‘Geld en goede projecten volstaan niet om een serieus herstelbeleid te voeren’

Een herstelbeleid voeren met Europees geld blijkt vrij makkelijk voor onze politici, de noodzakelijke hervormingen doorvoeren is een ander paar mouwen.

De coronacrisis zal nog een tijdje wegen op onze samenleving, maar er wordt al grondig nagedacht over welke maatregelen er moeten komen om er economisch snel weer bovenop te raken. Staatssecretaris voor Relance Thomas Dermine (PS) schetste vorige week in Knack de dubbele doelstelling van zijn economisch herstelbeleid. Als de economie morgen opveert, wil hij die een extra impuls geven via overheidsinvesteringen, in de eerste plaats door de renovatie van overheidsgebouwen. Dat is de doelstelling op korte termijn. Op lange termijn wil hij investeringen doen die de mobiliteit verbeteren en het klimaatvraagstuk aanpakken. Daarvoor kan worden geput uit de 5,9 miljard euro die België krijgt van de 750 miljard in het Europees herstelfonds.

Er is véél meer geld nodig, want alle plannen die onze politici hebben uitgetekend kosten samen 25 miljard euro. Daarom hoopt de regering ook geld van institutionele beleggers (pensioenfondsen, verzekeraars) en spaargeld van de gezinnen aan te trekken. Dat die nu met de lage rente op zoek zijn naar rendement, moet daarbij helpen. Daarnaast kan de overheid ook nog altijd goedkoop lenen. Vorige maand haalde ze in een wip 6 miljard euro op, waarbij het rendement min 0,22 procent bedroeg, wat wil zeggen dat beleggers betalen om geld te mogen lenen aan de staat. Geld is dus vandaag niet het grootste probleem.

De projecten waar dat geld naartoe moet vloeien is al een grotere moeilijkheid. Het klinkt goed dat de voorgestelde projecten zullen bijdragen aan de strijd tegen de klimaatverandering, de digitalisering en een duurzame groei, zoals voorgekauwd door de Europese Unie. Concreet denkt Vlaanderen daarbij aan het verbeteren van de fietsinfrastructuur en het energiezuiniger maken van woningen. Wallonië spreekt over een hst-verbinding naar de luchthaven van Luik. Brussel wil een programma om via een stadstol het autoverkeer terug te dringen. Federaal gaat men voor een verbetering van het Gewestelijk ExpresNet rond Brussel, de modernisering van de lijn Brussel-Luxemburg en de toegankelijkheid van de stations. En nog veel meer. Zo zou er ook geld gaan naar de renovatie van het Justitiepaleis in Brussel, een gebouw dat al zo lang in de steigers staat dat – letterlijk – die steigers zelf aan renovatie toe zijn.

Voor een deel gaat het om een inhaalbeweging, want onze overheden investeren al decennialang veel te weinig. Daardoor zitten we bijvoorbeeld met een inferieure infrastructuur. De ellenlange files en het lamentabele openbaar vervoer fnuiken onze productiviteit en wegen op onze economische groei. Eigenlijk zouden we jaar in jaar uit meer geld moeten blijven uittrekken voor overheidsinvesteringen, ook als de EU geen geld meer uitdeelt. Ook onderwijs en vorming, onderzoek en ontwikkeling zouden meer aandacht mogen krijgen.

Geld en goede projecten volstaan niet om een serieus herstelbeleid te voeren. Dat moet gepaard gaan met de nodige hervormingen en daar blijft het schoentje knellen. Er wordt nauwelijks gepraat over arbeidsmarkthervormingen, zodat meer mensen aan de slag zouden gaan. Of over een beter klimaat voor startende ondernemers. Of over het afbouwen van de macht van lobbygroepen, die wetten en regels naar hun hand zetten. Of over een fiscale hervorming, zodat ons belastingsysteem transparanter, eerlijker en billijker wordt. Enzovoort.

Het is niet zo dat er niets beweegt, maar jammer genoeg gaat het de verkeerde richting uit. Tenminste, als het doel is om onze economie te stimuleren en onze tanende productiviteit op te drijven. Zo pleitte Dermine er vorige week voor om de loonwet van 1996 te herzien, die onze loonhandicap tegenover de buurlanden in toom moest houden. Het is ook bang afwachten wat er zal gebeuren met de pensioenhervorming, die wordt voorbereid door minister van Pensioenen Karine Lalieux, net als Dermine van de PS.

Geld uitgeven dat rijkelijk binnenstroomt is makkelijk. Ambitieuze projecten formuleren ook. Doortastende hervormingen doorvoeren die leiden tot een duurzaam economisch herstel, blijkt ook nu weer te moeilijk.