‘Arbeidsmarktbeleid dat uitgaat van schuld en boete is gedoemd om te eindigen zonder arbeidskrachten’

‘Van deze regeringen die ‘jobs, jobs, jobs’ uit riepen tot hun mantra, zou je op zijn minst voorstellen verwachten die langdurig zieken weer op dat werkspoor zetten’, schrijft Kamerlid Monica De Coninck (SP.A).

‘En toch ging ik weer aan het werk. Ik hoopte dat mijn bazin bereid zou zijn om me in eerste instantie deeltijds te laten werken, maar al op mijn eerste dag kreeg ik een ijskoude douche. Deeltijds werken, was geen optie. Voor ik het wist, was ik ontslagen. Gelukkig had ik recht op een opzeggingsvergoeding. Was ik ontslagen wegens medische overmacht – zoals nu vaak gebeurt – dan had ik daar naar kunnen fluiten.’ Het moedige verhaal van de langdurig zieke Ann (53) – dat u elders op deze site kunt lezen – is symptomatisch voor de arbeidsmarkt van vandaag. Werkgevers – zeker van kleine kmo’s – kun je niet alle schuld in de schoenen schuiven. Dat ze zekerheid willen over hun werknemers, kun je hen moeilijk kwalijk nemen. Maar voor iemand die out is door ziekte – en bij terugkeer af en toe onbeschikbaar is door een behandeling – is die zekerheid er allerminst.

Van deze regeringen die ‘jobs, jobs, jobs’ uit riepen tot hun mantra, zou je op zijn minst voorstellen verwachten die langdurig zieken weer op dat werkspoor zetten. In een kader van vertrouwen en opnieuw bouwen, precies om de fall out te beperken. Niet alleen voor Ann die maar al te graag opnieuw aan de bak wil na een zware periode maar ook voor haar werkgever om de continuïteit van het bedrijf te verzekeren. Maar de voorbije jaren hebben geleerd dat vertrouwen geven en opnieuw bouwen een pak moeilijker is dan te wantrouwen en te culpabiliseren. En dus gebeurt dat laatste. Snel en makkelijk. De langdurig zieken worden niet gespaard. 100 miljoen euro moet dat dit jaar nog opleveren volgens de berekeningen van minister van Volksgezondheid Maggie De Block, tot 200 miljoen volgend jaar.

En de werkgevers dan, worden die dan op geen enkele manier geresponsabiliseerd? Toch wel. Enkel als de arbeidsgeneesheer tot de conclusie komt dat de betrokken werknemer weer aan de slag kan – mits aangepast werk – en de onderneming daar geen gevolg aan geeft (en dus ontslag zonder vooropzeg volgt), krijgt de baas een schamele sanctie van 800 euro, veel goedkoper in de meeste gevallen dan de wettelijke vooropzeg. In 68% van de gevallen – zo leert onderzoek van de grootste preventiedienst – gebeurt dat. Je zou voor minder een werknemer wegpesten of een burnout bezorgen.

Een arbeidsmarktbeleid dat uitgaat van wantrouwen en van schuld en boete, in plaats van activering en vertrouwen, is gedoemd om mensen thuis te houden. Mensen die graag willen werken na een periode van tegenslag, maar nu al te vaak thuis moéten blijven. Goedkoop is dat niet. Integendeel zelfs, het kost onze sociale zekerheid – waarvan deze regeringen nochtans beweren de grootste behoeder te zijn – handenvol geld. Kaduke ingrepen zoals deze – waarbij de zwakste schakel getroffen wordt – helpen niemand vooruit.

Een eerste stap in de goeie richting kan alvast zijn om werkgevers te stimuleren om hun werknemer na ziekte opnieuw een échte kans te geven. Dat kan vrij eenvoudig, door ze bijvoorbeeld maar 1 keer het gewaarborgd inkomen te laten betalen wanneer iemand nog 2 of 3 keer een tijdje uitvalt, bijvoorbeeld voor een behandeling van dezelfde aandoening. Dat scheelt een flinke slok op de borrel, vooral voor kleine ondernemingen en zelfstandigen.

Kortom, er is werk aan de winkel. De regelgeving voor reïntegratie van langdurig zieken wordt vandaag misbruikt om mensen zonder vooropzeg te ontslaan. En als ze niet ziek zijn, zullen ze wel ziek gemaakt worden. Wij zijn ervan overtuigd dat samen bouwen met een overheid die de eerste partner is van zij die (opnieuw) willen werken en zij die voor werk zorgen, een betere optie is dan alle langdurig zieken over één kam te scheren. SP.A diende daartoe verschillende voorstellen in, zoals het voorstel om de eindverantwoordelijkheid bij de werkgever te leggen en niet bij de arbeidsgeneesheer en de werkvloer van de langdurig zieken ook effectief te bezoeken om na te gaan of er aanpassingen kunnen gebeuren.