‘Als je de economische en maatschappelijk kosten moet compenseren die rokers veroorzaken, dan zou een pakje sigaretten 23 euro moeten kosten.’ Dat zegt Rüdiger Krech, directeur gezondheidspromotie bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
In 2020 waren sigaretten de doodsoorzaak van meer dan acht miljoen mensen. Dat zijn er vier keer meer dan het coronavirus. Waarom doen overheden niets aan die massale sterfte?
Krech: ‘Dat is voor een deel te wijten aan de tabaksindustrie, die er alles aan doet om het sterftecijfer bij rokers zoveel mogelijk te verdoezelen voor de bevolking en de politiek, door stevig te lobbyen. Al beginnen mensen er nu wel anders over te denken, hebben wij de indruk. Covid-19 maakt rokers zieker en rokers hebben meer kans om te sterven aan de ziekte. Dat heeft veel mensen bang gemaakt. Hen wil de WHO helpen.’
Hoe wil de WHO dat doen?
Krech: ‘We hebben een wereldwijde campagne gelanceerd: “Commit to quit”. Daarbij richten we ons een jaar lang op landen waar een groot deel van de bevolking rookt, zoals Duitsland, China, India, Brazilië of Turkije. Op dit moment willen 780 miljoen mensen over de hele wereld iets doen aan hun rookverslaving. Wij willen hen onder meer bereiken via sociale media. Daarbij zal “Florence” ons helpen, een virtuele assistent op het internet die we momenteel aan het ontwikkelen zijn. Met behulp van kunstmatige intelligentie zal zij rokers informeren, en tonen hoe ze van nicotine kunnen afkicken.’
Is het niet beter om overheden te stimuleren om de accijnzen op tabak te verhogen?
Krech: ‘Daar zijn we ook mee bezig. We adviseren momenteel 25 landen over de beste manier om dat aan te pakken. In Australië kost een pakje sigaretten ondertussen zo’n 17 euro. Dat ligt al veel dichter bij de 23 euro die je eigenlijk voor een pakje zou moeten betalen om de economische en maatschappelijke kosten te compenseren. Daarnaast zouden overheden de verkoop van sigaretten kunnen doen dalen door tabaksreclame en sigarettenautomaten te verbieden. En het is ook van groot belang dat de ware aard van de tabaksindustrie wordt blootgelegd, als een industrie die het aantal ziektes en sterfgevallen de hoogte injaagt.’
Is de sigarettenindustrie geen legitieme bedrijfstak zoals elke andere?
Krech: ‘Ik ken geen enkele bedrijfstak die een product verkoopt dat de helft van zijn verstokte consumenten doodt.’
Farmabedrijven moeten voortdurend geneesmiddelen van de markt halen als ze ernstige bijwerkingen vertonen. Waarom worden sigarettenproducenten niet aansprakelijk gesteld voor de gevolgen van hun producten?
Krech: ‘Dat vragen wij ons ook af. Eigenlijk moeten consumenten altijd zodanig beschermd worden dat ze niet onbewust en onschuldig aan een product sterven. Voor gebruikers van tabaksproducten geldt dat blijkbaar niet. Waarom niet? Daar kan ik niet op antwoorden. Er bestaat geen enkel legaal product waarbij dat het geval is. Alleen bij illegale drugs is dat ook zo.
Pleit u voor een overheid die de mensen voortdurend betuttelt in plaats van ze vrijheid en verantwoordelijkheid te geven?
Krech: ‘Helemaal niet. Een “goede overheid” moet ervoor zorgen dat de bevolking de mogelijkheid krijgt om gezond te leven. Dat is bij roken niet het geval. De meeste sigaretten die rokers consumeren, verhogen de levensvreugde of genot. Wie rookt, doet dat meestal uit gewoonte, of is verslaafd. Leef je dan in vrijheid? Allesbehalve.
Marco Evers
Copyright Der Spiegel, vertaling Nina Lauwaert
