‘Het wordt tijd dat de partijvoorzitters, toppolitici en hun partijen luisteren naar de noodkreten uit de praktijk van de justitiepaleizen’, schrijft Geert Hoste aan de vooravond van het 75-jarig jubileum van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).
Kunnen de partijvoorzitters en toppolitici in België nog over iets anders spreken dan over centen? Met andere woorden: is er nog een vertegenwoordiger van het volk die een doel heeft? Een minister die weet waar het met de inwoners van dit land naartoe moet? En met een doel bedoel ik iets anders dan schulden afbetalen en broeksriemen aanhalen. Is er bij de politieke partijen nog belangstelling voor dingetjes zoals de democratie, de rechtstaat en de mensenrechten? Of zie ik het goed, en zijn partijstatuten inmiddels verworden tot voetnoten, cijfertjes na de komma.
Het ongenoegen gist in de onderbuik van justitie. Rechters en magistraten trekken aan de alarmbel. Politici spreken in algemeenheden over Vlamingen, Walen, langdurig zieken, werklozen, asielzoekers, gedetineerden, slachtoffers van dit of van dat. Ze ‘zijn er mee bezig’ is de dooddoener. Maar rechters zien die individuele man/vrouw/X voor zich staan. Als een echt mens van vlees en bloed, met een probleem, een slachtoffer en dader, een oplichter en gedupeerde. Een individu, een persoon, tegenover overheid, instelling of nutsbedrijf. Een mens op zoek naar een oplossing, naar rechtvaardigheid.
Dan is er een officieel luisterend oor nodig. Geen chatbot, keuzemenu of verkiezingsbelofte.
De rechters en raadsheren, rechtbanken en hoven hebben een levensbelangrijke rol in onze maatschappij. Niet alleen om twisten tussen buren op te lossen maar ook om op tafel te kloppen als de overheid, de uitvoerende macht, een loopje neemt met de grenzen van haar bevoegheid.
Steeds meer politici doen alsof ze boven de wet staan. Of nog erger: alsof zijzelf de wet zijn. Toegegeven, het heeft soms amusementswaarde als dat een rare koning in een ver land is. Vaker levert het slapeloze nachten op, als presidenten zichzelf hun god wanen.
Ook Belgische ministers leggen wetten, arresten en vonnissen, veroordelingen naast zich neer. Minister Anneleen Van Bossuyt lacht 10.000 vonnissen weg. ‘Ze wil geen geld verspillen aan boetes, ze wil het besteden aan iets anders’. Leg dát maar eens uit aan iemand die in schuldbemiddeling zit.
De uitvoering van een arrest van het Hof van Cassatie verontwaardigt haar. ‘We botsen op een rechterlijke muur’ zei ze. Dat is ook de taak van de rechterlijke macht: de uitvoerende macht bij de les en aan de wet houden. Machthebbers staan niet boven de wet. En ook niet boven mensenrechten, burgerrechten, verkeersreglementen, spelregels, noem maar op.
Naar het schijnt zoeven drones boven de Ardennen. Er moeten daarom onmiddellijk meer en andere en extra wapens gekocht worden. Het leger ziet ze vliegen. Niemand weet iets concreet over die drones. Officieel zijn het ongeïdentificeerde vliegende objecten, UFO’s. Een soldaat zag ze ’s nachts. Er zijn voor minder militairen bij de legerarts geroepen en een paar maanden naar huis gestuurd. Wat we ondertussen wel 100% zeker weten, is dat er mensen met hun kinderen op straat leven, de gevangenissen overbevolkt zijn, burgers slachtoffer zijn van cybercriminelen, dat uitkeringen worden verminderd of geschrapt. En dat ondertussen rechters en cipiers worden bedreigd.
Populisten strooien graag met verwarring tussen wet en woke, waarheid en waan. Wie het luidst roept, krijgt de aandacht. Maar het is de bedoeling van de wet en de mensenrechten dat álle mensen beschermd worden.
Het wordt tijd dat de partijvoorzitters, toppolitici en hun partijen luisteren naar de noodkreten uit de praktijk van de justitiepaleizen. Dat het parlement en de regering structurele acties uitwerken, met garanties voor onafhankelijke rechtspraak, effectieve uitvoering van rechterlijke beslissingen en bescherming van mensenrechten.
Dat is het doel. Geld is het middel. En niet omgekeerd.
Geert Hoste
Standup is comedian en Mensenrechten-ambassadeur. Hij is plaatsvervangend lid van de raad van bestuur van het Federaal Instituut van de Rechten van de Mens en Ambassadeur van Amnesty International Vlaanderen. Hij schrijft af en toe een opinie in eigen naam.)