Exitstrategie op basis van leeftijd? ‘Laat de 20- tot 30-jarigen eerst vrij’

'Als je het jongste segment van de arbeidspopulatie versneld aan het werk zet, blaas je zuurstof in de economie.' © Bas Bogaerts

Twintigers hebben weinig te vrezen van covid-19, maar lijden des te harder onder de gevolgen van de lockdown. Laat deze groep als eerste vrij, bepleiten twee Britse topeconomen.

Overal in de geïndustrialiseerde wereld breken experts zich het hoofd over dezelfde vragen: hoe en wanneer beëindigen we de lockdown? Wetenschappelijke comités tekenen modellen en formuleren adviezen. Met veel voorbehoud, want precedenten zijn er niet.

In België laat de tienkoppige expertengroep GEES niet in haar kaarten kijken. Vast staat dat de afbouw heel geleidelijk zal gebeuren, met constante aandacht voor de infectiecijfers. Vorige week dook de R0, het reproductiegetal dat aangeeft hoeveel personen door een drager worden besmet, voor het eerst sinds de uitbraak in België onder 1. Goed nieuws, want dat betekent dat de epidemie krimpt. Toch wil de GEES nog geen datum vastpinnen voor een brede exitstrategie.

Twintigers staan in poleposition om te rebelleren tegen de lockdownmaatregelen, waarbij ze weinig te winnen en veel te verliezen hebben.

UA-epidemioloog Pierre Van Damme verwacht bescheiden versoepelingen per sector. ‘Het is cruciaal dat die niet tot stijgende infectiecijfers leiden’, zegt hij. ‘Want dan krijg je een stop-and-goscenario, waarin pas verworven vrijheden weer worden teruggeschroefd. Dat is psychologisch ondraaglijk. Het is beter om trager maar consequent af te bouwen.’ Van Damme kijkt met belangstelling naar Oostenrijk, Denemarken en Duitsland, landen die vooruitlopen met hun exitstrategie. ‘De heropening van kleuter- en lagere scholen vind ik een verstandige maatregel’, zegt hij. ‘Zo neem je druk weg bij thuiswerkende ouders, wat onrechtstreeks de economie ten goede komt. En voor de kinderen is het een veilige maatregel, want op die leeftijd zien we nauwelijks pathologieën. Toevallig heeft de Universiteit Antwerpen haar vijfde corona-enquête aan het thema onderwijs opgehangen. Ook bij ons kreunen ouders onder de combinatie thuiswerk en schooldruk.’

Gig-economie

In het Verenigd Koninkrijk wordt het debat gekruid met een opvallend voorstel: bevrijd prioritair de 20- tot 30-jarigen uit de lockdown. Het idee werd becijferd door Andrew Oswald en Nick Powdthavee, twee gedragseconomen van Warwick University met een indrukwekkend academisch cv. Hun uitgangspunt is helder: enerzijds hebben van alle volwassenen de 20- tot 30-jarigen het minst te vrezen voor hun gezondheid, en anderzijds wordt geen enkele groep harder getroffen door de socio-economische gevolgen van de lockdown.

Oswald en Powdthavee onderbouwen hun pleidooi in de paper The Case for Releasing the Young from Lockdown. Als je het jongste segment van de arbeidspopulatie versneld aan het werk zet, blaas je zuurstof in de economie en beperk je de duik van het bnp. Dat diezelfde twintigers de koeriers leveren voor de boomende e-commerce, is een bijkomend pluspunt. Bovendien wijzen de auteurs op het gevaar van sociale onrust: jongvolwassenen staan in poleposition om te rebelleren tegen de lockdownmaatregelen, waarbij ze weinig te winnen en veel te verliezen hebben.

De exitmaatregel zou gelden voor 4,2 miljoen Britten. Twintigers die nog bij hun ouders wonen worden uit- gesloten om het risico op intergenerationele besmetting te beperken. De auteurs gaan uit van Britse data, maar poneren dat hun strategie ook in andere Europese landen toepasbaar is.

Zeker in de dienstensector lijkt het me haalbaar om voorrang te geven aan bedrijfstakken met veel twintigjarigen.

‘De studie heeft hier veel aandacht gekregen’, zegt Jan-Emmanuel De Neve, een landgenoot die in Oxford gedragseconomie doceert en er het Wellbeing Research Centre leidt. ‘Ik ken beide auteurs erg goed, Oswald woont bij mij om de hoek en ik heb hun onderzoek als peer reviewer vooraf gelezen.’ De Neve, coauteur van het bekende World Happiness Report, is het in grote lijnen eens met hun conclusies en aanbeveling. ‘Het klopt dat twintigers meer dan gemiddeld te lijden hebben onder de lockdown’, zegt hij. ‘Ze hebben nog geen financiële buffer aangelegd, werken vaak in de onzekere statuten van de gig-economie, in pubs of als koeriers voor Uber Eat. In die hoedanigheid vallen ze door de mazen van de sociale zekerheid. Zelfstandigen krijgen hier een compensatie van 80 procent van hun gemiddelde loon, maar dat recht geldt pas als ze minstens drie jaar hebben gewerkt. Britten zijn gezagsgetrouw, in het algemeen wordt de lockdown hier strikt opgevolgd. Maar langer dan eind mei mag dit niet duren, of er breekt onrust uit. En dan zullen het inderdaad gefrustreerde twintigers zijn die de weg naar burgerlijke ongehoorzaamheid tonen.’

Zwakke plekken

Het rapport belandde op de tafel van de Cobra-groep, de covid-crisiscel van Downing Street 10. ‘Het werd afgewezen vanwege de leeftijdsdiscriminatie’, weet De Neve. ‘Want leg maar eens uit aan een dertiger dat hij niet naar de pub of naar zijn vrienden mag, terwijl zijn buurman van 29 wel die vrijheid krijgt. Er rijzen bovendien twijfels over de gezondheidsrisico’s: hoe belet je die buitenshuis werkende en socializende twintigers dat ze toch hun ouders opzoeken?’

‘Dat is voor de Britse regering het voornaamste criterium: maatregelen mogen onder geen beding het terugdringen van de epidemie doorkruisen. We staan achter op de Belgische curve, het reproductiegetal ligt hier nog boven de 1’, zegt De Neve. ‘Het is dus te vroeg voor exitmaatregelen, maar ik verwacht eerder een sectorale dan leeftijdsgebonden strategie. Het zal alleszins erg geleidelijk gaan, want er leeft nu al grote bezorgdheid over een tweede of derde uitbraak met nieuwe lockdowns tot gevolg. Dat zou pas echt rampzalig zijn voor de economie.’

Oswald en Powdthavee erkennen de zwakke plekken van hun voorstel. Op de passiefzijde van de balans staat onder meer een dodental. Als we ervan uitgaan dat de helft besmet wordt, zou ondanks de fatality rate van amper 0,03 procent het ‘loslaten’ van 4,2 miljoen Britse twintigers 630 jonge mensenlevens kosten. ‘Ook daarom is de studie omstreden’, zegt De Neve. ‘Jonge overlijdens brengen voor de maatschappij hoge kosten mee, zowel sociaal en emotioneel als economisch. Dat valt te becijferen, uitgaande van 60.000 pond (69.000 euro) per verloren levensjaar.’

Dat de auteurs dan toch kiezen voor het vrijlaten van die twintigers, wekte veel verbijstering maar valt wel te verantwoorden, vindt De Neve. ‘Ik zit zelf in een multidisciplinaire expertengroep die de kosten van de eigenlijke epidemie afweegt tegen de prijs van de lockdown. Onze benadering is holistisch, we houden rekening met indirecte effecten zoals geestelijk welzijn. Die worden door klassieke economen zwaar onderschat’.

In eigen land viel bij de GEES geen commentaar te rapen. Naar verluidt worden ook daar nochtans leeftijdsgebonden scenario’s overwogen. Maar Pierre Van Damme is sceptisch. ‘Ik zie niet in hoe je zo’n leeftijdscriterium in de praktijk kunt brengen. Neem nu de bouw: je kunt toch geen jonge, weinig ervaren bouwvakkers aan het werk zetten, terwijl hun 40-jarige werfleiders moeten thuisblijven?’

Terechte kanttekening vindt De Neve, die toch ruimte ziet voor leeftijd als exitcriterium. ‘Bij de fasering zullen verschillende parameters spelen. Stedelijk of ruraal? White of blue collar? Waarom daar geen leeftijdscriterium bovenop leggen? Zeker in de dienstensector lijkt het me haalbaar om voorrang te geven aan bedrijfstakken met veel twintigjarigen. In het VK, maar even goed in België.’

Partner Content