‘Het verenigingsleven bloedt’

‘Het gebeurt ver weg van alles wat vandaag media-aandacht trekt, maar het verenigingsleven bloedt, zegt Johan Velghe van Vlinks. ‘Het is wachten op het vaccin vooraleer de door covid-19 geslagen wonde kan genezen. Het blijft momenteel behelpen met pleisters.’

Na maanden wachten volgde een (terecht) streng charter als leidraad voor een beperkte heropstart van activiteiten binnen het verenigingsleven. Ondertussen reserveert de Vlaamse regering 87,3 miljoen euro ter ondersteuning van lokale sport-, cultuur- en jeugdverenigingen. Het sociaal-cultureel werk, waaronder ouderenverenigingen, wordt nergens expliciet vermeld in de toelichting bij het Noodfonds.

Los van de eerste en tweede coronagolven krijgen de sociaal-culturele verenigingen het hard te verduren. De kaasschaaf van minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) zorgde al voor het schrappen van 6 procent aan subsidies. De verdeling van die verlaagde subsidiepot gebeurt voor de beleidsperiode 2021-2025 onder meer verenigingen dan voorheen, wat voor tal van verenigingen tot alweer een subsidievermindering leidt. Wonden zijn geslagen. Corona in het voorjaar, en straks ook in het najaar, duwt verenigingen in een modus van gedwongen passiviteit.

Geen inkomsten, wel doorlopende uitgaven. Verenigingen zien zich afgesneden van van inkomsten. Geen eetfestijn organiseren om de verenigingskas te spijzen. Geen inkomsten van de bar tijdens de quizavond. Geen activiteiten en dus kondigt de hernieuwing van de lidkaarten 2021 problematisch aan. Ondertussen blijven de rekeningen in brievenbus en mailbox vallen: verzekeringen, drukken en verzenden van het ledenblad,… De leden krijgen ondertussen een attentie om toch maar de moeizaam opgebouwde relatie van verwachtingsvolle leden met hun actieve vereniging niet te laten verwateren. Het kost niet alleen moeite maar ook ook euro’s.

Het Noodfonds, met 87,3 miljoen euro een stevige pot, kan het mankend verenigingsleven meer dan een steunkruk bieden indien tot de laatste eurocent de lokale verenigingen bereikt. De Vlaamse regering stelt in de motivatie voor het Noodfonds voorop dat ‘corona er bij het Vlaamse verenigingsleven stevig inhakt’. De verdeling zal, na doorstorting via het Gemeentefonds, gebeuren door steden en gemeenten. De lokale overheden, waarvan de overgrote meerderheid beschikken over bedragen van zes cijfers voor de centenkomma en de centrumsteden boven het miljoen euro incasseren, kiezen vrij hoe ze de Noodfondsmiddelen inzetten voor het verenigingsleven. Met die vrije keuze is niks mis indien geluisterd wordt naar de verzuchtingen van het verenigingsleven.

Het is simpel. Veel gemeentebesturen houden het daar bij. Ze bevragen verenigingen naar eventuele financiële verliezen zoals niet terugbetaalde voorschotten, gederfde inkomsten door annulatie,… Gepeild wordt naar nieuwe noden qua ruimere vergaderaccommodatie en hulp bij ontsmetting van lokalen. Sommige gemeentebesturen vernemen graag of verenigingen nood hebben aan een ondersteunende campagne voor ledenwerving. Door het massaal wegvallen van activiteiten kan niet mond aan mond promotie gevoerd worden om aan te sluiten of om in de komende herfstmaanden het lidmaatschap te hernieuwen voor 2021.

Dat overleg loopt niet overal goed. In Aalst, centrumstad die welgeteld 1.255.048,83 euro eerlang de transfer ziet beleven van Noodfonds naar stadskas, wordt inspraak van de stedelijke socio-culturele raad afgewezen. Die raad stelde voor om het bedrag onder de verenigingen te verdelen via het criterium van de al verkregen stadstoelage voor de werking in 2019.

De leden van de socio-culturele raad vernamen via de pers dat het stadsbestuur het Noodfondsgeld aanwendt om de projecten ‘De Expeditie’ en ‘Koer&Toer’ te realiseren. Verenigingen kunnen intekenen voor participatie en zich er zo van verzekeren dat er enkele dukaten hun richting uitrollen. Het schepencollege maakte de keuze, niet het verenigingsleven. De middelen uit het Noodfonds komen op die wijze niet bij alle Aalsterse verenigingen terecht.

Terwijl heel veel gemeentebesturen hun betrokkenheid bij het lokale verenigingsleven met daden bevestigen – zoals blijkt uit de gevoerde enquêtes en acties in pakweg Ninove, Heist-op-den-Berg, Haaltert, en zovele andere – onthouden sommige gemeentebesturen de noodzakelijke pleisters op de gewonde verenigingen. Dat is andermaal inhakken op het verenigingsleven.

Beter is het plan van De Federatie (bundeling en belangverdediging van de sociaal-culturele sector) om na de zomervakantie campagne te voeren in alle Vlaamse gemeenten. Die campagne raadt de besturen aan om, onder meer met centen uit het Noodfonds, hun inwoners aan te porren deel te nemen aan activiteiten van amateurkunsten en sociaal-culturele organisaties. Vanzelfsprekend wanneer alles verloopt in alle veiligheid.

De campagne reikt ook suggesties aan voor de relance van het verenigingsleven: een ‘verenigingscheque’ voor de gedeeltelijke terugbetaling van het lidgeld of van inkomgeld; het ter beschikking stellen van grote, veilige en ontsmette vergaderruimtes; het ‘ontzorgen’ van lokale verenigingen door als gemeente poetsbeurten en hygiënisch materiaal te voorzien; samenwerking met buurgemeenten bij het ontbreken van ruimte lokalen.

Bovenal stelt De Federatie de stads- en gemeentebesturen voor om de vinger aan de pols van de verenigingen te houden, door in deze coronatijden met enige regelmaat laagdrempelige bevragingen naar de acute noden van het verenigingsleven te organiseren.

Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.