‘De sociale partners, werkgevers inbegrepen, dienen de maatschappij niet.’ Tijdens het Knack-verkiezingsdebat over ongelijkheid, economie en armoede aan de Universiteit Antwerpen dinsdagavond spaarde vicepremier Alexander De Croo (Open VLD) zijn kritiek op de sociale partners niet. Tot onvrede van Kristof Calvo (Groen): ‘Hoe langer je regeert met N-VA, hoe meer je op ze begint te lijken.’
Maar De Croo was vooral opvallend kritisch voor de werkgevers. Toen er gediscussieerd werd over Belgische ouderen die (al te vaak) niet actief zijn op de arbeidsmarkt, liet hij het volgende optekenen: ‘Werkgevers moeten ophouden elk excuus te gebruiken om een 55-plusser opzij te schuiven.’
De Croo leek met die boodschap aan te sluiten bij wat econoom Peter De Keyzer zei voor het politieke debat van start ging: ‘We moeten echt af van het brugpensioen. Flexibiliteit op de arbeidsmarkt betekent ook dat werkgevers moeten inzetten op omscholing van oudere werknemers.’
Ive Marx, hoogleraar sociaaleconomische wetenschappen aan de UAntwerpen, viel De Keyzer bij over het brugpensioen: ‘Decennialang hebben we inderdaad mensen relatief snel laten afvloeien. Maar dat heeft wel gezorgd voor een hoge productiviteit per werknemer. De band draait vandaag dus snel en er worden veel eisen gesteld aan werknemers.’
Als experts mochten De Keyzer en Marx voorafgaand aan het debat tussen Alexander De Croo (Open VLD), Kristof Calvo (Groen), John Crombez (SP.A) en Peter Mertens (PVDA) een aantal trieste cijfers aankaarten: 13,76 procent van de kinderen tot 3 jaar in Vlaanderen leeft in kansarmoede; 20,9 procent van de Belgen geeft aan moeilijk tot zeer moeilijk rond te komen en nooit schoven meer mensen aan bij de Voedselbank dan in 2018.
Al vrij snel wees De Keyzer op de regionale verschillen in ons land: ‘Brussel en Wallonië scoren rampzalig en dat is al lang zo. Vlaanderen doet het relatief goed.’ Voor Ive Marx – in tegenstelling tot een luide toeschouwer – is de oorzaak van die verschillen echter niet zo duidelijk: ‘Alle politieke antwoorden ten spijt.’
Terug naar de cijfers: 1 op de 9 kinderen groeit op in een gezin zonder job. De Keyzer legt de verantwoordelijkheid vooral bij de hoge loonlasten en minimumlonen: ‘Hierdoor ligt de drempel om een job te kunnen krijgen hoog.’ Ons land heeft volgens de econoom meer ‘hamburgerjobs’ nodig, ‘jobs voor laaggeschoolden’. De Keyzer gaf toe dat het niet om goedbetaalde jobs gaat, ‘maar mensen moeten niet hun hele leven lang die ene job blijven uitoefenen’. Later sprak PVDA-voorzitter Peter Mertens Alexander De Croo tegen wanneer ook hij sprak over een nood aan meer ‘starterjobs’: ‘Het aantal mensen dat vanuit zo’n job doorgroeit is miniem. Wat die jobs doen, is druk zetten op de reguliere arbeid.’
En wie spreekt over arbeid, spreekt natuurlijk ook over pensioenen. Hoewel moderator en Knack-journaliste Ann Peuteman de aanwezige politici nagenoeg altijd wist weg te houden van voorgekauwde antwoorden, maakte elke politicus dankbaar gebruik van de gelegenheid om de pensioenplannen van zijn partij toe te lichten.
Vooral Open VLD onderscheidt zich hier met een klemtoon op het aanvullend pensioen. De Croo: ‘Alles wat de band tussen het pensioen en de loopbaan versterkt, is goed.’ Private partners in de pensioenen ziet Peter Mertens niet zitten. Hij kreeg dan weer de volle aandacht van de zaal toen hij het voorstel van zijn partij om de pensioenleeftijd voor vrouwen terug te brengen naar veertig jaar voor een volledig pensioen.
‘De oudste belofte in de Belgische politiek’, aldus Kristof Calvo over de belofte om de minimumuitkeringen op te trekken tot de armoedegrens. Ook dat kreeg aandacht dinsdagavond. Expert Ive Marx gelooft niet dat ‘binnen het huidige stelsel’ de uitkeringen ooit zullen worden opgetrokken: ‘De prikkels om aan de slag te gaan zijn nu al te klein. Als je het leefloon optrekt, wil iedereen dat zijn of haar loon meestijgt.’ Marx wuift de berekening van Kris Peeters (CD&V), wiens partijgenoot Yves Leterme al eerste die belofte maakte, weg. Volgens de minister van Economie zou 1,2 miljard euro volstaan voor deze operatie. ‘Maar dan vergeet je allerlei effecten’, zegt Marx.
Waarom het ook deze regering niet gelukt is? Vicepremier De Croo: ‘Een aantal uitkeringen zijn wel in de goede richting opgetrokken. Maar door uitkeringen op te trekken, hou je mensen er langer in vast. En mensen lang in een uitkering houden is het minst sociale dat je kan doen.’ Hier weerklinkt het opiniestuk dat de minister schreef voor Knack naar aanleiding van het debat. Mertens vindt het tragisch dat deze belofte opnieuw in het regeerakkoord werd neergeschreven, alleen maar om ‘nu te blijken dat sommige partijen er zelf nooit in geloofden’.
Kristof Calvo sprak duidelijke taal over het optrekken van de uitkeringen: ‘Als wij de kans krijgen het land te besturen, trekken wij die uitkeringen op.’ Voor de Kamerfractievoorzitter spreekt het voor zich dat dit moet gebeuren. ‘Als mensen zich minder zorgen moeten maken over het einde van de maand, breng je ze dichter bij de arbeidsmarkt.’
Op die arbeidsmarkt wachten er soms flexi-jobs op ze. Mertens en De Croo staan hierover lijnrecht tegenover elkaar. De PVDA-voorzitter ziet hoe ‘gewone jobs vervangen worden door flexi-jobs’ terwijl De Croo zelfs de deur op een kier zet om flexi-jobs ook mogelijk te maken voor langdurig werklozen. Volgens de vicepremier zou ook CD&V daar wel oor naar hebben.
Groen wil de flexi-jobs afschaffen en volgens Calvo vraagt Mertens ’terecht aandacht voor de keerzijde van de flexibiliteit en vrijheid die zijn opgedreven in onze arbeidsmarkt’. ‘We moeten de lasten op de eerste job van mensen verlagen, niet op hun tweede flexi-job.’ SP.A-voorzitter John Crombez is minder hard voor de constructie: ‘Elk gesprek dat gaat over meer flexibiliteit voor werknemers wil ik aangaan.’
En wat met kinderarmoede? Terwijl Alexander De Croo de belastingaftrek op kinderopvang wil verdrievoudigen, merken de andere politici op dat de regering waar De Croo in zetelt de prijs voor kinderopvang voor de laagste inkomens net verdrievoudigd heeft.
Het werd een hoofdzakelijk cijfermatig debat over menselijke thema’s. Peter Mertens wist een aantal onderwerpen aan te snijden die de meeste mensen nauwer aan het hart liggen (combinatie werk en gezin, burn-outs, depressie,…) en werd ervoor beloond met applaus. Maar het waren de vragen uit het publiek die de politici weer met beide voeten op de grond zetten.
Want zit de Open VLD van Alexander De Croo niet in de Vlaamse regering die beslist heeft de financiële steun voor wezen via de kinderbijslag stevig in te perken? En waren niet alle panelleden schuldig aan het compleet negeren van onbetaald werk tijdens de discussie? ‘In wat voor eeuw leven we?’ De kritiek op het manel deze avond – een panel dat uitsluitend uit mannelijke sprekers bestaat – konden de politici nog weglachen, maar na deze vraag bleek enkel een gedwee geknik gepast.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
