‘Bijna 42 procent van de actieve bevolking wordt betaald door de overheid’

Er komen te weinig banen bij in de industrie, de handel, bij banken, verzekeringen, diensten, enzovoorts. ‘Zelfs Griekenland is erin geslaagd meer industriële banen te behouden.’

Het is een verbijsterend cijfer in het recente verslag van de Nationale Bank: acht van de tien banen die tussen 2000 en 2013 in ons land werden gecreëerd, zijn hoofdzakelijk met overheidsmiddelen gefinancierd. Bij de overheidsdiensten en het onderwijs kwamen er 100.000 jobs bij, in de gezondheidszorg en de maatschappelijke dienstverlening nog eens 170.000. Daar is op zich niets op tegen: het onderwijs en de gezondheidzorg kunnen nog meer werkkrachten gebruiken en dragen bij aan ons aller welzijn. En er is ook veel voor te zeggen om mensen die anders nauwelijks aan de bak komen, of in het zwart moeten werken, via dienstencheques het normale arbeidscircuit in te trekken.

Vandaag worden ruim twee miljoen Belgen – bijna 42 procent van de actieve bevolking – betaald door de overheid. Het personeel van ‘autonome’ overheidsbedrijven als de NMBS en Infrabel, die zonder overheidsgeld niet kunnen overleven, niet eens meegeteld. Die last kan de overheid niet blijven dragen. Er komen te weinig banen bij in de industrie, de handel, bij banken, verzekeringen, diensten, enzovoorts. Het is daarbij opmerkelijk dat de industriële sector in ons land sinds 2000 de grootste achteruitgang van het hele Europese vasteland kent. ‘Zelfs Griekenland is erin geslaagd meer industriële banen te behouden’, zegt Marcia De Wachter, directeur van de Nationale Bank, op tournee door Vlaanderen met een lezing over de dreigende langdurige economische stilstand.

Te weinig mensen aan de slag

Onze werkloosheid is met 8,6 procent vrij hoog, maar achter dit cijfer gaan grote regionale verschillen schuil. Een kaart in het verslag van de Nationale Bank toont dat Antwerpen, met 5,9 procent de provincie met de grootste werkloosheid in Vlaanderen, het nog altijd veel beter doet dan de Waalse provincie met de láágste werkloosheid, Luxemburg met 8,1 procent. In Henegouwen bedraagt de werkloosheid zelfs 14,7 procent, terwijl de drie aangrenzende Vlaamse provincies, West- en Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, met een werkloosheid van een stuk onder de 5 procent tot de beste presterende Vlaamse provincies behoren.

Er zijn vandaag veel te weinig mensen in ons land aan de slag. Slechts 67 procent van de Belgen tussen 20 en 64 jaar werkt. Dat is 2,6 procentpunt minder dan het Europese gemiddelde en liefst 13 procentpunten lager dan in Zweden. Ook hier zijn er uitgesproken regionale verschillen: in Vlaanderen bedraagt de werkgelegenheidsgraad 72 procent, in Wallonië 62 procent, een cijfer dat we ook zien in bijvoorbeeld Italië en Spanje. Onze werkgelegenheidsgraad is ook te laag bij de 55- tot 64-jarigen: slechts 42 procent van hen werkt, tegen gemiddeld 54 procent in Europa.

Brugpensioen

Tegen deze achtergrond ontspon zich de vorige weken een discussie over het activeren van bruggepensioneerden – of SWT’ers (van ‘stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag’), zoals ze tegenwoordig heten – en oudere werklozen. De regering, de N-VA en Open VLD op kop, wilde een einde maken aan het brugpensioen, een systeem dat in bijna geen enkel ander Europees land nog bestaat. Voor de vakbonden is dat onaanvaardbaar. Zij kwamen met de werkgevers tot het akkoord dat nieuwe bruggepensioneerden enkel ‘passief’ ter beschikking van de arbeidsmarkt hoeven te zijn: ze moeten alleen ingaan op een job die hen wordt aangeboden. De federale regering vond dat te slap en kwam met ‘aangepaste beschikbaarheid’: de gewesten moeten de nieuwe bruggepensioneerden tot hun 65 jaar begeleiden naar een nieuwe job. In Vlaanderen gebeurt dat nu al tot 60 jaar, in Brussel en Wallonië tot 50 jaar. Het is zeer de vraag of Wallonië en Brussel daar werk van zullen maken. Niet alleen omdat er een andere regeringscoalitie aan de macht is, ook omdat ze daarvoor het geld niet hebben.

We moeten met meer mensen langer gaan werken, anders worden de vergrijzingskosten en ons socialezekerheidssysteem onbetaalbaar. Daarvoor moeten er meer banen komen, liefst niet gefinancierd door de overheid. Luc Coene, die deze week zijn laatste werkdag klopte als gouverneur van de Nationale Bank, schrijft in zijn woord vooraf bij het verslag: ‘Wil men de werkgelegenheid aanmoedigen, dan moeten de lasten op arbeid aanzienlijk omlaag via heffingen op consumptie, vervuiling, vermogen, vermogenswinsten of inkomen uit vermogen.’ Over de precieze verdeling lopen de meningen uiteen, en de vakbonden zullen wel weer dreigen met acties als aan hun wensen – geen btw-verhoging, wel een belangrijke belasting op vermogen – niet wordt voldaan. Maar als de regering nu niet ernstig werk maakt van een tax shift, is ze er echt een van dertien in een dozijn.