‘Het is niet de taak van de overheid om te discrimineren tussen ‘rijke’ en ‘arme’ rokers’

‘Als we niet opletten wordt de sociale zekerheid een luxeproduct’, schrijft Anne Dedry van Groen. ‘Een behandeling mag geen kwestie van centen worden’, waarschuwt ze naar aanleiding van berichten eerder deze week over de terugbetaling van een medicijn tegen longfibrilose.

“Beslissingen over gezondheidszorg horen niet enkel door comités en commissies te worden genomen maar ook door patiënten”. Dat zei minister van Gezondheid Maggie De Block vandaag op een burgerforum georganiseerd door de Koning Boudewijnstichting, het Riziv en het Federaal Kenniscentrum.

Dat burgerforum handelde over welke behandeling wel en welke niet terugbetaald moet worden, gezien het beperkte budget voor de gezondheidszorg. Burgers discussieerden hierover en ze kwamen tot nieuwe inzichten: wie schuld heeft aan zijn ziekte heeft evenveel recht op behandeling als anderen, bijvoorbeeld. Mensen zijn dus erg solidair.

Uitgerekend vandaag wordt de terugbetaling van een duur geneesmiddel tegen longfibrose alleen nog terugbetaald als de patiënt bewijst dat hij niet rookt. Rokers worden bestraft. Dus we zijn toch niet solidair, ook al is het je eigen schuld dat je rookt, en daardoor misschien ziek bent?

Eigen schuld dikke bult?

Vreemd. Het verband tussen roken en longfibrose is, volgens Wim Wuyts, pneumoloog aan het UZ Leuven, niet eens bewezen: ‘Er zijn geen wetenschappelijke bewijzen dat het geneesmiddel bij rokers minder goed zou werken. Het is ook nooit bewezen dat roken de oorzaak is van idiopathische longfibrose,’ stelde hij in De Standaard.

Nog vreemder is dat de ziekteverzekering (Riziv) de terugbetaling van Ofev, het dure geneesmiddel voor longfibrose, koppelt aan de levensstijl van de patiënt. Willen burgers wel dat geneesmiddelen gekoppeld worden aan de levensstijl van de patiënt of niet?

Hoewel grootschalige bevragingen bij Belgen aantonen dat we kil en hardvochtig zijn, zouden de deelnemers van het burgerlabo net het tegenovergestelde bewijzen want ze pleiten net wél voor solidariteit die losstaat van de leeftijd en de eigen verantwoordelijkheid voor een aandoening. Met andere woorden: als je een longaandoening hebt omdat je rookt, vinden de meeste Belgen dat het je eigen schuld is, maar na reflectie en debat met patiënten en experts, veranderen ze van mening: iedereen, ongeacht het gedrag, heeft recht op een betaalbare behandeling.

Drie weekends, de juiste informatie en veel debat (met de helft Franstaligen, de helft Nederlandstaligen), meer is er niet nodig blijkbaar om van “kille hardvochtige” Belgen, “solidaire” Belgen te maken. Wanneer mensen hun mening aftoetsen aan die van anderen, blijven ze niet bij de spontane mening die ze in anonieme enquêtes wel vaak laten horen.

Discriminatie tussen rijke en arme rokers?

De ziekteverzekering (Riziv), die vragende partij was voor de consultatie van burgers, beloofde rekening te houden met de aanbevelingen van de burgers. Toch besliste men vandaag dat alleen degenen die met een urinetest kunnen bewijzen dat ze niet roken, recht hebben op terugbetaling.

Onbegrijpelijk. De terugbetaling van een geneesmiddel mag niet gekoppeld worden aan de levensstijl van een patiënt. Al zeker niet wanneer het nooit bewezen is dat roken de oorzaak is.

Waarom zouden rokers met longfibrose de dure geneesmiddelen niet meer terugbetaald krijgen? Als we niet opletten wordt de sociale zekerheid meer en meer een luxeproduct, enkel toegankelijk voor zij die het kunnen betalen. Een soort klassengeneeskunde, waarin de rijke rokers worden beschermd. Is dit het systeem van terugbetaling waar we naar toe willen?

Het is niet de taak van de overheid om te discrimineren tussen ‘rijke’ en ‘arme’ rokers.

Het is de taak van de overheid om in te zetten op preventie, en om zij die stoppen met roken te begeleiden en te ondersteunen. Dat kan met heel concrete maatregelen, zoals een verbod op tabaksreclame of het invoeren van neutrale sigarettenpakjes. Zolang de tabakslobby almachtig blijft, en de regering geen initiatief neemt op dit vlak, kan er geen sprake zijn van het verhalen van de kosten van geneesmiddelen op de patiënt. Zeker niet als het verband tussen roken en de aandoening niet onomstotelijk vast staat.