Vlaamse volwassenen met migratieachtergrond presteren significant slechter op taal- en rekenvaardigheden dan autochtone Vlamingen. Dat blijkt dinsdag uit het internationale PIAAC-onderzoek. De prestatiekloof is nergens groter dan in Vlaanderen.
Het PIAAC-onderzoek peilt in 31 landen naar de taal- en rekenvaardigheid van 16- tot 65-jarigen, maar ook probleemoplossend denken komt aan bod. Het onderzoek wordt één keer om de tien jaar uitgevoerd. In het Vlaams Gewest werden in 2023 3.909 personen bevraagd. In 215 gevallen ging het om een verkorte vragenlijst afgelegd door de onderzoekers aan de deur, dit om anderstaligen beter te bereiken.
De studie toont aan dat Nederlandstaligen 22 procent hoger scoren op rekenvaardigheid en 24 procent beter op geletterdheid dan anderstaligen. Voor rekenen gaat het om het grootste verschil tussen de twee groepen uit alle landen die deelnamen aan het onderzoek, op gebied van taal is alleen in Duitsland de kloof groter.
Bovendien presteren Vlamingen zonder migratieachtergrond 25 à 26 procent beter voor taal en rekenen dan migranten van de eerste generatie. Ook hier is de kloof voor taal enkel in Finland en Duitsland groter, op gebied van rekenen is de kloof enkel in Finland groter. Opvallend: de kloof tussen Vlamingen zonder migratieachtergrond en migranten van de tweede generatie is voor alle drie de deelaspecten nergens groter dan in Vlaanderen, voor taal en rekenen gaat het om een verschil van 15 à 16 procent.
Dat wil niet zeggen dat Vlaanderen in zijn geheel slecht scoort. Internationaal gezien bevindt Vlaanderen zich in de subtop: een zevende plaats voor geletterdheid en een achtste plaats voor gecijferdheid en probleemoplossend denken. Finland en Japan voeren de ranglijst aan. In vergelijking met 2012 scoren Vlaamse volwassenen op gebied van zowel taal als rekenen gelijk. Qua taal gaat enkel Finland en Denemarken er op vooruit. Op gebied van rekenen stijgen acht landen significant.
Hoopgevend is bovendien is dat de prestaties van de 16- tot 23-jarigen significant gestegen zijn – een groep die nu de leeftijd van 27 tot 34 heeft bereikt. We leren dus tijdens onze loopbaan nog volop bij, klinkt het. Maar de kloof tussen de toppresteerders en laagpresteerders is op tien jaar tijd wel gestegen. Qua geletterheid behoren bovendien 12 procent van de autochtonen Vlamingen tot de laagpresteerders versus 33 procent voor migranten van de tweede generatie. Gelijkaardige cijfers zien we voor rekenvaardigheid.
Onderwijsminister Zuhal Demir (N-VA) noemt de resultaten “beschamend” en hamert opnieuw op het belang van het Nederlands. De komende vijf jaar wordt 433 miljoen euro geïnvesteerd in de kennis van het Nederlands, klinkt het. Vroeg beginnen is de boodschap: zo krijgen kleuters die niet slagen voor de Koala-taaltest een intensief taalintegratietraject. Ook uit onder meer de TIMSS-studie van vorige week, die peilde naar de wiskunde- en wetenschapsprestaties bij tienjarigen, blijkt dat de kloof tussen personen met en zonder een migratieachtergrond in Vlaanderen groter is dan elders.
Hoe kan dat? ‘Na meer dan 50 jaar migratie wordt pijnlijk duidelijk dat ons integratieverhaal geen succes is’, zegt Demir. ‘Het is net daarom dat we nu ook aan ouders die het Nederlands niet machtig zijn vragen om zich in te spannen. Dat doen we met de stok achter de deur’, klinkt het. De minister kondigde eerder aan dat als ouders geen Nederlands willen leren, ze hun schoolbonus kunnen verliezen.
Demir vindt het alarmerend dat net de kloof met migranten van de tweede generatie zo groot is. ‘Ik behoor zelf ook tot die generatie’, zegt ze. ‘Dat de eerste generatie het moeilijk heeft, begrijp ik. Maar wij hebben geen excuses meer. Ook op gebied van tewerkstelling doen migranten buiten de EU het niet goed.’
Uit het onderzoek blijkt dat de prestaties voor rekenen het hoogst zijn in Vlaanderen bij werkenden – en ze dalen voor werklozen. Een gelijkaardige trend als op internationaal niveau. Tot slot benadrukt Demir dat deze groep volwassenen nog genoot van sterk onderwijs. ‘Maar het niveau daalt, het is dus cruciaal om de nieuwe minimumdoelen in het basis- en kleuteronderwijs versneld in te voeren’, zegt ze.