Bert Bultinck

‘Hier en daar duiken signalen op dat het genoeg is geweest met de stammentwisten’

Bert Bultinck Hoofdredacteur van Knack

‘Elk pleidooi voor ambivalentie maakt de wereld groter, en de lezer sterker, van de uitersten tot het midden’, meent Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck. ‘Als Knacks jaaroverzicht iets in de verf zet, dan wel dat.’

‘Tijdens de coalitiegesprekken had John Crombez een exemplaar mee voor Bart De Wever’, zegt schrijver Bart Van Loo verderop in dit jaaroverzicht, ‘in de hoop tot een Bourgondische coalitie te komen. Maar De Wever had het al, en van die coalitie hebben we niets meer vernomen.’ Van Loo, de man die dé bestseller van dit jaar op zijn naam mocht schrijven, kwam met het juiste boek op het juiste moment, en dat had niet alleen met de woelige Vlaamse regeringsformatie te maken. Wat is er in chaotische en onzekere tijden beter dan De Bourgondiërs, een met gusto verteld verhaal over ‘onze’ historische wortels, waarbij – o verrassing – voortdurend blijkt hoe onze eigenheid altijd een beetje uit het buitenland komt?

Hier en daar duiken signalen op dat het genoeg is geweest met de stammentwisten.

2019 was een jaar van zoeken. Drie jaar na de aanslagen in Zaventem en Brussel, het referendum over de brexit en de verkiezing van Donald Trump gingen we moedig verder met het zelfonderzoek. Dit jaar kwam daar in Vlaanderen, als een plaatselijke naschok, ook een fameuze remonte van het Vlaams Belang bij. Verrassend genoeg kon voorzitter Tom Van Grieken minstens even makkelijk jongeren aantrekken als de klimaatspijbelaars dat deden – om van ouderen maar te zwijgen. En hij deed in één moeite wat links al jaren vruchteloos nastreeft: de strijd tegen de ongelijkheid opnieuw op de agenda plaatsen, of er toch lippendienst aan bewijzen, in die mate dat zelfs centrumrechtse partijen als de N-VA zich plots ook sociaal begonnen te profileren.

De vragen bleven voortzinderen: wie zijn wij, waar liggen onze grenzen en hoe kunnen we boven onze grenzen uitstijgen? De tweede was de vraag van rechts, de derde was die van links, de eerste de vraag van iedereen. Vluchtelingen en migranten confronteerden ons met hoe we anders zijn. Facebook en Twitter leerden ons onszelf nog harder te verkopen en nog luider te roepen, en het wantrouwen groeide mee, tot Mark Zuckerberg het nog maar eens in het Amerikaanse Congres mocht gaan uitleggen. Handelsoorlogen, van Huawei over Volkswagen tot Harley Davidson, leerden ons dat oude vrienden gaandeweg minder vriendelijk geworden zijn, en dat nieuwe grootmachten hun invloed uitbreiden. De islam deed ons nadenken over onze christelijke roots, met meer respect dan vroeger, maar de kerken stroomden weer niet vol. De NAVO mag dan niet breindood zijn, zoals de Franse president beweerde, een hechte vriendenclub zijn de Verenigde Staten, Europa en Turkije al lang niet meer.

Iedereen beseft ondertussen dat er iets schort aan de vrije markt, die lang niet vrij genoeg is.

Het zijn allemaal kwesties die de identitaire vragen niet alleen dwingend maar ook onvermijdelijk maakten, meer dan de zoektocht naar een oplossing voor de begroting, de burn-outepidemie, de pensioendiscussie of zelfs de opwarming van de aarde. De eerste drie woorden van dat andere veelbesproken boek van dit jaar, Over identiteit van Bart De Wever, konden niet meer dan de vraag herhalen: ‘Wie zijn wij?’

Zijn we ook verder geraakt? Hebben we antwoorden gevonden, of aanzetten ertoe? Op het eerste gezicht: niet zo veel. De brexit blijft aanslepen, net als de federale formatie in dit land: iedereen ploetert verder, maar het onbehagen verdwijnt niet. Zelfs over het uitblijven van een politieke consensus vinden we geen consensus: supporters van de parlementaire democratie botsten hard met zachte hervormers – en alles bleef min of meer hetzelfde. Hier en daar viel zelfs in dit land een akelig verlangen naar een Sterke Leider op te tekenen.

Maar tegelijk met de vermoeidheid na de eindeloze zelfbevraging kwam er ook energie vrij. Het kan best zijn dat Anuna De Wever en Greta Thunberg er niet in geslaagd zijn in een paar maanden de wereld te overtuigen van hun toekomstbeeld. Maar ze hebben er tenminste één. Nee, de marktmacht van multinationals is niet ingeperkt. Maar iedereen, van Financial Times tot The Economist, beseft ondertussen dat er iets schort aan de vrije markt, die lang niet vrij genoeg is. De vreemdelingenhaat blijft de relaties verzieken, ook als we daarmee onszelf in de voet schieten. Maar hier en daar duiken signalen op dat het genoeg is geweest met de stammentwisten, Bourgondisch of hedendaags. Bart Van Loo steunt de canon die de regering-Jambon zal laten samenstellen. ‘Maar dan moet je uitleggen dat niets eenduidig is.’ Elk pleidooi voor ambivalentie maakt de wereld groter, en de lezer sterker, van de uitersten tot het midden. Als dit jaaroverzicht iets in de verf zet, dan wel dat.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content