Dinsdagavond piekten de stroomprijzen tot het hoogste niveau van dit jaar, ook woensdag blijven ze torenhoog. ‘Batterijparken zullen steeds belangrijker worden’ , zegt energie-expert Joannes Laveyne.
Dinsdag bereiken de temperaturen in ons land op sommige plaatsen liefst 38 graden Celsius, ook voor woensdag geldt in grote delen van het land code oranje. Reden genoeg om verkoeling te brengen, met een ventilator of een airconditioning bijvoorbeeld. Maar dinsdagavond piekten in België de elektriciteitsprijzen op de spotmarkt tot boven de 500 euro per megawattuur, vergelijkbaar met de energiecrisis in de zomer van 2022. ‘Ook voor woensdag verwachten we prijzen tot 350 per megawattuur’, zegt energie-expert Joannes Laveyne.
Vanwaar komen die hoge energieprijzen?
Joannes Laveyne: Het gaat zoals steeds om de combinatie van een heleboel factoren. In grote delen van Europa heerst er een hittegolf en is er door de vele airco’s een grote vraag naar stroom. Niet alleen bij de mensen thuis, maar bijvoorbeeld ook in supermarkten. Overdag wordt die grote vraag naar stroom doorgaans opgevangen door zonne-energie, maar als de zon ‘s avonds ondergaat, zijn er andere energiebronnen. Er is momenteel weinig wind en zowel Tihange 3 als Doel 4 liggen uit, dus moeten we terugvallen op gascentrales. Maar die moeten worden opgestart, en dat kost natuurlijk geld.
Hoe komt het dat Doel 4 en Tihange 3 momenteel gesloten zijn?
Laveyne: Men bereidt de levensduurverlenging voor die onder de regering-De Croo met Engie afgesproken is. Midden juli start Tihange 3 op, in oktober is het normaal gesproken de beurt aan Doel 3. Zo kunnen we comfortabel de winter in.
‘Wonen mensen liever bij kerncentrales dan bij windmolens?’
In Frankrijk en Zwitserland werden kerncentrales (deels) uitgeschakeld omdat het koelwater van de rivieren door de hoge temperaturen te warm werd.
Laveyne: Klassieke kerncentrales worden met rivier- of zeewater uit de omgeving gekoeld. Als dat water door de hoge temperaturen te warm wordt, kan het de koeling van de reactoren niet meer garanderen en moet er worden ingegrepen. Bovendien mag het water ook bij het lozen niet te warm zijn, want dat kan het leven in de waterbron bedreigen. We zien dat er door de klimaatverandering steeds vaker moet worden ingegrepen – al zorgde het in 2024 maar voor 0,6 procent minder kernenergie. Problematischer is het moment waarop zulke centrales moeten worden uitgeschakeld. Door de klimaatverandering hebben we in de zomer steeds meer energie nodig voor koeling, en net dan komen kerncentrales meer en meer in de problemen. Dat wordt een almaar groter aandachtspunt.
‘Als het water door de hoge temperaturen te warm wordt, kan het de koeling van de reactoren niet meer garanderen en moet er worden ingegrepen.’
De Nederlandse regering wil nieuwe kerncentrales bouwen zonder koeltoren. Hoe moeten we daar in het licht van de klimaatverandering naar kijken?
Laveyne: Bij kerncentrales met een koeltoren zorgt die toren voor extra ventilatie, waardoor het water uit de rivier al afkoelt. Dat zorgt dus voor minder problemen dan bij de klassieke centrales zonder koeltoren. Maar in Nederland bestaat er protest tegen die koeltorens omdat ze de horizon vervuilen. De temperatuur van het Scheldewater bij Borsele, het Nederlandse dorp waar de huidige kerncentrales staan en waar ook de nieuwe moeten komen, bedraagt nu al 19 graden – dat is niet weinig. Vraag is dus of er wel een nieuwe centrale gebouwd kan worden zonder koeltoren, of met een kleiner exemplaar. Maar voor die laatste categorie zijn er bijkomende ventilatiesystemen nodig, en dat kost een smak geld.
Klimaatverandering veroorzaakte gemiddeld 41 extra gevaarlijke hittedagen in 2024
De waterstanden in onder meer de Rijn staan opnieuw erg laag. Heeft dat ook impact op de stroomprijzen?
Laveyne: Tijdens de energiecrisis in 2022 ontstond er op de markten de nodige paniek over die lage waterstanden op onder meer de Rijn, maar daar bleek achteraf geen reden toe. Via de rivieren wordt vooral steenkool vervoerd, en dat wordt bijna nergens meer gebruikt. In Duitsland zijn er nog wel bruinkoolcentrales, maar die installaties staan meestal vlak bij de plek waar die bruinkool ontgonnen wordt. Ik verwacht op dat vlak dus geen problemen.
Tot slot: een nachtje met de airco aan, kost dat met die hoge stroomprijzen veel meer?
Laveyne: Helemaal niet, zelfs wie dynamische tarieven heeft zal dat nauwelijks op de factuur merken. Maar er is natuurlijk wel een klimaataspect. Als de airco ‘s avonds opstaat, draait het toestel op grijze stroom – lees: op gas. Dat is natuurlijk geen goede zaak voor het klimaat. Daarom zullen batterijparken in de toekomst alleen maar aan belang winnen, zoals in de Amerikaanse staat Californië al het geval is. Daar wordt de overtollige zonnestroom overdag gewoon opgeslagen, zodat die ‘s avonds voor verkoeling kan zorgen. Dat is een stuk goedkoper dan via gascentrales.