De ‘Zweedse’ coalitie zou inhoudelijk coherent zijn. Daar heeft politicoloog Dave Sinardet vragen bij. Hij ziet in de conflicten van tijdens de campagne en de onderhandelingen mogelijke valkuilen voor de centrumrechtse regering. Bovendien heeft elke partij nog haar eigen katten te geselen.
De bronnen van conflict tussen N-VA, CD&V en Open VLD tijdens de campagne en de onderhandelingen zullen niet meteen opdrogen in deze ‘Zweedse’ coalitie, denkt politicoloog Dave Sinardet. Elke partij heeft zo haar uitdagingen in deze coalitie. En die kunnen doorwegen op de coalitie zelf, aldus Sinardet. ‘Er loopt een fundamentele breuklijn tussen CD&V enerzijds en N-VA en Open VLD anderzijds. En N-VA en Open VLD zitten misschien net té dicht op elkaar.’
Ook is de ‘Zweedse’ coalitie nog niet volledig gevormd, de interne uitdagingen tekenen zich nu al af. Knack.be bevroeg politicologen Carl Devos en Dave Sinardet.
Een van de eerste uitspraken van N-VA-voorzitter Bart De Wever nadat het nieuws over de landing bekend geraakte, was: ‘400 miljoen euro fiscale druk minder: dat is de kracht van de verandering.’ Het verbaast politicoloog Dave Sinardet niet dat ondanks een vers akkoord meteen een verkiezingsslogan – en dus sterke partijprofilering – wordt opgediept. ‘Met de partijcongressen in het verschiet moet elke voorzitter nu de eigen prioriteiten onderstrepen. Deze coalitie moet verkocht worden als een goede zaak. Niet dat er grote problemen te verwachten zijn, maar de achterban van N-VA zal toch enkele vragen hebben. Net als die van CD&V.’
Op die partijcongressen moet de achterban overtuigd worden van regeringsdeelname. Elke Vlaamse partij heeft immers zo haar eigen uitdagingen binnen deze coalitie, weet Sinardet. De bronnen van conflict van tijdens de campagne en de onderhandelingen zullen niet meteen opdrogen. Waar liggen de wolfijzers voor de Vlaamse coalitiepartners?
N-VA: de dubbele achterban
‘N-VA heeft zowel een sociaaleconomische als een Vlaams-nationalistische achterban. Het is vooral die eerste die bediend wordt in deze coalitie. De Vlaams-nationalistische achterban kijkt dan weer tegen een historisch gegeven aan: het is zelden vertoond dat er zelfs geen verwijzing naar een staatshervorming in een regeerakkoord stond. En dat dan nog met N-VA in de regering.’
‘Analyse De Wever over PS komt voorlopig niet uit’
‘Bart De Wever heeft die strategie altijd verdedigd met zijn analyse dat PS zich vanzelf van België zou afkeren, eenmaal geconfronteerd met een rechts Belgisch beleid. Maar dat lijkt voorlopig niet uit te komen. Het is in de Vlaamse pers wat onderbelicht gebleven, maar op het recentste PS-congres werd de oppositie vooral ideologisch ingekleurd en niet communautair. Elio Di Rupo sprak zelfs enkele Nederlandse woorden en kondigde aan samen met SP.A en andere progressieve krachten verzet te bieden. Voorlopig zijn ook vooral nationale vakbondsacties aangekondigd. Niet alleen de Waalse vakbonden, maar ook de Vlaamse reageren fel. Zo spreekt ACV van een horrorscenario. Dat deze analyse van De Wever voorlopig niet uitkomt, is niet evident voor de Vlaams-nationalistische achterban.’
‘Ontbreken art. 195 niet overschatten’
‘Artikel 195 is inderdaad niet in het regeerakkoord geraakt, maar dat moet je niet overschatten. Je kan je afvragen wat de waarde is van wat op het einde van de legislatuur moet uitgevoerd worden. Iedereen zit dan al in verkiezingsmodus. Je weet ook nooit wat een volgende regering er zou mee doen.’
CD&V: het sociale geweten
‘Tussen CD&V enerzijds en N-VA en Open VLD anderzijds loopt een fundamentele breuklijn. Die is even gepacificeerd met het regeerakkoord, maar zal later nog boven water komen en kan een bedreiging vormen voor de regering. Kris Peeters geeft in De Standaard ook expliciet toe dat die breuklijn fundamenteel is, door te zeggen dat de pers de ruzie tussen Wouter Beke en Gwendolyn Rutten onderschat heeft. Meestal vinden politici dat de pers de zaken opblazen, dus dat zegt wel iets.’
‘CD&V ziet zich in de regering met hetzelfde geconfronteerd als tijdens de campagne: het zijn net diegenen zonder ACW-etiket die het sociale gelaat moeten zijn. Toen Peeters op het CD&V-congres dreunde ‘geloof ze niet’, dacht ik bij mezelf: ‘Ik geloof u niet’. Peeters had naar mijn weten nooit echt een probleem met een indexsprong of het beperken van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd, en toch moest hij het gezicht zijn van een linkserige, ACW-campagne. Die campagne was niet echt geloofwaardig, zo bleek uit de verkiezingsresultaten. Dat zal zich doortrekken in de regering. En dus wordt het voor CD&V, met ministers als Peeters en Koen Geens, de uitdaging om geloofwaardig het sociale geweten te spelen.’
Open VLD: wie is de echte liberaal?
‘Open VLD staat in die breuklijn met CD&V aan de kant van N-VA. Maar soms zit er ook een conflict in het feit dat je dicht bij elkaar staat: N-VA en Open VLD vissen namelijk in dezelfde electorale vijver. Het komt er voor Open VLD op aan om te bewijzen dat zij de liberale accenten gelegd hebben, dat zij – en niet N-VA – de ‘echte liberalen’ zijn.’
‘Die profilering ten opzichte van N-VA kan hen ook weer ruzie opleveren met CD&V. Wellicht was het dat opbod dat de ruzie tussen Beke en Rutten veroorzaakte.’
‘Voor Open VLD speelt tenslotte ook de Vlaamse context mee. Daar heerst de perceptie – en het is meer dan perceptie – dat ze hun handtekening hebben gezet onder een akkoord waarin ze niets te zeggen hadden gehad. Dat gaan ze nog vaak voor de voeten geworpen krijgen. Ze kunnen dat misschien rechttrekken op federaal niveau.’
Ideologisch dicht bij elkaar? Of té dicht?
Sinardet plaatst tot slot twee vraagtekens bij de ideologisch coherentie van deze coalitie.
‘De breuklijn tussen CD&V enerzijds en Open VLD en N-VA anderzijds nuanceert dat, zoals de uitspraak van Peeters bewijst. CD&V denkt fundamenteel anders over sommige dingen dan Open VLD en N-VA.
Anderzijds: dicht bij elkaar zitten kan ook een bron van conflict zijn omdat je dan in dezelfde electorale vijver vist. Gevolg is dat je je dan meer en scherper moet profileren.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier