Afgezette straten, brandende paletten en een aangename late herfstzon. De eerste nationale stakingsdag is geslaagd, vinden de vakbonden. Knack.be trok mee langs de verschillende piketten. ‘Dit is een mooie opwarmer voor 15 december,’ klinkt het. Maar ook: stilte op dé vraag die aan de stakingspiketten weerklonk: ‘Wat na 15 december?’
Antwerpen filehoofdstad? Niet vandaag. De eerste stakingsdag was ruimschoots op voorhand aangekondigd, dus in de richting van Antwerpen was er weinig verkeer. Al vertrekken de vroegste actievoerders ook lang voor de gewoonlijke ochtenddrukte.
Aan de haven zijn de ‘strategische’ kruispunten al voor vijf uur ’s nachts bezet met piketten. Daarbij valt meteen op dat je met verrassend weinig middelen op zeer effectieve wijze de weg compleet blokkeert. De eerste stakingspost in Zwijndrecht bestaat uit een bus die dwars op de weg is gezet, een aantal nadarhekkens, en twee strategische kampvuren waarnaast een stapel banden en paletten geduldig liggen te wachten tot ze in de vlammen worden gegooid. ‘Dit is een allesbrander’, lacht PVDA-voorzitter Peter Mertens. Wat verderop, aan een van de ingangen van Katoen Natie, het bedrijf van Fernand Huts, is het nog eenvoudiger. Een auto blokkeert er twee neergelaten slagbomen. ‘Zie je wel dat wij efficiënt kunnen zijn’, lacht een van de actievoerders die de warmte opzoekt in het aanpalende tankstation.
Vrolijk en strijdbaar
Bij de meeste piketten is er dan ook iets te eten of te drinken voor wie de kou staat te verbijten. De sfeer is vrolijk en strijdbaar. ‘Wat zit ge eigenlijk thuis te doen, als het hier zo plezant is’, vraagt een voormalige scheepshersteller zich geamuseerd af.
Met een ‘brandende salami’ in de hand worden auto’s die denken de piketten te vroeg af te zijn terug naar huis gestuurd. Zij krijgen een sensibiliseringsfolder mee. Enkel wie een speciale uitzonderingsbrief meeheeft, wordt doorgelaten. ‘Sommige mensen moeten echt aan de slag omdat ze op een gespecialiseerde site werken. Zo’n chemisch bedrijf leg niet zo maar stil’, legt Mertens uit. Ook hij doet vandaag de ronde van de verschillende piketten. Wie geen brief heeft, komt er niet in. Een vrachtwagen uit Zagreb maakt veel misbaar, maar moet uiteindelijk ook rechtsomkeert maken.
‘Regering opent vuur op alle fronten’
‘De regering noemt ons een minderheid, maar we merken dat deze sociale beweging aan kracht wint’, legt Bruno Verlaeckt van ABVV Antwerpen uit, terwijl de wachtrijen voor de wegblokkade langer worden. ‘Dit is niet iets dat enkel bij de militanten leeft, maar ook bij steeds meer burgers. We merken ook dat er weinig nodig is om de mensen te overtuigen om mee te staken. De mensen weten heel goed waarover dit gaat’, stelt hij. ‘En zeker als de regering het vuur opent op alle fronten tegelijk. De indexsprong, de pensioenleeftijd, de besparingen. En als de regering zo arrogant doet, dan worden de mensen boos.’
Hij benadrukt het belang van de verdieping en de verbreding van de acties. ‘We werken samen met het burgerinitiatief ‘Hart boven Hard’, en tegelijk merk ik dat ook mensen die geen lid zijn van de vakbond ons steunen.’
‘Havenarbeiders hebben een grote mond, maar ook een peperkoeken hart’
Die laatste aanvulling is niet onbelangrijk, want de meeste stakers zitten thuis. In die zin is de actie minder zichtbaar dan een betoging. ‘Dat is altijd zo bij een staking’, vult Mertens uit. ‘Diegene die hier op de straten aan de piketten staan, dat is de harde kern. Zij organiseren het protest, en rijden ook rond met soep en koffie.’
De aanwezigheid van PVDA aan de piketten is opvallend. Naast de vakbondslogo’s zijn er ook veel rode vlaggen met een gele ster op. ‘Dat heeft ons tien jaar gekost’, legt Mertens uit. ‘Havenarbeiders hebben een grote mond, maar ook een peperkoeken hart. We hebben lang gewerkt om hun vertrouwen te winnen, maar die inspanningen hebben heel wat opgeleverd.’
Schouderklopjes voor PVDA, gemor voor SP.A
Op een stakingsdag als deze blijkt hoe goed uitgebouwd het netwerk van de kleine partij is. Dat uit zich ook op andere manieren. Waar Peter Mertens schouderklopjes krijgt bij zijn aankomst, weerklonk er aan een stakingspost toch wat gemor en schampere opmerkingen wanneer een SP.A-lid opdaagde. Bij de verkiezingen werd al duidelijk dat de SP.A in Antwerpen veel van zijn pluimen verloren is, en op een dag als deze wordt dat ook duidelijk. ‘Hier in de haven zijn de mensen nog niet vergeten welke hervormingen de socialisten allemaal mee hebben goedgekeurd’, zegt een oudere havenarbeider. ‘Ze zijn nog altijd boos.’
Daarnaast zou SP.A zich de laatste jaren ook meer en meer als een middenklassepartij hebben geprofileerd, en zo de voeling met ‘de straat’ zijn verloren. Daar heeft PVDA meer nog dan Groen van kunnen profiteren, en dat is meteen ook de reden waarom de partij in Antwerpen haar populariteit ziet toenemen. ‘Dit is òns terrein’, klinkt het bij Peter Mertens.
Ook hij noemt de actie een mooie voorbode van 15 december. ‘Sommige bedrijven hebben gisteren 200 veldbedden klaargezet om mensen te laten overnachten die wilden werken. Ze zijn allemaal leeg gebleven. Dat is goed. Bovendien, als er deze winter plaatsen te kort zijn in de opvang, heb ik al wel een idee voor het stadsbestuur’, lacht hij.
‘Ik begrijp niet dat Belgische politici niet inzien waar besparingen toe leiden’
De stakingspiketten in de haven krijgen ook het bezoek van de actievoerders van ‘Hart boven Hard’. ‘Ik ben een paar keer gaan betogen in de jaren 80, maar dit is een nieuwe omgeving’, vertelt schrijfster en dichteres Joke Van Leeuwen. ‘Ik ben hier omdat iedereen kan zien hoe de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter wordt. Ik heb in Nederland gezien waar de besparingen toe kunnen leiden. Ik begrijp niet dat de politici in België dat niet zien.’
Heup- en buggywiegen
Terug in de binnenstad stapt een optocht van de zorg- en welzijnssector door Borgerhout naar de Roma, waar het slotevenement doorgaat. Onder meer de Antwerpse rapster Slongs Dievanons komt de betogers een hart onder de riem steken, en vanop een truck wordt muziek gespeeld. Duidelijk een ander en zachter publiek dan de bonkige mannen in de haven, maar de bezorgdheid is even groot. ‘Wij worden twee keer gepakt’, spreekt een dame van ACV de actievoerders toe. ‘Er wordt meer flexibiliteit gevraagd, maar we worden getroffen door de indexsprong.’ Zowel de Vlaamse als de federale regering krijgen een veeg uit de pan, met uitvallen naar de besparingen in de gezondheidszorg en de nieuwe regeling voor het brugpensioen.
Vanop de vrachtwagens worden leuzen geroepen en weerklinkt muziek. Veel buurtbewoners kijken geamuseerd uit hun raam. Het mooiste beeld van de betoging is een Congolese vrouw met baby die even opschrikt wanneer ze gepasseerd wordt door de muzikale vrachtwagen van de witte woede, maar het spontaan op een heup- en buggywiegen zet op de maat van de muziek.
Bezorgdheid
Onder luid applaus komen de actievoerders uiteindelijk aan bij de Roma, waar de afsluitende meeting is georganiseerd door de vakbonden en Hart boven Hard. Het applaus klinkt ook wat als een ontlading. Want dit gold wat als het officieuze einde van de actiedag in Antwerpen. Een dag die, ondanks alle onheilsberichten op voorhand, zonder veel erg is verlopen.
Aan de Roma zien ook de opvallend onopvallende politieagenten in burger dat deze optocht vooral een uiting van oprechte bezorgdheid was. De oproep van de top van de vakbonden om het rustig te houden, is niet in dovemansoren gevallen.
Hoe moet je nu verder?
‘We hebben vandaag op een rustige en serene manier een signaal gegeven’, klinkt het bij ABVV-topman Rudy De Leeuw, die niet op de feiten vooruit wil lopen. ‘Als je kijkt naar het beleid van de regering, dan kan je niet tevreden zijn. Maar de staking is goed opgevolgd, en dat is een goede zaak. We hopen dat er nu snel opnieuw een sociaal overleg mét inhoud is. We kijken nu vooruit naar de volgende actiedagen en de nationale staking op 15 december. Wat er daarna gebeurt, dat zien we dan wel. Daarover kan ik nu nog niets zeggen.’
‘Wat na 15 december?’
Het valt af te wachten wat de regering nu zal doen. En daarvoor wordt vooral gekeken in de richting van CD&V. De linkervleugel van de partij verwacht alleszins dat de christendemocraten ervoor zorgen dat er toch een toegeving gedaan wordt. De christelijke vakbond ACV en de koepelorganisatie beweging.net (het vroegere ACW) zijn nog altijd een belangrijke drukkingsgroep, maar nu al is duidelijk dat de liberalen en N-VA hun coalitiepartner weinig manoeuvreerruimte gunnen. ‘Ik denk niet dat van Johan Van Overtveldt en Alexander De Croo snel zullen plooien’, vertelt een dokwerker.
Als N-VA en Open VLD hun maatregelen op een ‘Thatcheriaanse’ manier proberen doordrukken, dan kan dat een dreun zijn voor een hele beweging die vandaag aan kracht lijkt te winnen. Het risico bestaat dat heel wat actievoerders en drijvende krachten achter het protest van vandaag gefrustreerd en met lege handen achterblijven. Het is lang geleden dat de vakbonden zo succesvol gemobiliseerd hebben, maar een echte opening heeft de regering nog niet echt gemaakt.
‘Wat na 15 december?’, is een vraag die vandaag al langs de stakingsposten weerklonk, maar waarop voorlopig niemand een antwoord op heeft.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier