Hetty Helsmoortel studeerde chemie én drama. Het beste van beide stielen combineert ze in Missie 2021, een show over het strafste wetenschapsnieuws van dit jaar.
Wat denkt de tienjarige Hetty als ze haar 35-jarige zelf ziet?
Hetty Helsmoortel: Ze weet niet wat ze ziet. Ik leef de droom die ik niet durfde te dromen. Ik speel de première in het cultuurcentrum waar Theater Studio James Ensor, het amateurgezelschap waar ik zo veel tijd doorbracht, die avond ook in première gaat. Dat gezelschap sleurde me door mijn rebelse puberjaren. Onderschat de sociale functie van het amateurtoneel niet. Het was mijn haven. Ook op school had ik een haven: mijn leerkracht chemie. We herkenden de rebel in elkaar. Toen ik als 18-jarige uit stapels universiteitsbrochures mijn toekomst moest kiezen, koos ik daarom voor chemie.
U werd biotechnologe, doctoreerde, deed kankeronderzoek maar staat nu tóch op de bühne. Wat is er gebeurd?
Helsmoortel: Ik belandde tijdens mijn studie in een zware depressie. Ik zat zes maanden thuis en schreef me in voor de dramaopleiding van het RITCS. Maar de wetenschapper in me bleef onvoldaan. Dus beëindigde ik toch mijn doctoraat en werd kankeronderzoeker met het idee dat ik direct een impact zou hebben op de behandeling van die ziekte. Dat was naïef. Wetenschappelijk onderzoek is behalve razend interessant ook verdomd traag. Ik heb heel veel respect voor wetenschappers die hun hele leven wijden aan een stukje van een puzzel die miljarden stukjes telt – dát is kankeronderzoek. Data interpreteren en het toeval trotseren om levens te kunnen redden. Maar ik ben een onrustig mens en wil snél feedback. Toen ontdekte ik de term ‘wetenschapscommunicatie’.
Wat vertelt u in Missie 2021?
Helsmoortel: Twee jaar geleden stond ik nog cellen te muteren. Na mijn ontslag hield ik een gigantische lijst bij van het wetenschapsnieuws dat te boeiend is om te laten liggen. Van crispr, een techniek die ons in staat stelt om het DNA van elk wezen op aarde te wijzigen, tot de mRNA-coronavaccins – ja, die werken héél goed. Mijn show is een opgeruimd antwoord aan antivaxers, klimaatontkenners en complotdenkers. Ik herken ze. Zonder de handvatten die de wetenschap me biedt, zou ik een complotdenker kunnen zijn.
Ik vertel – helder en met wat humor, maar noem me geen stand-up scientist, – hoe wetenschap werkt via thema’s die me na aan het hart liggen: robotica, klimaat, onze gezondheid en de ruimtevaart. Op een hoopvolle manier. Ik geloof, bijvoorbeeld, dat er nog mogelijkheden zijn om de klimaatkentering te keren. Onmacht is een illusie.
Staat u in een maandecor?
Helsmoortel: Bijna juist. (lacht) Het decor stelt een commandocentrum van een ruimtestation voor. Ik kandideer voor een plek als astronaut bij de ESA, omdat je op ruimtemissie geconfronteerd wordt met de grenzen van ons weten. Of ik mee kan, verklap ik in de eerstvolgende show nadat ik bericht van de ESA heb gekregen.
Bevat Missie 2021 een nieuwjaarswens?
Helsmoortel: Ja. Ik wens iedereen vertrouwen in de wetenschap toe. Mijn missie is mijn bewondering voor de wetenschap delen en tonen hoe die steeds dichter bij ons leven aanleunt en ons leven stuurt. Maar je mag tegengas geven aan beleidsbeslissingen of toepassingen van de wetenschap en in dialoog gaan. Dat wil ik doen, als ‘wetenschapswatcher’ op een podium of voor een camera. Ik ben vandaag een immens gelukkige vrouw, wetenschapster, vertelster en moeder. Dit leven wil ik tot mijn 91e leiden, om dan tevreden te sterven.
Missie 2021 gaat op 25 november in première in De Grote Post in Oostende en reist tot 17 maart 2022 door het land. Info: hettyhelsmoortel.be
