Volgende week vindt in Den Haag een NAVO-top plaats. Die zal draaien om het verhogen van de militaire uitgaven van de lidstaten. Er staat ons land een grote inspanning te wachten.
De NAVO-top in Den Haag belooft spannend te worden. Zeker voor België, want op de top ligt de verhoging van de defensiebudgetten op tafel. België gaf tot nu toe slechts 1,29 procent van zijn bruto binnenlands product (bbp) uit aan defensie. Daarmee voldeden we niet aan de belofte die premier Elio Di Rupo (PS) tien jaar geleden deed op de NAVO-top in Wales om 2 procent van het bbp aan defensie uit te geven, en behoren we zelfs tot de slechtste van de klas.
De regering-De Wever besliste om het defensiebudget nog dit jaar op te trekken naar 2 procent, ‘een extra inspanning van 3,8 miljard’, zegt expert van de NAVO-begroting Herman Matthijs (UGent). ‘Maar hoogstwaarschijnlijk zal de NAVO-top een snelle verhoging vragen van het militaire budget van de leden naar 2,5 procent van het bbp.’ Dat wordt voor ons land, waar de begrotingstekorten en de overheidsschuld nu al oplopen, geen makkelijk oefening.
15,2% van ons defensiebudget ging in 2024 naar militaire uitrusting. De NAVO-norm is 20 procent.
Aantal militairen
Voor Knack zette Matthijs een aantal kerncijfers op een rijtje van de 12 voornaamste NAVO-leden, volgens de grootte van hun economie (bbp). België komt dan op de elfde plaats.
Laten we beginnen met het aantal beroepsmilitairen dat elk land volgens de NAVO in 2024 telde (zie tabel). ‘De Amerikanen hebben met 1,3 miljoen militairen veruit het grootste leger’, zegt Matthijs. ‘Als we het aantal militairen vergelijken met de totale bevolking, zien we dat Polen en Turkije erboven uitsteken: meer dan 5 op de 1000 Polen of Turken zijn militair. In België zijn er dat geen 2 op de 1000, we leveren daarmee in verhouding het kleinste aantal militairen.’
Wegen en havens
De meeste aandacht gaat tegenwoordig uit naar het defensie-budget (zie tabel X). ‘In die NAVO-cijfers zitten ook de militaire pensioenen, de kustwacht en de gemilitariseerde politiediensten zoals de Franse gendarmerie en de Nederlandse marechaussee. Een hele reeks landen halen de 2 procentnorm van de NAVO niet: Kroatië (1,88%), Montenegro (1,7%), Italië (1,5%), Portugal (1,46%), Canada (1,45%), Slovenië (1,37%), Luxemburg (1,30%), België (1,29%) en Spanje (1,24%).’
Twee, tweeënhalf, drie of vijf: hoeveel procent geven NAVO-landen straks het best uit aan defensie?
‘De kans is groot dat de NAVO nu zal vragen om de militaire budgetten op te trekken naar 2,5 procent van het bbp’, vervolgt Matthijs. ‘De VS en Polen zitten daar vandaag al boven. Om naar die 2,5 procent te gaan zou België 1,21 procent van het bbp of 6,7 miljard meer moeten uitgeven aan defensie dan vandaag.’ (zie tabel X)
Op termijn zou het defensiebudget opgetrokken kunnen worden naar 5 procent. NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte wil die 5 procent opsplitsen in 3,5 procent militaire uitgaven en 1,5 procent voor infrastructuur. ‘Het is nog niet duidelijk wat die 1,5 procent voor infrastructuur juist zou inhouden’, zegt Matthijs. ‘Bovendien worden nogal wat wegen, havens enzoverder beheerd door andere overheden dan de nationale staat. In België bijvoorbeeld door de gewesten. Die moeten er dus bij betrokken worden.’ Hoe dan ook: als België zijn defensiebudget moet optrekken naar 5 procent van het bbp, moet er 21,3 miljard euro meer naar defensie gaan dan vandaag.
Militaire uitrusting
Tien jaar geleden werd op de NAVO-top in Wales nog een andere afspraak gemaakt, die vaak wordt vergeten: 20 procent van de defensiebegroting moet worden besteed aan militaire uitrusting. ‘In 2024 haalde België die norm niet’, zegt Matthijs, ‘Slechts 15,2 procent van het defensiebudget ging naar uitrusting. De helft van ons defensiebudget gaat naar personeelskosten, alleen in Italië ligt dat ook zo hoog, maar die halen wel de 20 procent norm voor uitgaven aan uitrusting. Polen geeft dan weer bijna de helft van zijn defensiebudget uit aan materieel.’
België staat dus een dubbele inspanning te wachten: ‘Omdat onze defensie-uitgaven ondermaats zijn, zullen we een veel grotere inspanning dan de andere lidstaten moeten leveren als de NAVO-normen voor de defensiebudgetten worden opgetrokken’, zegt Matthijs. ‘Daarnaast zal er een verschuiving moeten komen waaraan we dat geld besteden. De regering wil het aantal militairen opdrijven, wat natuurlijk de personeelsuitgaven zal doen stijgen, maar we moeten ook en vooral meer geld besteden aan militair materieel. Het zal erop aankomen om de juiste, verstandige keuzes te maken.’
‘Defensie-uitgaven: het Belgisch compromis wordt een lelijk scharminkel’
