Vladimir Poetin vecht een oorlog uit in Oekraïne, Donald Trump wil het met hem op een akkoordje gooien en begon ondertussen een handelsoorlog met zowat de hele wereld. Wie vertrouwen we nog? Hoe bang zijn we voor een derde wereldoorlog? Zijn we voor een herinvoering van de dienstplicht? En willen we zelf de wapens opnemen? De Knack-enquête geeft het antwoord op deze en vele andere pertinente vragen.
Het zijn turbulente tijden. Op geen 3000 kilometer van ons woedt al drie jaar de oorlog in Oekraïne. Elke dag vallen er aan beide kanten doden. De Amerikaanse president Donald Trump zocht van bij zijn eedaflegging eind januari contact met zijn Russische ambtsgenoot Vladimir Poetin om een deal te sluiten die een einde moet maken aan de oorlog.
Hoe dat akkoord eruit zal zien is onduidelijk. Of Oekraïne, laat staan de Europese Unie, ooit echt bij de onderhandelingen betrokken zal worden, is zeer de vraag. Ondertussen is wel duidelijk dat de Amerikaanse president oude vriendschaps- en handelsbanden opblaast, onder meer door importtarieven te heffen. Chaos en onzekerheid zijn troef. Hoe voelen de Belgen zich daarbij? Knack vroeg het hen in een grote enquête.
Welke instanties vertrouwen we nog?
33 procent vertrouwt de Belgische regering
37 procent vertrouwt de Europese Commissie
44 procent vertrouwt de NAVO
7 procent vertrouwt Rusland
8 procent vertrouwt de regering-Trump
Bijna de helft van de Belgen heeft nog vertrouwen in de NAVO en in de grote Europese landen Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Eén op de drie landgenoten heeft vertrouwen in de Europese Commissie (en de Europese instellingen) en in de Belgische regering. Nederlandstaligen blijken meer vertrouwen te hebben in de Belgische regering dan Franstaligen (37 procent tegenover 29 procent). Dat verschil is nog groter als het gaat om de grote Europese landen (53 procent tegenover 37 procent).
Het verrast niet dat het vertrouwen in de Belgische regering het grootst bij N-VA- en MR-stemmers. Wel opvallend is dat het vertrouwen in de Europese Commissie en de Europese instellingen het grootst lijkt bij aanhangers van Groen en Ecolo. De NAVO krijgt over de partijgrenzen heen veel vertrouwen. Kiezers van PTB-PVDA en het Vlaams Belang vormen de uitzondering.
Belgen hebben evenveel vertrouwen in de regering van Donald Trump als in Rusland.
Slechts zo’n 7 procent van de respondenten heeft vertrouwen in Rusland en een even kleine groep heeft nog vertrouwen in de regering van Donald Trump. Drie vierde van de Belgen zegt beide te wantrouwen. Dat wantrouwen wordt breed gedragen over de partijgrenzen heen.
Het valt wel op dat bij 65-plussers het wantrouwen jegens de regering-Trump en Rusland veel groter is dan bij 18- tot 34-jarigen. Meer dan 90 procent van de ouderen wantrouwt beiden, bij de jongeren is dat bij zo’n 60 procent het geval.
Welke personen vertrouwen we nog?
37 procent vertrouwt Bart De Wever
38 procent vertrouwt Theo Francken
45 procent vertrouwt Mark Rutte
9 procent vertrouwt Donald Trump
5 procent vertrouwt Vladimir Poetin
De respondenten kregen een lijst met 19 namen van nationale en internationale politici, gaande van Bart De Wever en Theo Francken, over de Franse president Emmanuel Macron en NAVO-topman Mark Rutte tot Donald Trump, Vladimir Poetin en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Van de personen die ze kenden mochten ze zeggen of ze die vertrouwden of juist wantrouwden.
De Britse premier Keir Starmer, de wellicht nieuwe Duitse bondskanselier Friedrich Merz en Kaja Kallas, de hoge vertegenwoordiger van de Europese Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, zijn het minst bekend, maar meer dan de helft van de ondervraagden die zegt ze te kennen heeft vertrouwen in hen. In het geval van Emmanuel Macron is dat maar 38 procent. Meer mensen hebben vertrouwen in Commissievoorzitter Ursula von der Leyen (42 procent) en NAVO-topman Mark Rutte (45 procent).
Premier Bart De Wever (N-VA) en diens partijgenoot en minister van Defensie Theo Francken blijken zeer goed bekend en bijna 40 procent heeft vertrouwen in hen. Bij de Nederlandstaligen is het vertrouwen met 50 procent dubbel zo groot als bij de Franstaligen, waar beiden stranden op 25 procent. Mannen schenken aan beide politici ook iets meer vertrouwen dan vrouwen, respectievelijk 43 tegenover 33 procent.
Slechts 9 procent van de Belgen heeft vertrouwen in Trump, Poetin doet het met 5 procent nog wat minder. Beiden worden door 80 procent van de Belgen gewantrouwd. Ze scoren ook allebei slechter bij vrouwen dan bij mannen, en ook slechter bij ouderen dan bij jongeren. Nog opvallend is dat Trump het meest vertrouwen geniet bij Vlaams Belang-stemmers.
Eén op de drie Belgen zegt vertrouwen te hebben in Volodymyr Zelensky. De helft van de Belgen vindt hem ook de juiste president voor Oekraïne. 20 procent is het daar niet mee eens, zo’n 30 procent weet het niet.
Vertrouwen we de media nog?
49 procent vertrouwt de klassieke media
15 procent vertrouwt de sociale media
22 procent wantrouwt de klassieke media
61 procent wantrouwt de sociale media
Bijna de helft van de Belgen heeft nog vertrouwen in de klassieke media, zoals televisie, radio, kranten en tijdschriften. Dat vertrouwen is bij Nederlandstaligen iets hoger dan bij Franstaligen. Eén op de vijf Belgen heeft geen vertrouwen meer in die klassieke media.
Het verschil met sociale media zoals X, TikTok, Instagram en Facebook is groot. Zo’n 15 procent heeft vertrouwen in de sociale media, ongeveer 60 procent heeft er geen vertrouwen in.
We zien ook hier opmerkelijke verschillen als we naar de leeftijden kijken. Niet zozeer wat betreft het vertrouwen dat men heeft in de klassieke media, maar aangaande het vertrouwen in de sociale media. Zo’n 30 procent van de 18- tot 34-jarigen heeft vertrouwen in sociale media, tegenover slechts 2 procent bij de 65-plussers. 10 procent van de 65-plussers is dan weer wantrouwig jegens de klassieke media, bij jongeren is dat bijna 30 procent.
Eén op de vijf Belgen heeft geen vertrouwen meer in de klassieke media.
Bij de meeste stemmers van de Vlaamse partijen bedraagt het wantrouwen tegenover de klassieke media 10 procent of minder, maar bij de PVDA is dat met 22 procent duidelijk hoger. Het wantrouwen is het hoogst bij Vlaams Belang-stemmers: bijna één op de drie kiezers van die partij wantrouwt de klassieke media.
Het vertrouwen in sociale media ligt het hoogst bij de mensen die zeggen dat ze in Vlaanderen voor PVDA stemmen: bijna één op de drie vertrouwt de sociale media.
Moet België zijn defensie-uitgaven verhogen?
52 procent wil meer geld voor defensie
57 procent wil daartoe besparen op asiel en opvang vluchtelingen
45 procent wil daartoe besparen op overheidsapparaat en ambtenaren
33 procent wil daartoe besparen op werkloosheidsuitkeringen
33 procent wil daartoe besparen op ontwikkelingshulp
De helft van de Belgen vindt dat België zijn defensie-uitgaven moet verhogen, 25 procent zegt dat de huidige uitgaven volstaan, 12 procent is voor een verlaging en nog eens 12 procent weet het niet. De verhoging wordt breed over de partijgrenzen gesteund, met uitzondering van de PVDA-PTB. Een kwart van de PVDA-stemmers vindt dat een verlaging aan de orde is.
Opmerkelijk is hier weer het verschil in mening naargelang de leeftijd. Hoe ouder men is, hoe meer men de verhoging steunt. 47 procent van de 18- tot 34-jarigen is er voorstander van, bij de 65-plussers is dat 66 procent. Van de jongeren zegt 12 procent dat de militaire uitgaven naar beneden moeten, tegenover 5 procent van de ouderen.
Aan de respondenten die vinden dat het defensiebudget moet worden opgetrokken, werd ook gevraagd waar dat geld gehaald moet worden. Bijna 60 procent zegt dat de budgetten voor asiel en de opvang van vluchtelingen daartoe omlaag moeten, 45 procent vindt dat er bespaard kan worden in het overheidsapparaat en de ambtenarij, 37 procent pleit ervoor te snoeien in de subsidies aan bedrijven.
Bij Nederlandstaligen vinden deze besparingsprojecten meer steun dan bij Franstaligen. De verlaging van de subsidies aan bedrijven krijgt bijna dubbel zoveel bijval bij Nederlandstaligen als bij Franstaligen (respectievelijk 46 en 27 procent).
Vooral ouderen vinden dat op deze posten geld te vinden is. Zo vindt 64 procent van de 65-plussers dat er bespaard kan worden op migratie en de opvang van vluchtelingen. Bij de 18- tot 34-jarigen is dat 40 procent.
Eén op de drie Belgen meent dat er ook kan worden bespaard op de werkloosheidsuitkeringen, eenzelfde percentage wil beknibbelen op ontwikkelingshulp. Daarna volgen in dalende orde besparingen op het leefloon (22 procent), cultuur (21 procent) en klimaatmaatregelen (19 procent).
Knack-enquête: helft Belgen wil defensie-uitgaven verhogen
Zo’n 8 procent ziet besparingen haalbaar in mobiliteit, zoals het openbaar vervoer. Minder dan 5 procent denkt dat er geld te rapen valt bij pensioenen, onderwijs, infrastructuur zoals bruggen en wegen, veiligheid en wetenschappelijk onderzoek.
Zo’n 40 procent vindt dat België zijn wapens moet kopen in eigen land, eenzelfde percentage zegt dat dit in Europa moet gebeuren, slechts 10 procent denkt aan de VS. Eén op de vijf Belgen is van mening dat we helemaal geen wapens moeten kopen.
21 procent van de Belgen vindt dat er bespaard kan worden op cultuur om het defensiebudget te verhogen.
Hoe denken we concreet over defensie-inspanningen?
47 procent wil dat het regeerakkoord opnieuw onderhandeld wordt
47 procent wil dat dienstplicht opnieuw wordt ingevoerd
21 procent wil zelf de wapens opnemen
35 procent wil Belgische soldaten naar Oekraïne sturen
13 procent vindt dat de Oekraïense vluchtelingen permanent mogen blijven
Om na te gaan hoe Belgen concreet denken over de te leveren militaire inspanningen, legden we ook een aantal stellingen voor over defensie:
47 procent vindt dat het regeerakkoord opnieuw moet worden onderhandeld in het licht van de extra uitgaven voor defensie. Daarmee is 27 procent het oneens.
47 procent vindt dat de militaire dienstplicht opnieuw moet worden ingevoerd. Zo’n 40 procent vindt van niet.
47 procent zegt dat er te veel wordt geluisterd naar de wapenlobby. 19 procent zegt van niet.
38 procent vindt dat België al te veel militaire steun heeft gegeven aan Oekraïne en dat we moeten stoppen met hulp te bieden. Een even grote groep is het daar niet mee eens.
35 procent vindt dat België soldaten naar Oekraïne moet sturen als onderdeel van een waarnemingsmissie bij een staakt-het-vuren tussen Oekraïne en Rusland. 45 procent is het daarmee oneens.
28 procent zou bereid zijn in te tekenen op een staatsobligatie om de defensie-uitgaven te ondersteunen. 51 procent is daar niet toe bereid.
25 procent vindt dat België er goed aan heeft gedaan om de F-35-gevechtsvliegtuigen van de Amerikaanse producent Lockheed Martin te kopen. 38 procent vindt van niet.
21 procent is bereid om zelf de wapens op te nemen als een oorlog uitbreekt. 62 procent zou dat niet doen.
17 procent zou een tijdelijke verhoging van de btw accepteren om investeringen in defensie mogelijk te maken. 70 procent is tegen.
13 procent vindt dat Oekraïense vluchtelingen in België mogen blijven, ook als er opnieuw vrede is. 42 procent is het daarmee eens, op voorwaarde dat ze een job uitoefenen. 38 procent vindt dat ze moeten terugkeren naar hun land.
38 procent van de Belgen vindt dat Oekraïense vluchtelingen moeten terugkeren naar hun land.
Hoe groot is de angst?
62 procent is bang dat er een derde wereldoorlog komt
59 procent is bang dat die oorlog ons land bereikt
63 procent is bang dat er kernwapens worden gebruikt
12 procent haalde al een noodpakket in huis
18 procent volgt minder het nieuws sinds de oorlogsdreiging
Zo’n 60 procent van de Belgen is bang dat er een derde wereldoorlog uitbreekt. Evenveel landgenoten zijn bang dat die oorlog ons land zal bereiken. En een even grote groep vreest dat er kernwapens gebruikt zullen worden. Zo’n 35 procent van de Belgen is daar niet bang voor.
60 procent van de Belgen is bang dat er een derde wereldoorlog uitbreekt.
De angst leeft meer bij Franstaligen (ongeveer 70 procent) dan bij Nederlandstaligen (55 procent). En ook meer bij vrouwen (69 procent) dan bij mannen (54 procent). Wat leeftijd betreft, is er geen groot verschil qua angst. Opmerkelijk is dat N-VA-kiezers duidelijk minder dan anderen vrezen voor een derde wereldoorlog, of bang zijn dat die oorlog ons land bereikt.
Zo’n 12 procent van de Belgen heeft een noodpakket in huis gehaald, 88 procent niet. Hier geen verschillen tussen Nederlands- en Franstaligen of tussen mannen en vrouwen. Maar wel inzake leeftijd: bijna 20 procent van de 18 tot 34-jarigen heeft al zo’n noodpakket, tegenover slechts 6 procent van de 65-plussers.
Een andere vraag luidde of men sinds de oorlogsdreiging meer of minder het nieuws volgt. Zo’n 13 procent zegt meer nieuws te volgen, 66 procent ziet geen gedragsverandering, 18 procent verklaart minder het nieuws te volgen. Dat is vooral bij jongeren zo: 22 procent tegenover 10 procent van de ouderen. Ook meer vrouwen haakten af: 24 procent versus 11 procent mannen.
6 op de 10 Belgen zijn bang voor een nieuwe wereldoorlog
Wat is de impact op uw portemonnee?
75 procent zegt dat de oorlogsdreiging hen geld kost
81 procent denkt dat de prijzen zullen stijgen
46 procent vindt dat we Amerikaanse producten moeten boycotten
43 procent wil de handelsrelaties met Rusland normaliseren bij een staakt-het-vuren
Drie op de vier Belgen denkt dat de oorlogsdreiging hen geld zal kosten, zo’n 12 procent denkt dat het geen invloed zal hebben. Bij Nederlandstaligen is de vrees dat men geld zal kwijtspelen iets groter dan bij Franstaligen (80 procent tegen 70 procent). Dat is nog duidelijker het geval bij de ouderen: 82 procent van de 65-plussers vreest dat men het in de portemonnee zal voelen, bij de jongeren is dat 62 procent.
Meer dan 80 procent van de Belgen is ervan overtuigd dat de prijzen in ons land dit jaar zullen stijgen door de oorlogsdreiging. Ongeveer 11 procent denkt dat ze gelijk zullen blijven. Opnieuw is de vrees voor hogere prijzen groter bij Nederlandstaligen en ouderen.
46 procent is bereid Amerikaanse producten te boycotten nu president Trump extra importheffingen oplegt aan Europa.
Op de vraag of men Amerikaanse producten zoals Coca-Cola, Facebook en Tesla zal boycotten nu president Trump extra importheffingen oplegt aan Europa, antwoordt 46 procent bevestigend, 54 procent zegt nee. De zin in een boycot van de VS is iets groter bij Franstaligen en bij ouderen.
Tot slot vindt 43 procent dat we de handelsrelaties met Rusland moeten normaliseren als er een langdurig staakt-het-vuren komt, maar 57 procent vindt van niet. Ook hier weer een opmerkelijk leeftijdsverschil: slechts 33 procent van de 65-plussers ziet zo’n normalisering zitten, terwijl dat bij de jongeren 45 procent is. We vinden ook duidelijk meer voorstanders van zo’n normalisering terug bij kiezers van de PTB-PVDA en de het Vlaams Belang.
Dit onderzoek werd online uitgevoerd door Kantar Insights Belgium van 22 maart tot 28 maart 2025, in opdracht van Knack, Le Vif, Trends, Kanaal Z en De Zondag bij 1060 Belgen van 18 jaar of ouder, representatief voor geslacht, leeftijd, regio, opleiding en beroepssituatie, met een foutenmarge van 3,1 procent.
