‘Ja, jongeren internaliseren het wij-zij-denken dat we hen voorschotelen’

Leerkracht Benoit Lannoo waarschuwt voor de gevolgen van alle verhalen die we op jongeren afvuren en die samengevat kunnen worden als ‘wij tegen zij’. ‘Jongeren met een migratieachtergrond zijn hun rol in het verhaal aan het internaliseren.’

Elk fait-divers wordt vandaag door sommige media geframed in een relaas van ‘wij tegen zij.’ Het zeer-korte-termijn-denken van bepaalde journalisten dreigt op lange termijn dramatische gevolgen te hebben: generaties jonge mensen dreigen later het wij-zij-denken geïnternaliseerd te hebben.

Knack wijdde er vorige week een hele cover aan, want islamleerkrachten maken jonge moslims bang. Nu sta ik als interimleerkracht godsdienst toevallig voor klassen waarin ongeveer tweederde van de leerlingen twaalf- à veertienjarige moslims zijn.

Ik heb bijgevolg her en der eens doorgevraagd. Het graf dat kleiner wordt als je niet volgens de islamitische voorschriften hebt geleefd, geesten die ’s nachts in je lichaam kruipen, … ‘Wat vertelt u toch allemaal, mijnheer?’ Geen enkele leerling herkende de verhalen.

Ik beweer geenszins dat onderzoeker Montasser AlDe’emeh de verhalen uit zijn duim zuigt. Bovendien ben ik er eveneens van overtuigd dat er zich al een probleem stelt wanneer één enkele imam jonge kinderen met zo’n eschatologisch angstdiscours bestookt.

Net zoals er vroeger een probleem was toen priester-leerkrachten op katholieke colleges donderpreken hielden; en er nu een probleem is in sommige evangelische kerken, waar overijverige predikanten jonge mensen hel en verdoemenis voorschotelen.

Mijn rondvraag bij mijn klassen was natuurlijk wetenschappelijke onzin. Ik heb mijn onderzoeksvragen niet op voorhand getoetst en ik heb de groepen die ik bevraagd heb niet eerst nauwkeurig in kaart gebracht. Ik wens de resultaten van mijn rondvraag dan ook niet op de voorpagina van een weekblad te zien. Daarvoor is het fait-divers-gehalte te hoog. Maar ik leerde er persoonlijk wel uit dat het hoofdartikel van Knack vorige week die hijgerige cover niet verdiende.

Moederdagrel

Wat ik wel telkens weer te horen krijg als ik met jonge mensen met een migratieachtergrond spreek – of het nu om jongelui met Afrikaanse, Maghrebijnse, Oosterse of Turkse wortels gaat, om jonge scholieren, pubers, adolescenten of jongvolwassenen – is dat zij het kotsbeu zijn dat er voortdurend in negatieve of problematische bewoordingen ‘over hen’ gesproken wordt.

Denk dus niet dat jongeren niet beseffen dat het over hen gaat wanneer keer op keer een media- annex Wetstraatrelletje losbarst over ‘de diversiteit.’

‘Die Zuhal Demir denkt dat ik mijn moeder niet respecteer’, zei een opgeschoten puber me onlangs op de metro. Ik zat in een krant te lezen hoe een wat ongelukkig geformuleerde mail van een directeur van een Brusselse Decroly-school die zich zorgen maakte om de kinderen van gescheiden en nieuw-samengestelde gezinnen, een heuse moederdagrel had veroorzaakt. De nieuwe staatssecretaris voor Gelijke Kansen – die net als haar partijgenoot voor Asiel en Migratie sneller kan tweeten dan denken – had het meteen over gebrek aan respect en lafheid.

Wat mij vooral bijblijft, is hoe boos de jongeman op de metro was. Zijn boosheid komt niet voort uit dit ene fait-divers waar enkele redacties weer opgesprongen zijn zonder het minste respect voor de feiten en waar een aantal politici weer eens hun opportunisme op hebben botgevierd. Dit fait-divers was enkel de druppel voor hem, de zoveelste druppel in een emmer die overloopt. De jongeman was verongelijkt omdat hij zich telkens weer met de vinger gewezen voelt.

Weldenkend idealist

Beseffen we dan niet dat jonge mensen met migratieachtergrond niet kunnen inschatten welke dwaasheden aan de oorsprong liggen van deze voortdurende relletjes – over moederdag op school of een kerststal in een gemeentehuis?

Weten zij veel dat sommige redacties elk bericht dat viraal dreigt te gaan vliegensvlug overnemen zonder zich een moment te bekommeren over het waarheidsgehalte, laat staan om de context.

Elk fait-divers krijgt op sommige redacties steevast een plaats in het relaas van ‘wij tegen zij’, want dat levert extra online bezoekers op, extra winst.

Dat politici hopen van de waan van de dag beter te zullen worden en uit opportunisme op elk berichtje springen waarmee ze een stoere borst kunnen opzetten, daar heb ik – helaas – mee leren leven.

Maar dat sommige journalisten de politici en de publieke opinie daarvoor keer op keer de nodige munitie leveren, vind ik ronduit onbetamelijk.

Je kunt er gif op innemen dat er over enkele jaren doorwrochte analyses geschreven zullen worden over hoe onze media het wij-zij-denken in de samenleving en in generaties jongeren hebben gepompt.

Al wie voor de klas staat of af en toe op een speelplaats rondloopt, kan daar merken hoe jongeren met een migratieachtergrond hun rol in het verhaal aan het internaliseren zijn. Door systematisch te suggereren dat zij een probleem zijn, dreigen ze op termijn daadwerkelijk een probleem te worden.

Benoit Lannoo is interimleerkracht (katholieke) godsdienst in het vrije en in het gemeenschapsonderwijs. Hij is oprichter van de ‘beweging voor personalistische Inspiratie in de politiek.’ Voorheen was hij actief op de kabinetten van onder meer Réginald Moreels en Joëlle Milquet.