Elke week worden gemiddeld zo’n 22 gevallen van familiaal geweld bij ouderen in Vlaanderen gemeld. Dat blijkt uit cijfers van 1712, de Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW’s) en het Vlaamse Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling (VLOCO). Dinsdag is het Internationale Dag tegen Ouderenmis(be)handeling.
In Vlaanderen werden vorig jaar 1.139 situaties van familiaal geweld bij ouderen geregistreerd, door zowel 1712, de CAW’s als door VLOCO. Dit cijfer slaat op meldingen van ouderenmis(be)handeling, partnergeweld tussen ouderen én oudermishandeling waarbij een kind geweld pleegt ten aanzien van zijn of haar bejaarde ouder. Dit cijfer geeft volgens VLOCO een genuanceerd beeld over het voorkomen van geweld bij ouderen in een familiale context.
Kijken we enkel naar de meldingen die specifiek als ‘ouderenmis(be)handeling’ geregistreerd werden, dan gaat het om 421 meldingen in het afgelopen jaar. Dit komt neer op zo’n 8 situaties per week, een duidelijke toename ten opzichte van de 383 meldingen in 2019. Het hoger aantal meldingen in 2020 heeft volgens VLOCO te maken met de toegenomen stress tijdens de COVID-19-crisis bij mantelzorgers, maar ook de professionele hulpverleners. Net zoals bij de andere vormen van familiaal geweld zorgden de diverse veiligheidsmaatregelen én de crisis op zich voor meer spanningen, conflicten en stress.
‘Doordat er minder een beroep kon gedaan worden op de gebruikelijke dienstverlening van de lokale dienstencentra, de dagverzorgingscentra en gezinszorg. werd de afhankelijkheid van ouderen sterk op de proef gesteld en werd de druk op zowel mantelzorgers als professionals enorm opgevoerd. Echte uitvalswegen om eens stoom af te laten of uit te waaien waren er ook niet echt door de veiligheidsmaatregelen die voor sommige ouderen nog strenger waren’, zegt Lily De Clercq, stafmedewerker van VLOCO.
Uit internationaal onderzoek blijkt dat in België ongeveer 32 procent van de vrouwen ouder dan zestig jaar aangeven slachtoffer te zijn van ouderenmis(be)handeling. Dat kan gaan van betuttelen, negeren en schelden, tot verwaarlozen, duwen, trekken en ongewenst aanraken.
Campagne
De Vlaamse overheid heeft dinsdag, op de Internationale Dag tegen Ouderenmis(be)handeling, een campagne voor hulplijn 1712 gelanceerd. Dat is de professionele hulplijn voor burgers die een vraag hebben over geweld, misbruik en kindermishandeling. De nieuwe campagne is gericht op volwassenen die familiaal geweld plegen in een stresssituatie of uit onmacht.
Vorig jaar contacteerden slechts 64 plegers de hulplijn, wat minder dan 1 procent is van het totaal aantal oproepen. ‘Het afgelopen jaar zagen we een stijging van 50 procent meer oproepen naar 1712’, zegt Wim Van de Voorde, coördinator van hulplijn 1712 in Vlaanderen. ‘Desondanks contacteren erg weinig personen die geweld plegen hulplijn 1712. Het bieden van hulp aan die mensen is nochtans cruciaal om familiaal geweld te stoppen.’ De 1712-campagne focust op veel voorkomende vormen van familiaal geweld, waaronder situationeel koppelgeweld, kindermishandeling en ouderenmis(be)handeling. Die vormen van mishandeling komen tijdens de coronacrisis meer voor, volgens hulplijn 1712.
Een op de zeven vrouwen en een op de tien mannen zegt het afgelopen jaar partnergeweld te hebben meegemaakt. Daarnaast zou minstens 3 procent van de kinderen een ernstige vorm van mishandeling hebben ondergaan. De Wereldgezondheidsorganisatie meldt dat ook een op de zes 60-plussers in 2020 het slachtoffer was van mis(be)handeling. Volgens Van de Voorde liggen stress en gevoelens van onmacht vaak aan de basis van familiaal geweld. ‘Het geweld of de mis(be)handeling ontstaat vanuit een frustratie of uit onvermogen om met moeilijke situaties, stress en conflicten om te gaan. Er is niet altijd kwaad opzet in het spel. Daarom wil 1712 personen die zich zorgen maken over hun gewelddadig gedrag aanmoedigen om hulp te zoeken.’
Het is de eerste grootschalige campagne van de Vlaamse overheid die specifiek gericht is op volwassenen die familiaal geweld plegen. Als onderdeel van de campagne schreven auteurs Lize Spit en Ish Ait Hamou aangrijpende teksten over familiaal geweld. De Vlaamse overheid zal ook gedurende een week drie radiospots uitzenden waarin verschillende personen getuigen over hun gewelddadig gedrag. ‘Wanneer het gaat over familiaal geweld, is de beeldvorming van personen die geweld plegen vaak gepolariseerd of eenzijdig’, zegt Van de Voorde. Volgens hem kunnen personen die geweld plegen in een stresssituatie evengoed liefhebbende ouders, kinderen of partners zijn die zich zorgen maken over hun gewelddadig gedrag. Met de campagne wil hulplijn 1712 die personen aansporen om hulp te zoeken zodat het geweld stopt.
