‘De Kansspelcommissie stelde alles in het werk om Ladbrokes niet dwars te liggen’

De Belgische staat is door de rechtbank veroordeeld omdat de Kansspelcommissie niet optrad tegen zeer verslavende en onwettige weddenschappen op virtuele evenementen. Dat blijkt uit een vonnis van september 2018, dat Knack nu openbaar maakt.

De Kansspelcommissie ligt zwaar onder vuur. Begin maart stelde de FOD Justitie zelfs een crisismanager aan om er de leiding van het secretariaat op zich te nemen. De commissie, opgericht in 1999 om Belgische gokkers te beschermen, verkeert in zwaar weer nadat de federale ombudsdienst er integriteitsschendingen had vastgesteld. Volgens Het Laatste Nieuws zouden ambtenaren op het secretariaat zelfs voordelen van gokbedrijven hebben aanvaard.

Uit een vonnis van de Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg Brussel, burgerlijke zaken, blijkt nu dat niet enkel het secretariaat problemen kent. Ook het beleid van de commissie zelf, nota bene samengesteld uit vertegenwoordigers van zes ministers, roept vragen op. De hele kwestie draait rond zogenaamde ‘virtuele weddenschappen’.

Bij weddenschappen op virtuele evenementen kunnen spelers wedden op voetbal-, paarden- en wielerwedstrijden die niet echt plaatsvinden. Handig: zo kunnen wedkantoren ook geld verdienen wanneer er geen live sportevenementen worden uitgezonden. De virtuele wedstrijden zien eruit als een computerspelletje.

Toen het Belgisch filiaal van Ladbrokes in 2011 de Kansspelcommissie vroeg of ze in haar wedkantoren zulke virtuele weddenschappen mocht organiseren, ontbrak het nog aan een wettelijk kader. De Kansspelcommissie oordeelde toen dat het ging om weddenschappen en gaf Ladbrokes in 2012 de toelating om ze te organiseren. Maar omdat het resultaat van die virtuele weddenschappen wordt bepaald via een willekeurige getallengenerator, gaat het in realiteit níét om klassieke weddenschappen maar om automatische kansspelen.

Schadevergoeding

En dan nu de rechtszaak. Het bedrijf Stanleybet voelde zich gediscrimineerd omdat concurrent Ladbrokes in de periode augustus 2014-juli 2017 (op basis van de toelating van de Kansspelcommissie) ongehinderd virtuele weddenschappen kon blijven aanbieden. Ladbrokes had als eerste zo’n toelating verkregen. Andere bedrijven die ook zo’n toelating vroegen, beten in het zand.

Op 27 september 2018 velde de rechtbank het vonnis, dat Knack kon inkijken. De rechter oordeelde dat Ladbrokes ten onrechte een vergunning had gekregen van de Kansspelcommissie. Maar dat is niet alles.

‘De Kansspelcommissie beging andermaal de fout doordat ze de ten onrechte aan Ladbrokes verleende vergunning niet introk maar zelf meermaals verlengde’, klinkt het scherp in het vonnis. ‘In plaats van onmiddellijk de effectieve uitbating van de onwettige kansspelen te verbieden en stop te zetten bij middel van haar wettelijke bevoegdheden als controleorgaan, werd door de Kansspelcommissie alles in het werk gesteld om Ladbrokes niet dwars te liggen gedurende een lange periode.’

De Belgische staat (als vertegenwoordiger van de Kansspelcommissie) moest van de rechter 100.000 euro schadevergoeding betalen aan Stanleybet. De voorzitter van de Kansspelcommissie, Etienne Marique, bevestigt dat de Belgische staat níét in beroep is gegaan tegen de veroordeling. ‘De schadevergoeding, die slechts een fractie was van het gevorderde, werd betaald.’

En wat met het verwijt dat de Kansspelcommissie Ladbrokes ‘niet wilde dwarsliggen’? Ladbrokes vindt het moeilijk om daarop te reageren omdat het geen betrokken partij was in de rechtszaak. Woordvoerder Matthias Brantegem: ‘We weten niet hoe de rechter tot die stelling is gekomen. Wel willen we benadrukken dat de situatie rond de virtuele kansspelen volledig losstaat van de perikelen op het secretariaat van de Kansspelcommissie die recent aan het licht zijn gekomen.’

En hoe reageert de Kansspelcommissie op de scherpe veroordeling? ‘We hadden de exploitatie van de toestellen wel geschorst maar Ladbrokes trad die beslissing met de voeten’, zegt voorzitter Marique. ‘Het probleem was dus de naleving van die beslissing. In die tijd beschikte de Kansspelcommissie niet over de middelen om bij de meer dan 300 inrichtingen van Ladbrokes een controle uit te voeren.’

In dezelfde maand als het vonnis – september 2018 – legde de Kansspelcommissie Ladbrokes wél een sanctie op ‘wegens het uitbaten van kansspelen zonder dat dit toegelaten was’. Alle wedkantoren van Ladbrokes in België moesten een dag de deuren sluiten.

‘Zeer verslavend’

Na jaren van onduidelijkheid kwam er in 2018 eindelijk een wettelijk kader voor weddenschappen op virtuele evenementen. Ze werden definitief als automatische kansspelen gekwalificeerd, en dus niet als gewone weddenschappen. ‘Zo worden ze onder het strenge beschermingskader van automatische kansspelen gebracht en worden minderjarigen beter beschermd’, kondigde minister van Justitie Koen Geens (CD&V) begin 2018 aan in een persbericht. ‘De virtuele weddenschappen zijn zeer verslavend en hebben bijna niets meer met wedden op sportwedstrijden te maken.’

In mei 2018 publiceerde het Staatsblad een Koninklijk Besluit over de kwestie. Verwijzingen naar bestaande sportploegen (zoals logo’s of namen van spelers) moesten verdwijnen om duidelijk te maken dat de wedstrijden geënsceneerd zijn. Elk wedkantoor mag bovendien slechts twee van die spelen aanbieden.

Toch is het Koninklijk Besluit géén finale oplossing, omdat het enkel de algemene principes en werkingsregels vastlegt. De Kansspelcommissie moet nog altijd een protocol schrijven met technische specificaties, onder meer over het zogenaamde ‘wettelijk gemiddeld uurverlies’, de maximuminzet en de gebruikte computerservers.

Dat klinkt misschien saai en technisch, maar het gaat over de kern van de zaak: hoeveel winst mag elk toestel genereren? En dat protocol is er vandaag nog altijd niet – ruim anderhalf jaar na het KB én bijna tien jaar nadat de Kansspelcommissie een eerste vraag kreeg over virtuele weddenschappen.

Dat het zo lang duurt, roept ook in de goksector vragen op. Dat bleek nog eens begin januari, toen de Kansspelcommissie samen zat met een twintigtal bedrijven. Via de Wet Openbaarheid van Bestuur kon Knack het verslag van die sectorvergadering inkijken. ‘Men onderneemt niets in de wedkantoren voor de virtuele weddenschappen waarvoor nog altijd geen protocol bestaat’, klinkt het.

In afwachting daarvan mogen wedkantoren de virtuele weddenschappen toch aanbieden. ‘Het wachten op een protocol verhindert de uitbating niet, aangezien er in overgangsbepalingen is voorzien’, zegt woordvoerder Matthias Brantegem van Ladbrokes.

De Kansspelcommissie bevestigt dat Ladbrokes en andere operatoren vandaag honderden machines voor virtuele sportevenementen exploiteren.