‘Beleid van Trump dreigt ramp te worden voor de gezondheid van veel Amerikanen’

‘Zelfs volgens de meest conservatieve inschattingen ziet de toekomst van de volksgezondheid in de VS er bijzonder grimmig uit’, schrijft Sam Proesmans van de Vrijdaggroep, die momenteel in de VS bijschoolt aan de Columbia University in New York.

‘We moeten die immigranten buiten houden. Ze kosten ons 30% van ons gezondheidszorgbudget.’ Ons gesprek nam plots een vreemde wending. De sympathieke Amerikaan voor mij in de lange rij voor het Guggenheim-museum in New York, blijkt een fanatieke supporter van Donald Trump te zijn. Enkele minuten voordien vertelde hij nog dat hij manager is van enkele huisartspraktijken. Ironisch, want los van het feit dat zijn uitspraak incorrect is (de werkelijkheid ligt dichter bij 0,18%), is de kans groot dat er een aantal immigranten in zijn praktijken werkt. Eén op de drie Amerikaanse artsen is namelijk van buitenlandse origine en is daar ook opgeleid. In landelijke gebieden gaat de verhouding zelfs naar een op twee. Dat zijn uitzonderlijk hoge cijfers en de Verenigde Staten hebben de voorbije 60 jaar grotendeels nagelaten dit te veranderen. Ze hadden er dan ook geen reden toe: niet alleen is het goedkoper dan eigen artsen op te leiden, bovendien is de kwaliteit van zorg van buitenlandse artsen zelfs beter dan die ‘van eigen kweek’, althans volgens een recent verschenen studie in the British Medical Journal bij 45.000 artsen.

Dit voordeel dreigt de VS nu te verliezen: de onmiddellijke impact van het reisverbod voor ‘slechts’ 7 landen is dat 15.000 artsen (2% procent van het Amerikaanse totaal of het equivalent van een derde van alle artsen in België), het land moet verlaten. Naast de onmiddellijk weerslag, heeft dit vergaande gevolgen op lange termijn: het artsentekort tegen 2020 werd onder Barack Obama al geraamd op 100.000. Tel hierbij de voorgaande 15.000 en de verminderende instroom van nog eens meerdere duizenden artsen, plus het ontradingseffect naar andere landen toe, en je weet dat de VS voor een heel erg groot artsentekort staan. Bovendien is het geen optie om de capaciteit van de bestaande geneeskundeopleidingen te verhogen, want die opereren allemaal reeds op of boven hun limiet na recente capaciteitsverhogingen. Dit is natuurlijk slechts één jammerlijk voorbeeld van de talrijke implicaties van dit reisverbod en op zijn beurt is dit verbod slechts één jammerlijk voorbeeld in het kakofonische non-beleid van het Witte Huis in de afgelopen 50 dagen.

Wanneer je arts je meedeelt dat je kanker hebt, zeg je dan dat zij ongelijk heeft? Uiteraard niet, maar toch is dat exact wat Trump dagelijks doet tegenover experten, onder meer wanneer het gaat over gezondheidszorgbeleid. Hij staat op het punt the Affordable Care Act – ook wel gekend als ‘Obamacare’ – te schrappen. Zeven Amerikaanse presidenten sinds Franklin D. Roosevelt hebben tevergeefs getracht universele toegang tot gezondheidszorg te verlenen aan hun bevolking. Obama leerde van zijn voorgangers en verwezenlijkte iets wat niemand hem had voorgedaan: meer mensen dan ooit aan een ziekteverzekering helpen. Tot nu dus. 30 miljoen Amerikanen dreigen hun ziekteverzekering te verliezen. In 2012 publiceerde the New England Journal of Medicine, zowat het meest gerenommeerde medische tijdschrift ter wereld, een studie waaruit blijkt dat voor elke 455 verzekerden een leven gered wordt. Het beleid van Trump dreigt zich met andere woorden te vertalen in naar schatting tot 66.000 extra doden per jaar, meer dan dat er Amerikanen sneuvelden tijdens de oorlog in Vietnam.

Nodeloze sterfgevallen

Daarenboven worden reguleringen geschrapt die het verzekeringsmaatschappijen onmogelijk maken om mensen met vooraf bestaande condities te weren. Aangezien naar schatting een derde van de Amerikaanse bevolking wel een of andere vooraf bestaande conditie heeft (denk aan diabetes, astma, een psychische aandoening, HIV of hoge bloeddruk), zullen er de komende jaren nog miljoenen onverzekerden en duizenden nodeloze sterfgevallen bijkomen. De VS zet zonder meer een grote stap terug in de tijd.

Naast het feit dat miljoenen hun ziekteverzekering dreigen te verliezen, zal de kloof tussen arm en rijk toenemen wanneer Wall Street gedereguleerd wordt en de rijken fikse belastingsvoordelen zullen krijgen, die de midden en lagere klassen zullen financieren via hogere belastingen en/of lagere sociale bescherming. Niet geheel vanzelfsprekend voor velen, maar een toenemende sociale ongelijkheid naar aanleiding van het fiscale beleid van Trump zal wel degelijk desastreuze gevolgen voor de volksgezondheid hebben in een land waar de kloof in levensverwachting tussen arm en rijk de voorbije 30 jaar reeds groeide van 6 naar 15 jaar voor mannen en van 4 naar 13 jaar voor vrouwen, volgens een recent rapport van George Washington University. Daarenboven toonde een meta-analyse van Columbia University in 2011 dat het aantal doden ten gevolge van die sociale ongelijkheid in de VS richting 900.000 per jaar gaat, wat neerkomt op een hallucinante 35% van het jaarlijkse sterftecijfer.

Kort samengevat komt die sociale ongelijkheid neer op de boutade: “Je postcode is belangrijker voor je gezondheid dan je genetische code”. Die postcode staat symbool voor je levensomstandigheden, de nabijheid tot een school voor je kinderen, je huisarts, tandarts, supermarkt, een park om in te gaan joggen, wat voor werk je doet, etc. Die zijn doorslaggevender voor je gezondheid en je levensverwachting dan het genetisch materiaal dat je van je ouders meekrijgt, zoals een verhoogd risico op een hartinfarct of borstkanker. Neem als voorbeeld de door het London Health Observatory uitgebrachte alternatieve metromap van 2008, die aantoont hoe sterk de levensverwachting varieert tussen stations. Volgens het observatorium daalt de levensverwachting met gemiddeld een jaar om de twee stations naarmate je met de tube verder weg van het centrum rijdt. De studie werd in 2012 overgedaan en toonde een verschil van 20 jaar(!) in levensverwachting tussen downtown Londen en de rand van de stad. Het economische beleid van Trump, dat dat het aantal armen zal doen toenemen en ervoor zal zorgen dat de armsten er nog slechter voor komen te staan, zal tot gevolg hebben dat hun levensverwachting verder zal afnemen.

Net zoals de museumganger voor mij, zal de gemiddelde Trump-supporter straks grote ogen trekken als hij zijn belastingsbrief in de bus krijgt of zijn dokter binnenkort met de noorderzon verdwijnt. Trump slaat met andere woorden een groot deel van zijn kiezers met de vlakke hand in het gezicht, wat me des te meer doet beseffen dat onze sociale zekerheid in België en bij uitbreiding in Europa allesbehalve vanzelfsprekend is en dat we die meer dan ooit moeten koesteren. Uiteraard is continue evaluatie en aanpassing nodig, maar onze inclusieve samenleving met gezondheidszorg en sociale zekerheid voor iedereen, is er een om jaloers op te zijn.

Vaccinatie en Planned Parenthood

Er zijn echter nog redenen om zich over de Amerikaanse volksgezondheid zorgen te maken. Twee voorbeelden: vaccinatie en Planned Parenthood.

Vaccins redden jaarlijks miljoenen levens en behoren tot de grootste verwezenlijkingen van de mensheid, maar jammer genoeg niet volgens sommige Republikeinen. Al jaren voeren conservatieven, vooral in de zuidelijke staten zoals Texas, campagne tegen vaccinatie. Hun voornaamste argument – hun enige naast het hemeltergende freedom of choice – is de zogezegde link tussen vaccins en autisme en het geloof in de samenzweringstheorie dat het mazelen-bof-rubella vaccin een middel is om autisme over de wereld te verspreiden. Zucht. De enige studie die hierover ooit gepubliceerd is, ging over twaalf, ja twaalf, kinderen. Negen van hen ontwikkelde zogezegd autisme kort na toediening van een mazelen-bof-rubella vaccin. Maar wat bleek? De hoofdauteur van de studie, Andrew Wakefield, had de resultaten vervalst en verzonnen. Het artikel werd teruggeroepen (een zeldzaamheid) en Wakefield’s medische licentie werd hem ontnomen.

Sindsdien heeft de medische gemeenschap de veiligheid van vaccins opnieuw en opnieuw bewezen: tientallen studies met letterlijk honderdduizenden kinderen zijn gepubliceerd in een resem medische tijdschriften met telkens dezelfde conclusie: vaccins behoren tot de veiligste geneesmiddelen die we hebben. De idioot Trump daarentegen (idios in het Grieks betekent ‘zichzelf, privaat’; een idiotes is een onwetende persoon die enkel met zichzelf bezig is), heeft over de voorbije jaren herhaaldelijk gezegd en getweet dat artsen leugenaars zijn, dat vaccins extreem gevaarlijk zijn en dat we onze kinderen en toekomst moeten redden. Hij heeft zelfs openlijk een meeting gehad met Wakefield, wat natuurlijk wind in de zeilen bracht van de anti-vaccinbeweging. Ondertussen heeft Trump een heuse commissie opgericht die de veiligheid van vaccins moet onderzoeken. Daar waar vaccinatie tot voor kort de bescherming was tegen vreselijke ziekten met potentieel dodelijke afloop of levenslange verminking (polio bijvoorbeeld) en door geen enkele arts of wetenschapper in twijfel wordt getrokken, is het nu plots iets dat onze kinderen ziek en autistisch maakt. Begrijpe wie begrijpen kan.

Het skeptiscisme van Trump ten opzichte van vaccinatie is problematisch omwille van twee redenen. Om te beginnen gaat het over kinderen die omwille van de ongefundeerde keuzes van hun ouders een verhoogd risico lopen. Maar wat met de vrijheid van die kinderen? Hoe kunnen we hun recht op een gezond leven waarborgen zonder bescherming tegen ernstige ziekten? Ten tweede ligt de meerwaarde van vaccins hem vooral in ‘kudde-immuniteit’. Dit wil zeggen dat we zo’n groot mogelijk percentage mensen moeten vaccineren om ervoor te zorgen dat het virus of de bacterie geen kans heeft zich te verspreiden onder de bevolking. Je wordt als individu met andere woorden beschermd door de immuniteit van de mensen rondom je. Kortom, door je niet te laten vaccineren neem je niet enkel een risico met je eigen gezondheid, je brengt ook die van anderen in gevaar.

Maatregelen tegen abortus

Laten we het tot slot nog hebben over Planned Parenthood, de organisatie in de VS die de gezondheid van vrouwen en meisjes centraal stelt. Een van de eerste wetteksten die de nieuwe president tekende, had betrekking op het schrappen van financiële middelen voor elke organisatie in het binnen én buitenland die ook maar enige link had met abortus. Zo dus ook Planned Parenthood. Het aanbieden van abortus in noodsituaties is echter slechts een van de vele diensten die Planned Parenthood aanbiedt, zoals screening naar borst- en baarmoederhalskanker, testen naar SOA’s, seksuele opvoeding, familieplanning, etc. Niet alleen is zo de gezondheid van honderduizenden vrouwen en meisjes zo plots in gevaar, paradoxaal genoeg zal deze maatregel net tot meer abortussen leiden. Niet onlogisch als je weet dat abortus nu eenmaal een laatste toevlucht is en anticonceptie uiteraard vele abortussen voorkomt. Werelwijd worden jaarlijks 85 miljoen vrouwen ongewenst zwanger, wat 40% is van alle zwangerschappen. De helft van hen kiest voor abortus, maar omwille van restrictieve wetgeving gebeurt dat bij meer dan 20 miljoen vrouwen op een onveilige manier, met 70.000 doden tot gevolg.

Studie na studie toont aan dat hoe conservatiever de wetgeving, hoe meer (onveilige) abortussen. Immers, de tientallen miljoenen vrouwen die voor abortus kiezen gaan echt hun mening niet wijzigen omdat enkele oude blanke mannen in maatpak in Washington beslisten dat dat toch echt niet kan. Die vrouwen nemen die beslissing omdat ze hun kind geen toekomst kunnen geven, vaak omdat ze gebukt gaan onder extreme armoede. Cijfers voor de VS zijn er (nog) niet, maar ngo Marie Stopes International schat dat er ten gevolge van het schrappen van Amerkaanse fondsen wereldwijd 6,5 miljoen vrouwen extra ongepland zwanger zullen worden, 2,2 miljoen vrouwen extra noodgedwongen onveilige abortus zullen plegen en 22.000 extra vrouwen zullen sterven. Deze cijfers doen een mens duizelen, maar laat ons hopen dat het recente She Decides initiatief van België, Nederland, Zweden en Denemarken een pak leed zal kunnen voorkomen.

Het beleid van de Republikeinse partij, waarvan Trump slechts een tijdelijke spreekbuis is, zal de VS terug in de tijd katapulteren. De tijd van voor Obama, waarin per jaar tienduizenden Amerikanen overleden omdat ze simpelweg hun gezondheidszorg niet konden betalen. De tijd van ver voor Obama ook, als je de tienduizenden extra doden ten gevolge van toenmende sociale ongelijkheid, onveilige abortus en vaccinatie-weigering erbij rekent. Zelfs volgens de meest conservatieve inschattingen ziet de toekomst van de volksgezondheid in de VS er bijzonder grimmig uit.

Sam Proesmans is één van de 3 artsen die deelnam aan Flying Doctors, student aan Columbia University in New York en lid van de vrijdaggroep, beleidsplatform voor jongeren van diverse pluimage ondersteund door de Koning Boudewijnstichting www.vrijdaggroep.be @Friday_Group