‘Poetin zijn geld nemen en de risico’s bij ons laten. Dat gaat niet gebeuren, laat mij daar heel duidelijk over zijn. It ain’t gonna happen, das wird niemals passieren’, zo heeft premier Bart De Wever gereageerd op het voorstel van de Duitse bondskanselier Friedrich Merz om de geblokkeerde gelden van de Russische centrale bank in te zetten voor een lening voor Oekraïne.
Merz bepleitte donderdag in een opiniestuk om Oekraïne een renteloze lening van zowat 140 miljard euro aan te bieden. Die zou pas terugbetaald worden zodra Rusland Oekraïne heeft gecompenseerd voor de schade die het aanrichtte tijdens de oorlog. Tot dan blijven de Russische tegoeden geblokkeerd. Volgens het voorstel zouden de lidstaten in eerste instantie garant staan voor de lening, en zou die vanaf 2028 gedekt worden door de volgende Europese meerjarenbegroting.
De Wever neemt het Merz ‘een beetje kwalijk’ dat hij openlijk over het gebruik van het geld spreekt, terwijl de Belgische premier aan zijn Europese collega’s had gevraagd om dat niet te doen. ‘Ik heb iedereen gezegd: ik wil gerust spreken, maar laat ons spreken en met iets komen, en niet elke dag met een opinietje. Ik vind dat nogal kwalijk’, zei hij in de marge van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York.
Sinds het begin van de Russische invasie zijn de activa van de Russische centrale bank in Europa geblokkeerd. Zo ligt er ongeveer 170 miljard euro aan cash bij effectenhuis Euroclear in Brussel. Momenteel worden enkel de interesten op deze gelden aangewend om Oekraïne te steunen, wat voor België juridisch aanvaardbaar is.
Ons land waarschuwt echter al een hele tijd tegen een inbeslagname van het geld van een centrale bank van een ander land. ‘Als landen zien dat geld van een centrale bank kan verdwijnen als Europese politici dat nodig vinden, dan zouden die kunnen beslissen om hun reserves terug te trekken uit de eurozone. Dat is misschien niet per se wat we willen meemaken’, waarschuwde de premier.
Bovendien zijn er enorme juridische risico’s. Ons land kan blootgesteld worden aan arbitrages. ‘Het is niet gezegd dat Rusland dat geld niet ooit succesvol kan terugclaimen’, stelt De Wever vast. België eist dan ook een ‘mutualisering’ van de risico’s. ‘Op het moment dat je daarover begint, dan zie je iedereen verdwijnen met de vleugels van de wind. Er is nog nooit iemand die gezegd heeft: u hebt gelijk, waar kan ik tekenen?’
De Wever begrijpt wel waarom er steeds nadrukkelijker naar de Russische gelden wordt gekeken. Volgens hem heeft Amerikaans president Donald Trump duidelijk laten blijken dat hij zijn handen aftrekt van Oekraïne en enkel nog wapens aanbiedt, tegen betaling. ‘De financieringsbehoefte van Oekraïne zal jaarlijks in de tientallen miljarden euro’s lopen. Dan zullen we nog eens zien of “the coalition of the will” ook “the coalition of the bill” zal willen spelen. Ik denk dat je dan ook iedereen zult zien verdwijnen op de vleugels van de wind’, aldus de eerste minister.
Naast de juridische impact voor België, riskeert ons land ook de belastingsinkomsten op de bevroren tegoeden te verliezen als de EU zou beslissen om de activa zelf te gebruiken voor Oekraïne, bevestigt een bron. Met die inkomsten, ruim een miljard euro per jaar, financiert België zijn militaire steun voor Oekraïne.