Het gerecht heeft verschillende cipiers uit de gevangenis van Haren opgepakt. Volgens justitie heerst er corruptie in het gloednieuwe complex. Brussels burgemeester Philippe Close (PS) wil zelfs het leger sturen. ‘Het scheelt niet veel of de onderwereld legt er haar regels volledig op’, zegt criminoloog Jelle Janssens.
‘Corruptie in gevangenissen vormt een directe bedreiging voor de openbare veiligheid en de integriteit van het gerechtelijk systeem.’ Het Brusselse parket nam dinsdagmiddag geen blad voor de mond. Met een indrukwekkend machtsvertoon pakte het dinsdag 12 personen op.
Allen hebben een link met de gevangenis van Haren bij Brussel, een aantal van hen zijn er cipier. ‘Corruptie ondermijnt de veiligheid binnen de instellingen en bevordert illegale handel, zowel binnen als buiten de gevangenismuren’, zegt het parket.
‘Gevangenen laten zich daar spullen zoals gsm’s en zelfs eten leveren met drones. Dat is toch niet normaal?’
Hoe indrukwekkend de actie ook is, ze komt niet helemaal uit de lucht vallen. Het loopt al langer mis in de gevangenis van Haren. En dat voor een groot complex dat pas sinds 2022 open is. Met een capaciteit van ruim 1000 plaatsen moest Haren een ‘modelgevangenis’ worden.
‘Gedetineerden verblijven in kleine groepen op leefeenheden, krijgen meer autonomie en worden zo goed mogelijk voorbereid op een succesvolle re-integratie in de samenleving’, luidt het op de website van Justitie. Er is sprake van leslokalen, pc-ruimten, fitnessfaciliteiten en wandelplaatsen. ‘In Haren staat kleinschaligheid centraal.’
Maar de gevangenis van de toekomst faalt tot nu toe. In juni werden 145 politieagenten ingezet bij een grootschalige actie in de gevangenis. Het leidde tot een vangst van ‘enkele hoeveelheden drugs’. Wat betreft de actie van dinsdag wil het gevangeniswezen enkel kwijt dat het zijn volle medewerking verleent aan het onderzoek.
Drones en drugs houden gevangenis Haren in hun greep
Brussels burgemeester Philippe Close (PS) riep gisteren nog op om militairen naar de gevangenis te sturen. De suggestie kwam aan de vooravond van de grote actie van het parket. Close reageerde zo op de plannen van de federale regering om militairen te laten patrouilleren in ‘hotspots’ in Brussel, zoals Peterbos. De socialist zou overigens ook graag soldaten zien in de haven van Antwerpen.
Gevraagd of zijn oproep over Haren oprecht was, antwoordt Close bevestigend. ‘Ik heb onlangs een halve dag doorgebracht in Haren met de procureur des Konings Julien Moinil’, zegt hij tegen Knack. ‘Gevangenen laten zich daar spullen zoals gsm’s en zelfs eten leveren met drones. Dat is toch niet normaal?’
In 2023 werden drie jongeren betrapt terwijl ze drugs afleverden bij de gevangenis met een drone. Via filmpjes op TikTok was in 2024 te zien hoe gevangenen over de daken van het complex liepen. ‘Dat is geen ontsnappingspoging, maar dat is natuurlijk ook niet de bedoeling’, reageerde gevangenisdirecteur Jurgen Van Poecke toen.
Begin deze maand besliste het gevangeniswezen om eigen drones in te zetten om Haren te bewaken. ‘We arresteren criminelen die hun trafiek blijven runnen en hun moorden vanuit de gevangenis van Haren bevelen. De wereld op zijn kop.’
Ondanks het feit dat gevangenissen een federale materie zijn, liet de stad Brussel al Heras-hekken plaatsen rond de gevangenis. ‘Als militairen daar kunnen bewaken, dan komt er politie vrij voor het terrein.’
Vergelijking met Rusland en Latijns-Amerika
De bekommernissen van Close zijn volledig terecht, zegt criminoloog Jelle Janssens (UGent). ‘Justitie zit al langer dan vandaag met de handen in het haar over Haren. Het scheelt niet veel of de onderwereld legt haar regels daar volledig op.’
Volgens Janssens volgt de machtsverhouding in de gevangenis die buiten de gevangenismuren. ‘Criminelen bakenen er hun territorium af, net als op straat. Met grote gevolgen. Machtige gedetineerden eten er bij wijze van spreken kaviaar, cipiers worden permanent geïntimideerd. In die zin doet het denken aan gevangenissen in Rusland of Latijns-Amerika.’
Met het onderzoek van het parket zal de aandacht voor de wantoestanden binnen de muren vergroten. In feite loopt het al van bij het begin mis in Haren. De gevangenisvakbonden trekken al sinds de opening aan de alarmbel. Zo’n maand na de opening in 2022 werd er al gestaakt. ‘Het loopt daar volledig in het honderd’, verklaarde vakbond VSOA Gevangenissen toen. Nog geen halfjaar later volgde opnieuw een staking.
‘Het personeelstekort zorgt ervoor dat de werkdruk enorm oploopt’, schreef Eddy De Smedt van VSOA vorige maand. ‘Medewerkers moeten vaker alleen instaan voor taken die eigenlijk door meerdere collega’s tegelijk uitgevoerd zouden moeten worden.’
En nog: ‘Hypermoderne technologie, kleinschalige leefeenheden en een architectuur die de detentie meer beheersbaar moet maken. Maar zonder voldoende personeel verliest al die innovatie haar kracht.’
Het lijkt alsof de makers van ‘Het dorp achter de muur’ verloren zijn gelopen in de chaos waarin Haren in die tijd baadde