‘Hoe zit het nu met dat geld voor Justitie?’

In dit land is het surrealisme aan de winnende hand. Ook de magistraten zijn op (halve) stakingsvoet, want ze vinden de regeringsaanpak van hun pensioenen de druppel die emmer doet overlopen. Maar hoe zit het nu met dat geld voor Justitie?

De begroting van Justitie wordt begroot op 2.761 miljoen euro voor het jaar 2025.  De realisaties in 2023 waren nog 2.528 miljoen euro.   

En naar waar gaat dat geld dan? Hierna een overzicht van de voornaamste budgettaire afdelingen van hoofdstuk 12 over justitie in de algemene uitgavenbegroting van het Rijk voor 2025.   

Het gevangeniswezen (afdeling 51 van de begroting) krijgt 799 miljoen euro (plus 55 miljoen in vergelijking met 2023). Er zijn de laatste jaren diverse nieuwe gevangenissen gebouwd (bijvoorbeeld Haren) en er is ook het feit dat de gevangenisbevolking enorm is aangegroeid.

Desalniettemin moet men zich toch de vraag durven stellen of iedereen die in de gevangenis zit daar wel thuishoort (bijvoorbeeld illegalen, verkeersinbreuken, geïnterneerden enzoverder).  

De staatsveiligheid of de Belgische MI-5 (afdeling 55) staat op 107 miljoen euro (2023: 89 miljoen). Dit is zeker een onderdeel van justitie waar de afgelopen jaren geld is bijgekomen. Uiteraard is dit te verantwoorden door de enorme aanwezigheid van buitenlandse delegaties in de EU- en de NAVO-omgeving.

De vraag is ook te stellen of er hier geen dubbelwerk is met OCAD, de federale politie en/of de militaire inlichtingsdienst.  

De gewone rechtsmachten (afdeling 56) zijn goed voor 1.431 miljoen euro (2023: 1.313 miljoen euro). Dit dekt dus de volledige budgettaire federale kost van staande- en de zittende magistratuur.  Hier zitten dus niet de kosten in voor de federale- (bijvoorbeeld Raad van State) en de Vlaamse (bijvoorbeeld DBRC, Dienst van de Bestuursrechtscolleges) administratieve rechtscolleges.  

Ook het Grondwettelijk Hof (2025: 13,5 miljoen euro), de Centrale Raad gevangeniswezen (2025: 5,7 miljoen euro) en de Hoge Raad voor de Justitie (2025: 6,9 miljoen euro zitten hier niet in. Deze drie instellingen behoren tot de lange lijst van de budgettair geprivilegieerde dotatie gerechtigde instellingen. Het zou een budgettaire aanrader zijn voor de verkozenen in het Belgische Huis van Afgevaardigden om de lijst van 12 dotatie gerechtigde eens te relateren met een budgettair afslankingsprogramma.    

De afdeling 58 bevat 41,3 miljoen euro voor de dienst wetgeving en rechten van de mens (2023: 40,9 miljoen)  

Ook de erediensten maken deel uit van de begroting Justitie (afdeling 59). Ze worden begroot op 136,2 miljoen euro (2023: 126,9 miljoen). Ondanks het feit dat de grondwet de vrijheid van eredienst waarborgt, krijgen alleen de erkende erediensten geld uit de begroting. Het gaat hier hoofdzakelijk om de loonkosten en de werking. De gebouwen vallen onder de Gewesten en lokale overheden. De pensioenen van deze personen zijn opgenomen in de algemene pensioenuitgaven. De Hindoes krijgen 89.000 euro, de Boeddhisten bekomen 1,327 miljoen euro, de islamieten zijn begroot op 9,4 miljoen euro, de vrijzinnigen krijgen 22,2 miljoen euro en dan is er nog het bedrag voor de andere erkende erediensten (o.a. Joodse, anglicaanse, protestantse en Grieks orthodoxe eredienst), waarvan het bedrag van 103 miljoen euro hoofdzakelijk naar de katholieke bedienaars gaat.  

De bijzondere diensten (afdeling 62) zijn goed voor 55,3 miljoen euro (2023: 39,4 miljoen), hiertoe behoren o.a. de commissie kansspelen, de bio ethische- en euthanasie commissie, de commissie hulp aan slachtoffers, centrum sektarische organisaties en het NICC.   

Waar is het geld? 

Gedurende deze eeuw is het begrotingshoofdstuk 12 inzake justitie zeker niet slecht behandeld geweest. Dat geldt ook voor de politie. Binnen de zogenaamde autoriteitsdepartementen is Landsverdediging op begrotingsvlak het grote slachtoffer geweest. Het is pas met deze begroting 2025 dat de regering defensie terug op de budgettaire tafel heeft geplaatst.   

De vraag is dan wel wat er de jongste decennia met al dat geld dat justitie meer heeft gekregen is gebeurd? 

Is het budgettair misgelopen bij de omvang van het personeel, de ICT, het takenpakket en/ of het budgettair management?

Pensioenen  

Als het over de pensioenaanpassing gaat die de regering-De Wever wil doorvoeren, hebben de magistraten wel gelijk. De ambtenarenpensioenen zijn maar 24 miljard van de 66 miljard euro aan totale kost. Bovendien zijn die statutaire pensioenen wel gedekt en kan men zelfs de parafiscale of de RSZ-bijdrage van de statutaire ambtenaren verhogen van 11 naar 13 procent, zoals bij de gewone werknemers. 

De OESO wees er de laatste dagen ook nog eens op dat vooral de zelfstandige pensioenen in de verste verte niet gedekt zijn. De pensioendiscussie wordt bovendien eenzijdig gevoerd in het nadeel van de statutaire pensioenen. In deze discussie moet ook de tweede pensioenpijler en de extralegale voordelen worden betrokken.