‘België? Bier, chocolade en terroristen!’

Hoe wordt in de Colombiaanse stad Medellin (ooit de wereldhoofstad van de misdaad) naar de arrestatie van Salah Abdeslam in Brussel gekeken? De Gentenaar Max Flamme woont er en mag het uitleggen.

Als globetrotter merk je al snel dat er aan elke nationaliteit zonder verpinken bepaalde kenmerken worden verbonden. Nederland? Gierig. Frankrijk? Chauvinistisch. Op zich een onschuldig ritueel, maar al lachend zegt de zot de waarheid. Of althans de waarheid zoals die ervaren wordt door buitenlandse ogen. It’s all about perception …

Colombia? Land van drugskartels, guerillastrijders, corruptie en ander onheil. Daar blijf je maar beter weg als je enigszins van plan bent om lang en gelukkig te leven. Als Gentenaar in Medellín, na Bogotá de grootste stad van het land en ooit de thuishaven van drugskoning Pablo Escobar, heb ik het wel vaker mogen horen. Populaire televisieseries zoals Narcos en een consequent eenzijdige berichtgeving in de media versterken die bedenkelijke reputatie, maar tegenwoordig mag ik aan mijn Colombiaanse vrienden uitleggen dat het allemaal wel meevalt in de hoofdstad van Europa en krijg ik de vreemdste vragen te verwerken. ’t Kan verkeren!

“Is Salah Abdeslam de Escobar van België?”

“Nee, natuurlijk niet. Het gaat om een losgeslagen twintiger die de knop van zijn bommengordel niet vond of wilde vinden, en op het laatste moment besloot dat 72 maagden misschien wat veel van het goede waren”, probeer ik de vraag te ontmijnen. Ik moet uiteraard wel bekennen dat Abdeslam sinds de aanslagen van Parijs op 13 november 2015 al maandenlang bij vrienden en familie onderdak vindt in Brussel, terwijl de Belgische staat met man en macht naar sporen zoekt in binnen- en buitenland. Daar kunnen ze zich hier in Medellín wel iets bij voorstellen, want Pablo Escobar vond het ook niet nodig om in andere oorden onder te duiken en ook hij kon rekenen op de steun van zijn volk. Feit is natuurlijk dat Escobar op de schaal van meedogenloosheid in de top van de Champions League speelde en Abdeslam met moeite door de kwalificaties geraakt. Maar … het resultaat is gelijkaardig!

Brussel … maak het of kraak het!

De reputatie van Brussel, en bij uitbreiding België, krijgt zware klappen. Na de aanslagen van Parijs lijkt het in de mode om Brussel voor te stellen als een broeihaard van terroristen, onhandelbare jongeren en wanbeleid. En hoewel de realiteit – zoals altijd – veel genuanceerder is, zal de perceptie sterker blijken. En het is veel gemakkelijker om een reputatie te kraken dan om ze vanuit een puinhoop op te bouwen. Dat kan jaren of zelfs decennia duren. Daar kunnen ze hier in Medellín van meespreken. Drie jaar geleden werd de Colombiaanse miljoenenstad nog door Wall Street Journal uitgeroepen tot meest innovatieve stad ter wereld, maar het blijft moeilijk om de reputatie en gangbare berichtgeving om te buigen.

Gelatenheid of nultolerantie?

Dat er criminelen rondlopen in Brussel en dat ze lang kunnen onderduiken wanneer nodig, begrepen mijn Colombiaanse vrienden bij het zien van de beelden afgelopen vrijdag wel. Maar bij het zien van (veelal allochtoonse) jongeren die bij een grootschalige actie pers en politie met stenen bekogelen en roepen dat de stad van hen is, vielen alle monden open. Niet zozeer dat het gebeurt, maar wel dat ze het laten gebeuren. Iedereen was het erover eens dat zoiets je hier een enkele reis naar Niemandsland oplevert, terwijl men in België eerder gelaten reageert. Alsof het een probleem is dat op een zonnige lentedag wel van zelf zal verdwijnen. Welke denkpiste beter (lees: slechter) is, laat ik in het midden. Maar dat het de perceptie schaadt mag duidelijk zijn.

Kracht van het beeld

Is het verveling, geldingsdrang of denken ze echt dat de buurt van hen is? In principe een retorische vraag, want die minderheid haalt wel het nieuws in Colombia. De kracht van het beeld zal ik het maar noemen. Militairen in het straatbeeld, geweerschoten, een woedende massa, … Meer heb je niet nodig om een journaal te vullen, lijkt het. Duiding is voor de laatavondprogramma’s en wordt niet opgepikt door buitenlandse media, de woedende massa wel.

Een Syrisch kind op een Turks strand, een bloedbad in een concertzaal in Parijs, een Belgische soldaat met een winkeltas, … Het gaat zijn eigen leven leiden en van zodra het openbaar is, is er geen weg terug. Misschien wordt het tijd dat de media in de spiegel kijken en de beelden niet enkel kiezen op basis van potentiële kijkcijfers, maar ook rekening houden met de mogelijke collateral damage. Of mag ik hier straks in Colombia echt gaan uitleggen dat België bekend staat om bier, chocolade en terroristen?

Gentenaar Max Flamme woont in Medellin, Colombië