over het klimaat. Ergens hoopte ik dat Jill als klimaatexpert zou tegenwerpen dat ik overdreef, maar dat deed ze niet. Het drukte me nog eens met de neus op de feiten. Ik had al veel gerouwd over de toekomst van de wereld, maar toen herbeleefde ik het helemaal opnieuw.
Hoe vind je een balans tussen activisme en je gezinsleven?
Deleu: Dat was een proces. In het begin ben ik mezelf er echt in verloren. Iemand die veel mogelijkheden en werk ziet kan eindeloos bezig blijven. Ik heb snel geleerd dat je jezelf moet beschermen en je strijden moet kiezen. Wie me contacteert probeer ik wel altijd te adviseren en in contact te brengen met de juiste mensen. Activisme bestaat voor een groot deel uit netwerken bouwen. Daarnaast focus ik me vooral op acties in mijn eigen buurt. Door een lokale problematiek aan te pakken veranderen heel veel mensen van toeschouwers in deelnemers. Ik ga naar zoveel mogelijk acties, alleen of met mijn man en de kinderen. Als ik weinig tijd heb, ga ik enkel voor de koppentelling. Die bepaalt of een actie de media haalt of niet.
Ecocide zou strafbaar moeten zijn: de grootschalige beschadiging, vernietiging en het verlies van ecosystemen.
De leden van Extinction Rebellion worden soms gearresteerd tijdens acties. Ben je daar niet bang voor?
Deleu: Helemaal niet! In de politiecel belanden was een van de tofste ervaringen van mijn leven. Ik ben bij de Royal Rebellion opgepakt met vijfentwintig vrouwen die ook zo ver in hun leven stonden dat ze op straat wilden gaan op het risico gearresteerd te worden. In de cel hebben we enorm interessante gesprekken gehad, yoga gedaan, gedanst en gezongen. Bohemian Rhapsody zal nooit meer hetzelfde klinken! Eén van de agenten heeft dat moment gefilmd. Ik hoop dat hij de beelden ooit online zet want ik wil ze heel graag zien! (lacht)
Hoe legde je dat de dag nadien uit aan je dochtertjes?
Deleu: Dat was best confronterend. Ik had hen op voorhand verteld dat ik samen met vrienden naar de koning ging om hem aan de spreken over het klimaat, meer wisten ze niet. Maar de politie liet ons pas vrij toen de laatste treinen al vertrokken waren en zette ons af in een slechte buurt. Het duurde lang om thuis te raken. Onderweg kreeg ik berichtjes van vrienden die op het nieuws zagen hoe ik gearresteerd werd. Toen ik thuis de herhaling bekeek zag ik mezelf naar de camera roepen dat ik het deed voor iedereen op de wereld. Ik vergat het beeld weg te klikken, dus het was het eerste wat mijn kinderen zagen toen ze ’s ochtends de tv aanzetten. Ik heb gezegd dat de politie zich vergist had, dat ze dachten dat we iets stouts wilden doen maar dat we eigenlijk gewoon wilden vragen om wat liever te zijn voor de wereld.
Welke rol speelt klimaatactivisme in jullie gezin?
Deleu: Mijn dochters gaan af en toe mee naar acties, maar vaak komen ze maar vijf minuutjes. Ze zijn zich bewust van de problematiek, maar hoeven geen activisten te zijn. Voor de rest proberen we zo ecologisch mogelijk te leven en gaan we soms nog een stapje verder. Zo wandelen we soms voorbij containers van supermarkten. Die gooien hallucinant veel eetbare voeding weg! Zelf hebben we die niet nodig, maar we brengen het rond naar mensen die het moeilijker hebben.
Het is wel verdomd moeilijk om duurzaam te leven in een toxisch systeem. De oplossingen komen niet alleen van individuen. Je kan proberen er zo weinig mogelijk aan bij te dragen, maar je moet ook nog kunnen leven. Zo was onze laatste vliegreis ironisch genoeg onze terugkeer van een bakfietsreis naar Bulgarije. We wilden de trein nemen, maar de tickets waren zó duur dat we ze niet konden betalen.
Vind je dat iedereen actie zou moeten voeren?
Deleu: Ja. (resoluut) Ik weet dat het voor veel mensen buiten hun comfortzone ligt, maar het is nodig. Wij zijn de 99 procent, de echte boosdoeners zijn die ene procent. Hoe komt het dat we deze strijd aan het verliezen zijn? Het probleem is dat je geen geld verdient met op de barricades te staan. Actievoeren is een luxe. Maar als de mensen die zich bewust zijn van het probleem niet op straat willen komen, wie dan wel? Iedereen is bedreigd. Alle dieren. Alle planten. Alle mensen. Alles wat we hebben. Wanneer mijn eigen motivatie echt op is kijk ik soms naar de livestream van het parlement. Hen bezig zien geeft me instant energie om terug in actie te schieten.
Het is verdomd moeilijk om duurzaam te leven binnen een toxisch systeem.
Hoe kijk je naar het klimaatbeleid in ons land?
Deleu: Welk beleid? Politici liegen flagrant over de klimaatcrisis, terwijl wij de rekening betalen. We hebben nood aan een burgerraad en transparantie. En ecocide zou strafbaar moeten zijn – de grootschalige beschadiging, vernietiging en het verlies van ecosystemen. Daar valt heel veel onder. Ook de media moeten hun rol spelen. Tijdens de coronacrisis lukte het wél om een gigantische mediacampagne op te zetten. Kunnen we alstublieft ook dringend elke dag cijfers krijgen met uitgestorven diersoorten en planten naast een rood thermometertje? De grootste nieuwsmedia in ons land hebben zelfs geen klimaatexperts in huis. Hoe kan dat? Zo lang we de klimaatverandering niet erkennen als crisis, blijven we het minimaliseren.
Wat verwacht je van de toekomst?
Deleu: Ik denk dat de duurzame transitie te laat komt om er het beste van te maken, maar ik hoop dat veel mensen doorhebben dat er dringend verandering moet komen. Ons huidige systeem is volledig kapot. Als ik heel eerlijk ben, vrees ik dat de toekomst er echt niet goed uit ziet. Ik hoop vanuit heel mijn hart dat het niet waar is en probeer niet na te denken over die realiteit, want dan verlam ik mezelf. We kunnen alleen vandaag leven en actief werken aan een betere toekomst. Er is niemand die het voor ons zal doen.
