Onderzoekers van drie Belgische universiteiten namen de verschuivingen van het kiespubliek onder de loep. De grote conclusie is dat N-VA vooral aan Vlaams Belang verloor en Groen heel wat stemmen misliep tijdens de campagne. Knack vond nog enkele opvallende conclusies.
1. N-VA verloor 2 procent van haar kiezers aan PVDA
Op het eerste gezicht kunnen de partijen van Bart De Wever en Peter Mertens niet verder van elkaar liggen. Voor PVDA is N-VA het gezicht van de ‘neoliberale sociale horror’. Andersom laat N-VA geen kans onbetuigd om de PVDA te herinneren aan de uitwassen van het communisme. De Wever noemde de ideologie van Mertens trouwens ooit ‘het restafval van de 20ste eeuw’. Toch vond blijkbaar 2 procent het nodig om zich bij dat ‘restafval’ te voegen.
Lees hier de belangrijkste conclusies: Onderzoek universiteiten: nooit eerder sinds WOII veranderden zoveel kiezers van partij
2. CD&V verloor ongeveer evenveel aan Vlaams Belang als aan SP.A
De onderzoekers van de UAntwerpen, de KU Leuven en de UCL prediken voorzichtigheid bij het analyseren van concrete kiezersstromen. ‘Ondanks dat we werken met een grote steekproef, gaat het toch vaak om kleine aantallen respondenten.’
Toch blijkt dat CD&V vooral kiezers aan N-VA verloor. Op zich is dat niet enorm verrassend. Maar wat te denken van het verlies aan andere partijen? Zo is er ook een beweging naar Open VLD. Maar opvallender is dat de christendemocraten ongeveer 14 procent van hun kiezers in 2014 verliezen aan SP.A en Vlaams Belang samen. Bovendien is de verhouding ongeveer evenredig verdeeld. Centrumpartij CD&V verliest dus aan een brede waaier van partijen.
3. Bijna 44 procent van de kiezers die van N-VA naar Vlaams Belang overstapten deed dat nog tijdens de campagne
‘Paljas.’ De uitspraak van De Wever, vlak voor verkiezingsdag, blijft nog altijd nazinderen. Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken draagt de titel als een geuzennaam. Maar zou die plotse oprisping van De Wever zijn partij ook stemmen hebben gekost?
Dat kan. Uit het onderzoek blijkt weliswaar dat 56,3 procent van de overgestapte kiezers die keuze al vóór de campagne had gemaakt. Maar dat betekent dus dat bijna 44 procent van die overstappers de switch tijdens de campagne heeft gemaakt. De moord op Julie Van Espen, de pensioenuitschuiver van De Wever, de paljas-uitspraak: het kunnen stuk voor stuk elementen zijn waardoor de N-VA-kiezer van 2014 alsnog het bolletje van Vlaams Belang inkleurde op 26 mei.
4. Staatshervorming was geen issue
Voor diezelfde stroom overstappers van N-VA naar Vlaams Belang was immigratie een belangrijk thema. Het gaat zelfs om meer dan 80 procent onder hen.
Daarbij valt op dat het thema ‘staatshervorming’ voor amper 2 procent van die overstappers belangrijk was. Het lijkt erop dat het verschil tussen N-VA en Vlaams Belang op het institutionele vlak (confederalisme versus onafhankelijkheid) amper de doorslaggevende factor is geweest voor de wissel.
5. SP.A wist Groen-kiezers te overtuigen (maar profiteerde daar niet van)
Groen heeft de wind in de zeilen, SP.A zit op bodemkoers. Dat was de teneur in de maanden (en jaren) voor 26 mei. Groen maakte als jarenlange oppositiepartij een ongeschonden en frisse indruk ter linkerzijde van het politieke spectrum, terwijl SP.A de incidenten opstapelde, zowel intern (zoals onvrede over de decumul), als extern (zoals de fake F-16-mails).
En toch wist de partij van John Crombez 12,6 procent van de Groen-kiezers uit 2014 voor zich te winnen. Anders geformuleerd: van alle SP.A-kiezers op 26 mei, was meer dan een tiende afkomstig van Groen.
Maar die beweging kon de historische nederlaag van de socialisten niet verhelpen. Dat komt onder meer doordat er een gelijkaardige beweging was van SP.A-kiezers naar Groen. Zo speelde de partij meer dan 11 procent van haar kiezers in 2014 kwijt aan Groen. Van alle Groen-kiezers op 26 mei, was 13 procent afkomstig van SP.A.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
