‘Een politieke rechtszaak in Spanje maakt de dialoog lastiger’

‘Dit proces lest wellicht de drang naar wraak van de meest radicale Spaanse nationalisten. Daartegenover staat dat ze zeker niets zal bijdragen aan oplossingen voor de historische spanningen tussen de Spaanse overheden en Catalonië’, schrijft Bart Staes bij de start van het proces tegen negen Catalaanse politici, volksvertegenwoordigers en sociale leiders.

Het opbod van Spaans pattriotisme van het afgelopen weekend zal een oplossing van de ‘Catalaanse kwestie’ geen millimeter dichterbij brengen. Net zomin als het politieke proces tegen Catalaanse leiders dat vandaag begint en waardoor de Catalaanse politieke gevangenen tot 25 jaar gevangenisstraf boven het hoofd hangt. En dat voor de organisatie van een referendum over zelfbeschikking. Dialoog wordt hierdoor bij voorbaat gehypothekeerd. Het is dan ook meer een kwestie van nationalistische cojones dan van gezond verstand.

Vandaag, na 14 maandenvoorarrest, staan negen Catalaans politieke gevangenen (zes ex-leden van de Catalaans regering, waarvan twee mijn collega’s waren in de Groene/EVA-fractie, de ex-voorzitter van het Catalaanse parlement en twee NGO-vertegenwoordigers) terecht voor het Spaanse Hooggerechtshof waarbij ze beschuldigd worden van ernstige zaken als ‘rebellie’, ‘opruiing’ en ‘verduistering’. Het belooft een langdurige rechtszaak te worden.

Een politieke rechtszaak in Spanje maakt de dialoog lastiger.

Hun misdaad? Ze hebben een referendum over zelfbeschikking georganiseerd op 1 oktober 2017 en dat in lijn met een democratisch mandaat dat ze van een groot deel van de Catalaanse bevolking kregen. De negen politieke vertegenwoordigers riskeren vandaag een gevangenisstraf tot maximaal 25 jaar voor de misdaad genaamd ‘rebellie’. Volgens de Spaanse wetgeving, valt onder dat begrip ook ‘gewelddadige volksopstand’, hetgeen behoort tot één van de ernstige misdaden volgens het Spaanse wetboek van strafrecht. In werkelijkheid weten we dat zij op geen enkele moment geweld gebruikten of hebben willen aanzetten tot geweld. Dat besloot zelfs een Duitse rechtbank bij de behandeling van een Spaans uitleveringsverzoek van Carles Puigdemont, de voormalige Eerste Minister van de Catalaanse regering.

In werkelijkheid werd tijdens het referendum enkel gewelddadigheden gepleegd door de Spaanse politie. De politiemacht brutaliseerde een vreedzaam volk dat naar de stembus ging. Oudere mensen werden neergeknuppeld, ouders met jonge kinderen werden belaagd. Dat brutale politieoptreden resulteerde in een duizendtal gewonde burgers. Politiemensen die inhakken op burgers die hun stem willen uitbrengen. Dat is een beeld dat ik niet meer tot de Europese realiteit rekende.

Dialoog en onderhandelingen, en niet het gevangen zetten en strafrechtelijk vervolgen van politieke vertegenwoordigers, zijn de enige manier om de legitieme en democratisch rechten van de Catalanen te kanaliseren.

Samen met leden van het Platform voor Dialoog EU-Catalonië in het Europees Parlement, betreur ik de repressieve en juridische reactie van de Spaanse overheden op een conflict dat in essentie puur politiek van aard is. Wij verwerpen en veroordelen dan ook het leugenachtige verhaal dat de juridische beschuldigingen moet onderbouwen. Dit is dus ook in essentie een politieke rechtszaak. Dialoog en onderhandelingen, en niet het gevangen zetten en strafrechtelijk vervolgen van politieke vertegenwoordigers, zijn de enige manier om de legitieme en democratisch rechten van de Catalanen te kanaliseren.

Deze politieke rechtszaak is niet louter een interne aangelegenheid van Spanje. Ze heeft een Europese dimensie, gezien de rechtszaak indruist tegen fundamentele waarden van de Europese Unie: de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van vergadering en de vrijheid voor de deelname aan het politieke activiteiten.

Zelfs het recht op een eerlijk proces staat hier op het spel. De politieke gevangenen hebben al gewezen op ettelijke onregelmatigheden tijdens het voorarrest en het vooronderzoek. Zo is bijvoorbeeld het grootste deel van hun beroepen bij het Spaanse Grondwettelijke Hof tegen hun voorarrest nog in behandeling, waardoor de juridische mogelijkheid geblokkeerd wordt om naar het Europees Hof voor de rechten van de Mens in Straatsburg te stappen. Men moet daarvoor immers eerst bepaalde juridische stappen doorlopen hebben.

Catalanen hebben het recht om over hun eigen politieke toekomst te beslissen. En ze moeten dat doen in dialoog met Madrid.

Er is dus reden te over om deze strafzaak aandachtig te blijven volgen. Wij zijn er als vriendschapsplatform met Catalonië met parlementsleden uit meerdere politieke families van overtuigd dat de politieke conflicten over grondrechten niet door rechters moeten worden beslecht. Catalanen hebben het recht om over hun eigen politieke toekomst te beslissen. En ze moeten dat doen in dialoog met Madrid. Madrid en Brussel hebben nood aan meer moedige politici die politieke conflicten uitvechten met democratische middelen en niet via het strafrecht.

Dit proces lest wellicht de drang naar wraak van de meest radicale Spaanse nationalisten. Daartegenover staat dat ze zeker niets zal bijdragen aan oplossingen voor de historische spanningen tussen de Spaanse overheden en Catalonië. Het is daarom noodzakelijk dat de Europese instituties druk blijven uitoefenen, teneinde tot een democratische en politieke oplossing van het conflict te komen.

Bart Staes, Europees parlementslid (Groen) uit naam van het EU-Catalonia Dialogue Platform.