‘Die arme Charles Michel zit in een lastige positie’

‘Bij maatschappelijke onrust of stressgevoelens stemmen de Walen op de PS’, zegt de bekende cartoonist en huistekenaar van Le Soir Pierre Kroll.

Luikenaar Pierre Kroll tekent vaak live zijn rake cartoons tijdens de verkiezingsdebatten van de RTBF en kent het Franstalige politieke wereldje goed. ‘Ik heb geen partijkleur, dat helpt.’

Wat is uw balans van deze verkiezingscampagne? Een vaak gehoorde klacht is dat ze saai en mak was?

Pierre Kroll: Je hoort die kritiek sinds een aantal jaren bij elke verkiezing: de campagne is saai, vlak, oninteressant. Dat is niet de indruk die ik heb, maar het lijkt erop dat de mensen iets meer wereldbeker-voetbalachtigs verwachten. Meer actie en spektakel. Tegelijk hoor je veel mensen klagen dat de campagne te agressief is en dat ze dat constante geruzie beu zijn.

Voor mij was dit eigenlijk gewoon een doodnormale verkiezingscampagne, zoals alle campagnes. Politici doen beloftes die ze niet kunnen waarmaken en zitten elkaar in de haren. Dat is nu eenmaal de democratie. Probleem is dat veel mensen een hekel aan politici en dus ook aan verkiezingen hebben gekregen. Dat is volgens mij ook wat je hoort doorheen al die kritiek.

Bovendien zijn er zondag drie verkiezingen tegelijk. Dat is lastig voor de burgers. En voor de kandidaten. Die kunnen het ook niet tegelijk over drie programma’s hebben. In het laatste voorzittersdebat op de RTBF is er geen woord gezegd over Europa. Dat is natuurlijk ook de schuld van de journalisten. Ik kan het weten, want ik word betaald om bij al die debatten aanwezig te zijn. De moderatoren zeggen altijd: we moeten debatteren over dingen waarbij de mensen zich betrokken voelen. En dus gaat het over mobiliteit en koopkracht, maar zelden over Europa.

Het helpt ook niet dat iemand als Paul Magnette, de Europese lijsttrekker van de PS, vooraf zegt dat hij sowieso niet naar het Europees Parlement gaat.

Kroll: Dat is een goed voorbeeld. Er wordt veel gesproken over noodzakelijke aanpassingen aan de democratie, met gelote burgerpanels, referenda en een andere politieke deontologie. Maar Christophe Berti, de hoofdredacteur van Le Soir zei me onlangs dat er een Italiaanse spreuk is die zegt dat je geen fiets kunt repareren terwijl je erop rijdt. En dat is het probleem waarmee politici de hele tijd worden geconfronteerd.

Paul Magnette is iemand voor wie ik veel waardering heb. Hij is een intelligent politicus, die Europa goed kent en die zich ook op het Europese niveau al heeft doen gelden, denk aan zijn strijd tegen het CETA-vrijhandelsverdrag. Na een debat zei ik hem dan ook hoe jammer ik zijn kiezersbedrog vindt. ‘Het is geen bedrog’, antwoordde hij, ‘want ik zeg vooraf dat ik niet naar het Europees Parlement ga, en mijn opvolger, Marc Tarabella, is een uitstekend Europarlementslid. Maar als ik dit niet doe, is dat zoveel procent voor mijn partij, dus ik moet wel.’ En dat begrijp ik ergens wel.

Is het trouwens zoveel beter om mensen als Benoît Lutgen of Olivier Chastel, de gewezen voorzitters van het CDH en de MR, Europees lijsttrekker te maken, terwijl Europa hen geen bal kan schelen? Ze hebben een bekende naam die stemmen oplevert, en ze hebben een inkomen nodig – maar meer is het echt niet. Dat vind ik pas triest.

Na het laatste grote voorzittersdebat op de RTBF was er ophef over de lege stoel aan de tafel die voor de PTB was bestemd. Wat vond u daarvan?

Kroll: De RTBF verdedigt de keuze om de stoel leeg te laten met het argument dat Raoul Hedebouw, die vaak namens de PTB aan de debatten deelneemt, niet de PTB-partijvoorzitter is – dat is Peter Mertens. Die was echter op hetzelfde moment uitgenodigd door de VRT en heeft daarvoor gekozen. Wat me logisch lijkt, hij is per slot van rekening een Vlaming en moet in Vlaanderen verkozen worden. Ik vind de houding van de RTBF in dezen best oneerlijk. De PTB is de enige nationale partij in België. Dus is het normaal dat er maar één voorzitter is, die je natuurlijk niet in twee kunt snijden. Daarom vind ik dat de RTBF een uitzondering had kunnen maken. Maar dan antwoordt de RTBF: daar willen de andere partijvoorzitters niet van weten. Die zouden dan afhaken.

Ik vind de houding van de RTBF tegenover de PTB-PVDA best oneerlijk.

Goed, maar als journalisten de vierde macht willen blijven, moeten ze ook af en toe op hun strepen staan. Aan de andere kant zeggen politieke waarnemers me dat die lege stoel de PTB eigenlijk goed uitkwam. Want het slachtoffer spelen is makkelijker dan het inhoudelijk tegen vijf andere partijvoorzitters opnemen.

Studax Elio

De toon in het laatste voorzittersdebat was erg bitsig, werd achteraf gezegd.

Kroll: Het ging eraan toe zoals in heel de campagne aan Franstalige kant: hard tegen hard tussen de MR en Ecolo. Alle partijen zijn bang van Ecolo, dat het heel goed doet in de peilingen, maar de MR nog het meest. Die arme Charles Michel zit ook in een lastige positie. Als scheidend premier van een regering waarin de MR de enige Franstalige partij was, moet hij telkens helemaal alleen het gevoerde regeringsbeleid verdedigen, tegen alle andere partijen in. En dus kiest hij voor de aanval en neemt hij Ecolo in het vizier: hun voorstellen zijn onrealistisch, zullen een belastingtsunami veroorzaken… Michel haalde in de televisiestudio zelfs het omstreden verkiezingspamflet boven dat een paar Ecolo-kandidaten zonder de goedkeuring van hun partij in Laken hebben uitgedeeld. Daarin staat onder meer dat Ecolo geen algemeen verbod op onverdoofd slachten wil. Maar dat was toch een beetje belachelijk en klein voor een scheidend premier, om daarmee naar de camera te zwaaien.

Voor een scheidend premier was het een beetje belachelijk en klein van Charles Michel om met dat omstreden pamflet van Ecolo naar de camera te zwaaien.

Naarmate het debat vorderde, viel het ook op hoe rechts CDH-voorzitter Maxime Prévot zich situeert. Hij bekritiseerde natuurlijk het bilan van Charles Michel, maar kwam bij momenten rechtser uit de hoek dan de premier. Nu was het CDH eigenlijk altijd al een rechtse partij. De enige linkse uitzondering, waarop we ons veel te lang hebben blindgestaard, was gewezen partijvoorzitter Joëlle Milquet.

Prévot zei vorige week ook dat hij nooit met de N-VA wil besturen. Daarmee maakt hij een heruitgave van een centrumrechtse federale meerderheid zo goed als onmogelijk.

Kroll: Prévot blijft natuurlijk wel een grote christendemocratische traditie trouw: soms weet je echt niet meer waar hij zich bevindt. (lacht) Daar is het CDH altijd sterk in geweest: ja maar, nee maar, enzovoort.

En wat met de PS?

Kroll: PS-voorzitter Elio Di Rupo deed het erg goed in het debat. Ondanks het feit dat iedereen zegt dat hij te oud is, een has been, en dat het tijd is dat hij zich uit de voeten maakt. In het debat was hij tot mijn verrassing uitstekend. Hij beantwoordde de vragen precies en zonder omwegen. Hij werd niet boos, viel niemand aan en leek naar de anderen te luisteren. Ik ben niet verliefd op Elio Di Rupo, hoor, maar dat viel mij op.

Ik ben niet verliefd op Elio Di Rupo, maar in het laatste televisiedebat deed hij het erg goed.

Ik had hem even gesproken voor het debat. Hij stond in een hoek te ijsberen. Ik tutoyeer hem want ik ken hem al lang en Elio tutoyeert sowieso iedereen, en ik vroeg: heb je altijd zoveel stress voor een debat? ‘Altijd, alsof het mijn allereerste debat is’, zei hij. ‘Je hebt er geen idee van hoe belangrijk een debat is. De minste faux pas heeft grote gevolgen.’ Di Rupo is een studax, extreem nauwgezet. Je zou denken dat iemand die premier is geweest op zijn sloffen naar zo’n debat gaat, maar nee, helemaal niet. En daarom werkte het zo goed.

Het zou me niet verwonderen als de PS zondag een sterk resultaat behaalt. Bij maatschappelijke onrust of stressgevoelens, denk aan de gele hesjes, stemmen de Walen op de PS, die wordt gezien als een veilige haven.