Terwijl Di Rupo zich vastklampt aan de macht van een PS in vrije val, ziet Olivier Maingain zijn kans schoon om de communautaire trom te roeren in het Waals-Brusselse stratego.
Al meer dan twee maanden zit Wallonië in een diepe institutionele crisis. Met één persconferentie trok CDH-voorzitter Benoît Lutgen op 19 juni een kruis door drie regeringen – de Waalse, de Brusselse en de Franstalige gemeenschapsregering – zonder vooraf de alternatieven afgetoetst te hebben bij de andere partijen. In de Waalse gewestregering is intussen dan wel een nieuw kabinet CDH-MR geïnstalleerd, maar zowel in Brussel als de Franstalige gemeenschap kreunt de besluitvorming onder de politieke onzekerheid.
In geen enkele partij met gezond verstand zou Elio Di Rupo na zoveel debacles nog voorzitter zijn
Op enkele weken tijd zijn de machtsstructuren onder de taalgrens flink hertekend. De eens zo machtige PS moet plots vechten voor haar voortbestaan – een ongeziene situatie voor een partij die haar pionnen overal in de geledingen van het openbaar bestuur heeft weten positioneren. Federaal was de PS dan wel naar de oppositiebanken verwezen, haar meest effectieve oppositiewerk voerde ze door vanuit de Waalse meerderheid in te beuken op het federale beleid van de MR. Door de opeenvolging van schandalen raakten de socialisten niet alleen hun geloofwaardigheid kwijt, maar ook hun plaats in de Waalse regering. Peiling na peiling blijkt de bodemkoers van de PS lager dan gevreesd, mede doordat de linkse arbeidersklasse gecharmeerd wordt door de oprukkende PTB.
In geen enkele partij met gezond verstand zou Elio Di Rupo na zoveel debacles nog voorzitter zijn. Analisten en politieke waarnemers waren het er na de affaire Samusocial al over eens dat het rijk van Di Rupo uit was. Maar in PS-land is alles mogelijk, en zo komt het dat de mijnwerkerszoon een nieuw boek mocht voorstellen waarin de grondslagen van een PS-nieuwe-stijl uit de doeken gedaan worden – mét Di Rupo. Zijn gedoodverfde opvolger Paul Magnette zette dit weekend de deur op een kier voor een wissel van de macht. Als de voorzittersstoel vrij is, wil hij er best op gaan zitten. Di Rupo van zijn kant liet weten dat hij zeker tot en met de verkiezingen van 2019 op post blijft.
Dat Magnette na de tumultueuze gebeurtenissen in 2017 nog vol schroom moet suggereren dat hij klaar is om over te nemen van Di Rupo, is een mooi symbool van een partij waarin een uitgerangeerde generatie maar niet beseft dat haar honger naar macht groter is geworden dan de goesting om met haar idealen de Waalse bevolking – bestolen daklozen incluis – vooruit te helpen. Door de scepter nog niet uit handen te geven denkt Di Rupo mogelijk totale chaos in de partij te kunnen vermijden, maar door geen stap opzij te zetten wordt de kans enkel groter dat Magnette in 2019 voorzitter wordt van een partij die op federaal en regionaal niveau van geen tel meer is.
De neergang van de PS staat in schril contrast met de hoogdagen van het kleine Défi van Olivier Maingain, dat door de politieke crisis uit de assen herrezen is. In Brussel is het de enige partij die CDH en MR een meerderheid kan bieden zonder PS, en MR-voorzitter Olivier Chastel zegt openlijk dat een coalitie CDH-MR-DéFi de enige optie is voor de Fédération Wallonie-Bruxelles, het parlement van de Franstalige gemeenschap. Mathematisch kunnen de groenen van Ecolo ook depanneren voor een nieuwe gemeenschapsregering, maar hun eisenpakket lijkt weinig onderhandelingsruimte toe te laten. Olivier Maingain is op die manier tegen de eigen verwachten in kingmaker geworden, maar laat zich niet opjagen. ‘Dat Lutgen de gevolgen trekt van zijn acties en een alternatief voorstelt – maar tot nog toe stelt hij niets voor,’ klinkt het vermanend in een interview met Le Soir.
Lutgen heeft de doos van Pandora geopend voor een nieuwe staatshervorming
Maingain ziet in de impasse vooral communautaire problemen – en kansen. ‘Lutgen heeft de doos van Pandora geopend voor een nieuwe staatshervorming,’ zegt hij in Le Soir. Daarom eist hij van MR duidelijkheid over de ‘eenheid van de Franstaligen’, die een gemeenschappelijk front moeten vormen wanneer aan de staatsstructuren gemorreld zou worden. De Fédération Wallonie-Bruxelles wil hij versterken, en Maingain is er als de dood voor dat bevoegdheden van het gemeenschapsniveau naar het gewestelijk niveau overgeheveld zouden worden.
In Vlaanderen worden de bevoegdheden van de gemeenschap en het gewest al jaar en dag uitgeoefend door dezelfde instelling, het Vlaams parlement. De reden dat in Wallonië het gewestelijk en gemeenschappelijk bestuur gescheiden blijven, zit netjes verstopt in de naam van de Fédération Wallonie-Bruxelles. Door een gemeenschapsregering te creëren voor de Franstaligen in Wallonië en in Brussel, behouden de Walen een institutionele band met de hoofdstad die geografisch door Vlaanderen omsloten is. Wanneer Maingain zegt de gemeenschap te willen versterken, betekent dat dus tegelijk dat hij de Waals-Brusselse banden wil versterken.
Noch in Brussel, noch in de Fédération Wallonie-Bruxelles is er zicht op een snelle regeringsvorming. In Brussel zit DéFi al in een meerderheid waarin het zich goed voelt, waardoor de partij niet geneigd is Lutgen zomaar de hand te reiken. Ook voor deelname aan de gemeenschapsregering wil Maingain quid pro quo. Zolang dat niet gebeurt, laat hij de kaduke tandem CDH-PS zich met plezier wat langer in de vernieling rijden. ‘Het is net zo moeilijk voor ons om in een meerderheid te stappen terwijl Benoît Lutgen en Elio Di Rupo ons in 2014 gezegd hebben dat we niet essentieel waren,’ liet Maingain nog optekenen in Le Soir’. ‘A l’époque, on nous a répondu sans sympathie.‘
Drie jaar later is Di Rupo de voorzitter die al lang had moeten opstappen, en is DéFi plots de sleutel tot het succes van Lutgens politieke gok. Tel daarbij dat N-VA in de aanloop naar de verkiezingen van 2018 en 2019 alvast de eis voor een nieuwe staatshervorming op tafel heeft gelegd: een ideale voedingsbodem voor het communautaire discours van Olivier Maingain.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
