De Stemwijzer van Knack: ‘Waarom hebben ze dit niet gerealiseerd terwijl ze in de regering zaten?’

Knack.be lanceert de Stemwijzer. Die geeft u geen stemadvies, maar is een gids bij driehonderd voorstellen van de politieke partijen, verdeeld over tien thema’s. We lichten er vijf opmerkelijke voorstellen uit en leggen ze voor aan experts.

1. ‘Plant 10.000 hectare extra bos’ (N-VA en Groen)

Bos+, dat zich inzet voor meer en beter bos in Vlaanderen en de wereld, juicht dit voorstel toe. Directeur Bert De Somviele wijst erop dat in de jaren 1990 al is beslist tot zo’n uitbreiding van onze bossen, maar dat Vlaanderen daarna deadline na deadline miste. ‘Vergelijkbare bosarme landen en regio’s in West-Europa legden twintig jaar geleden niet alleen veel ambitieuzere doelstellingen vast, ze hebben die ook grotendeels waargemaakt. Bij ons gebeurt het tegendeel: jaar na jaar worden – perfect legaal – vele honderden hectaren bos vernietigd. En het boscompensatiemechanisme rammelt aan alle kanten.’ De compensatieachterstand bedraagt ondertussen meerdere duizenden hectaren.

‘Massale bos- en natuuruitbreiding is essentieel om ons te wapenen tegen de klimaatverandering en de dreigende waterschaarste die daar in Vlaanderen het gevolg van is’, benadrukt De Somviele. ‘Heel wat landen en regio’s nemen dat wel serieus. Nieuw-Zeeland wil liefst 3 miljard bomen planten, Milaan verbindt zich ertoe om 3 miljoen bomen te planten, en in Nederland klinkt de roep om 100.000 hectare extra bos.’

De Somvieles conclusie: ‘Die 10.000 hectare extra bos moet er komen, en wel zo snel mogelijk.’

2. ‘Schaf de erfbelasting af onder de 250.000 euro’ (SP.A en Vlaams Belang)

‘Ik wil alle belastingen afschaffen, maar de erfbelasting als laatste.’ Dat zegt Boudewijn Bouckaert, notoir libertair en voormalig Lijst Dedecker-ideoloog. Van alle belastingen, vindt hij, zijn die op erfenissen de rechtvaardigste. Want wie een erfenis krijgt, zo gaat zijn redenering verder, heeft daar niet veel meer voor hoeven te doen dan geboren worden. En aangezien erfenissen de ongelijkheid in stand houden, zijn erfbelastingen efficiënte herverdelingsmechanismen.

Daarom is het opmerkelijk dat dit voorstel komt van twee partijen die zich nadrukkelijk als sociaal willen profileren. Ook het bedrag geeft te denken, zei hoogleraar sociaal werk en sociaal beleid Wim Van Lancker (KU Leuven) in Knacktoen de SP.A het lanceerde. ‘Het gemiddelde nettovermogen van de Belg is 142.000 euro per persoon. Erg weinig mensen hebben 250.000 euro te geef, laat staan per kind.’ Met dit voorstel, aldus Van Lancker, wordt de erfbelasting de facto afgeschaft. ‘Het zet ook druk op het rechtvaardigheidsgevoel. Nu betaalt bijna iedereen erfbelasting. Als het pas vanaf 250.000 euro moet, zal dat tot wrevel leiden.’

3. ‘We maken eindelijk werk van een sterk, correct en humaan terugkeerbeleid’ (CD&V)

De partijen mochten zelf kiezen welke voorstellen ze indienden voor de Stemwijzer. Geeft de CD&V met dit voorstel aan dat ze het volgende voor Asiel en Migratie bevoegde regeringslid wil leveren? Woordvoerder Steffen Van Roosbroeck blaast. ‘Daar kan ik alleen in clichés op antwoorden: eerst de verkiezingen, dan de regeringsonderhandelingen en dan pas de postenverdeling.’ Hij benadrukt dat de CD&V achter het asiel- en migratiebeleid stond van ex-staatssecretaris Theo Francken (N-VA). ‘De discussies gingen over de communicatie.’

Toch één inhoudelijke bedenking: ‘We moeten de terugkeercijfers opkrikken. Geen performant asiel- en migratiebeleid zonder terugkeerbeleid. Maar terwijl Francken focuste op gedwongen terugkeer, vinden wij het zinvoller om in te zetten op vrijwillige terugkeer. Dat blijkt ook uit de praktijk in het buitenland.’

Lonkt de CD&V, geplaagd door slechte peilingen, naar de bonus die dit departement lijkt op te leveren? De laatste verantwoordelijken voor Asiel en Migratie, Francken en Maggie De Block (Open VLD), werden de populairste politici van het land. Om een Vlaamse christendemocraat met die bevoegdheid terug te vinden, moet je bovendien al vijfenzestig jaar terug in de tijd gaan. Van Roosbroeck: ‘In 2014 vonden we het, na een denkoefening, weer eens tijd voor een christendemocraat op Onderwijs. Die denkoefening hebben we nog niet gemaakt voor Asiel en Migratie.’

4. ‘Trek de uitkeringen op tot de Europese armoedegrens’ (CD&V, Groen en PVDA)

Dit voornemen – waar de CD&V en de PVDA 1,2 miljard euro voor uittrekken en Groen 1,4 miljard – valt in goede aarde bij Caroline Van der Hoeven van het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN). Maar ze is waakzaam. ‘De voorbije tien jaar hebben twee regeringen hetzelfde beloofd, en er is niets van in huis gekomen. Bovendien zijn er almaar meer voorwaarden verbonden aan de sociale uitkeringen. Dat heeft een grote groep mensen uitgesloten. Het verklaart waarom in een welvarend land als België 1 op de 6 mensen een inkomen onder de Europese armoededrempel heeft. Ondertussen stijgen de huur- en elektriciteitsprijzen en wordt de gezondheidszorg almaar duurder. Zo belanden mensen in armoede in een vicieuze cirkel. Dat is niet alleen onmenselijk, het zadelt de maatschappij ook op met hoge kosten.’

Van der Hoeven maakt een kanttekening bij het budget van 1,2 miljard euro, naar voren geschoven door CD&V en PVDA. ‘Dat cijfer komt van het Federaal Planbureau. Dat berekende op vraag van minister van Werk Kris Peeters (CD&V) hoeveel het zou kosten om de sociale minima op te trekken tot de Europese armoedegrens. Maar in die simulatie zijn alleen de minimumuitkeringen verhoogd van alleenstaanden met een inkomen onder de armoededrempel. Met dezelfde proportionele verhoging komen samenwonenden of mensen met een gezinslast nog altijd uit op een inkomen onder de armoededrempel. Moet je gezinssituatie dan bepalen of je recht hebt op een waardig inkomen?’

Het BAPN vraagt een hervorming van het statuut van samenwonenden. ‘Dat duwt veel mensen in de armoede’, zegt Van der Hoeven. ‘De uitkering van mensen die gaan samenwonen, wordt gekort. Maar wat zij verliezen, wordt absoluut niet gecompenseerd door wat ze besparen door een woning te delen.’

5. ‘Neem 4000 extra politieagenten in dienst’ (SP.A), ‘Laat ook privébewakers overlast vaststellen’ (Open VLD)

De Gentse hoofdcommissaris Steven De Smet is verbaasd over het Open VLD-voorstel. ‘Minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) reageerde al dat hij blij was dat de liberalen achter zijn idee stonden. En ook bij de N-VA hoorde ik al plannen in die richting. Dan vraag ik me af: waarom hebben ze dat niet gerealiseerd terwijl ze samen in de regering zaten?’

‘En wat het SP.A-voorstel betreft: er is helemaal geen tekort bij de politie. Ik hoor dat al sinds 1978, toen ik er begon. Er zijn net te véél agenten.’ De Smet vindt ook dat de politie het verkeerde werk doet. Die kritiek deed hij in 2012 uit de doeken in zijn boek De nieuwe politie. ‘Zulke voorstellen bogen op de oude structuren. Ze waren prima in het industriële tijdperk, maar zijn ontoereikend in digitale tijden. Criminaliteit is niet meer geografisch gebonden.’ De corebusiness van de politie, aldus De Smet, wordt uitgemaakt door die taken waarvoor ze het monopolie op geweld heeft gekregen. ‘Simpel gesteld: moet een agent schoolkinderen de straat helpen oversteken? Nee. Laat zulke taken, net zoals bijvoorbeeld de snelheids- en alcoholcontroles, aan een nieuw soort korps over.’

De Smet is voorstander van diverse, onafhankelijk van elkaar werkende korpsen. ‘Vergelijk het met een kleuterjuf en een universiteitsprofessor. Die staan allebei in het onderwijs, maar zullen nooit voor elkaar moeten invallen. Waarom moeten wijkagenten dan wel invallen wanneer de interventiepolitie moet uitrukken?’