Bruno De Wever over Kazerne Dossin: ‘Van meneer Freilich heb ik geen lessen te krijgen’

Tien academici stapten ondertussen op uit de wetenschappelijke raad van Kazerne Dossin. ‘Opgeruimd staat netjes’, vindt Kamerlid Michael Freilich (N-VA), tot ongenoegen van Vlaams coalitiepartner Open VLD.

Maandagavond stapten negen leden uit de wetenschappelijke raad van Kazerne Dossin, het Memoriaal, museum en documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten in Mechelen. Dinsdag steeg dat aantal naar tien nadat ook Dimokritos Kavadias (VUB) vertrok. De onenigheid tussen bestuursorganen over het evenwicht tussen herdenking van de Holocaust en actualisering van de mensenrechtenthematiek sleepte al even aan en zorgt nu voor een grote afvloeiing van de wetenschappelijke raad.

Waarover gaat het dispuut? Het dagelijks bestuur richt zich te veel op het herdenkingsluik, vinden de wetenschappers. Volgens de missie van de Kazerne Dossin moet er ook aandacht zijn voor het luik mensenrechten. De evenwichtsoefening tussen die twee zorgde in het verleden al voor discussie tussen de wetenschappelijke raad en het dagelijks bestuur.

In het dagelijks bestuur zetelen voorzitter Diane Verstraeten en politici Claude Marinower (Open VLD) en André Gantman (N-VA). De wetenschappelijke raad bestond, tot het vertrek van operationeel directeur Christophe Busch, uit 18 wetenschappers uit diverse disciplines van verschillende universiteiten.

Twee keer kwamen de spanningen aan het oppervlak. Een eerste keer bij de exit van directeur Christophe Busch en een tweede keer bij de annulatie van Brigitte Herremans’ huldiging als ‘ambassadeur voor de vrede’ door vredesbeweging Pax Christi.

Ontslag Busch

Christoph Busch verklaarde zijn ontslag als een botsing tussen visies. De missie van Kazerne Dossin is een koppeling tussen educatie en herdenking. Na verschillende aanvaringen met het dagelijks bestuur over die balans, nam Busch op vier november 2019 ontslag. Dat hij vanuit zijn functie als directeur, en als expert ter zake, ook meesprak in het radicaliseringsdebat, werd hem niet in dank afgenomen door het dagelijks bestuur.

Zijn ontslag kadert in een context waarvan het volgende incident exemplarisch is. De boekvoorstelling van Ludo Abichts De eeuwige kop van Jood, een geschiedenis van het antisemitisme was oorspronkelijk gepland in de Kazerne Dossin, maar ging uiteindelijk door in een Antwerpse Standaard Boekhandel. Waarom? Het nawoord kwam van Midden-Oostenexpert Brigitte Herremans (UGent), vredesactiviste en criticus van het beleid van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu.

Brigitte Herremans

Een nieuw conflict manifesteerde zich later rond diezelfde Brigitte Herremans. Door de organisatie Pax Christi zou zij in Kazerne Dossin tot ‘ambassadeur van de vrede’ gehuldigd worden. ‘Haar manier van kijken en spreken getuigt van een verlangen om de conflicten in het Midden-Oosten te doorgronden en zo eerlijk mogelijk te duiden. Dankzij diepgaande studie vormt Herremans zich een evenwichtig beeld van wat er zich afspeelt’, aldus Pax Christi.

In Israël staat Herremans sinds 2016 op de zwarte lijst. Ze wordt er beschouwd als ‘een bedreiging voor de openbare veiligheid en orde’. Ze werd de toegang tot Israël ontzegt omdat ze haar Palestijnse en Israëlische contacten niet wilde doorgeven aan de veiligheidsdiensten. In een brief naar minister-president Jan Jambon (N-VA) noemde de gewezen Israëlische ambassadeur het idee om de huldiging in de Kazerne Dossin te laten doorgaan ‘knettergek’ . Federaal parlementslid voor N-VA en voormalig hoofdredacteur van Joods Actueel Michael Freilich omschreef Herremans als ‘een wolf in schapenvel’ .

De discussie mondde uit in een abrupte annulatie van haar huldiging , waarvan de ceremonie al begonnen was. De wetenschappelijke raad reageert daarover ontstemd in een brief waarin ze hun ontslag motiveren. Daar schrijven ze over ‘de grove en eerloze wijze waarop Herremans en Pax Christi de deur gewezen werd’.

Toch pas in maart

Toen de incidenten eind vorig jaar plaatsvonden, dreigde historicus Bruno De Wever (UGent) al met ontslag, maar maandagavond kon hij pas definitief de knoop doorhakken. ‘Wij kregen pas nu tekst en uitleg,’ legt De Wever aan Knack uit. ‘Twee keer werd een bijeenkomst uitgesteld, pas na herhaaldelijk aandringen van onze raad konden we in maart samenzitten.’

De wetenschappelijke raad bleef maandagavond op haar honger zitten. De raad van bestuur sprong in de bres voor de gemaakte beslissingen van het dagelijks bestuur. De eerste negen ontslagnemende leden van de wetenschappelijke raad schreven in hun brief dat zij die avond vaststelden ‘dat de wetenschappelijke invulling van het luik Mensenrechten niet meer noodzakelijk wordt gegarandeerd.’

Verder valt er te lezen dat het voor hen onmogelijk is om ‘op een aanvaardbare en wetenschappelijk verantwoorde manier in het comité te blijven zetelen’. De brief sluit af met een vraag aan de Vlaamse regering om de statuten van het museum te herzien. Bruno De Wever vertrekt niet graag, onderstreept hij. ‘Ik draag de Kazerne Dossin een heel warm hart toe.’ De tien wetenschappers die ontslag nemen, zijn niet de minste, zegt hij. ‘Het zijn allemaal experten in hun vakgebied aan verschillende universiteiten.’

Freilich

Ondanks die expertise noemt Kamerlid Michael Freilich (N-VA) het vertrek een goede zaak. ‘Good riddance,’ zei hij dinsdagmorgen in De Ochtend op Radio 1: opgeruimd staat netjes. ‘Ik denk dat er genoeg proffen te vinden zijn in binnen- en buitenland die weldegelijk op een serieuze manier aan holocaustherinnering kunnen doen en ook wat meer respect kunnen betonen voor de Joodse gemeenschap’, klonk het . Nu ze zijn opgestapt, kan volgens hem de sereniteit terugkeren.

‘Van meneer Freilich heb ik geen lessen te krijgen’, reageert De Wever. ‘Ik geef lessen over het thema, deed er onderzoek naar en publiceerde er boeken over. Ik heb groot respect voor de joodse gemeenschap.’

Ook Open VLD-fractieleider in het Vlaams Parlement Willem-Frederik Schiltz, wiens partij met N-VA in de Vlaamse regering zit, reageert ontstemd op de uitspraken van Freilich. ‘We hebben het wel over mensen. Uitspraken zoals “opgeruimd staat netjes” zijn dan ook hoogst ongepast, bij uitstek in deze context. Kazerne Dossin heeft een stevig track record inzake de bewaking van de mensenrechten en de herdenking van de Holocaust. Laat ons de sereniteit behouden.’

Meer lezen?

• Ludo Abicht over Kazerne Dossin: ‘Overtrokken reacties kunnen groeiend antisemitisme nog versterken’