Annelies Verlinden (CD&V): 'In 2024 eerste proefproject met online stemmen'

Voor 2034 zullen we in België bij verkiezingen niet volledig online kunnen stemmen. Dat blijkt uit een onderzoek van een consortium van universiteiten in opdracht van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V). Volgens de onderzoekers zijn de veiligheid en de transparantie van een onlinestembusgang nog onvoldoende gegarandeerd. 'Als onze overheid daar tegen 2034 verandering in wil brengen' zo klinkt het, 'moet ze nu al voorbereidingen treffen.' Om welke voorbereidingen gaat het? Eerst moet de kieswet, die onlinestemmen verhindert, worden aangepast. Daarnaast moet volop in de digitale infrastructuur worden geïnvesteerd. De regering moet zich ook van een voldoende groot draagvlak bij de bevolking verzekeren. Op aanraden van de onderzoekers zal minister Verlinden, die ook bevoegd is voor Democratische Vernieuwing, een pilootproject opzetten tegen 2024. Dat jaar vinden lokale, Vlaamse, federale en Europese verkiezingen plaats. Bij de digitalisering van het stemproces denkt Verlinden in de eerste plaats aan Belgen die in het buitenland wonen. 'Zij zijn al vertrouwd met stemmen op afstand en zullen dat in 2024 al online kunnen doen. Maar we kunnen ook Belgen in het binnenland betrekken', zegt de minister. 'Daarna zullen we gaandeweg overschakelen op onlinestemmen.' De onderzoekers zien duidelijke voordelen in onlinestemmen. Ze verwijzen naar landen als Zwitserland, Noorwegen en Estland, die er al langer mee experimenteren. Estland is wereldwijd een koploper: in 2019 werd bij de parlementsverkiezingen in het Baltische land ruim 43 procent van alle stemmen online uitgebracht. In tegenstelling tot burgers die hun stem uitbrengen in het stemhokje, mogen onlinekiezers in Estland hun keuze een onbeperkt aantal keren wijzigen. Het systeem registreert alleen de laatste keuze. Door de identiteit van de kiezer te wissen voor de stem het kiescollege bereikt, garandeert de Estse overheid dat de stemming geheim blijft. Nog pluspunten? Onlinestemmen komt tegemoet aan de behoeften van bepaalde groepen, zoals mensen die moeilijk te been zijn. Het zou jongere generaties, die opgegroeid zijn in het digitale tijdperk, warm moeten maken voor verkiezingen - en zo de opkomst verhogen. Dat kan een effect hebben bij toekomstige gemeenteraadsverkiezingen, waarvoor de Vlaamse regering-Jambon de opkomstplicht heeft afgeschaft. Voor de overheid zit er een kostenbesparing in. De rompslomp die fysiek stemmen geeft, zal verdwijnen. Bovendien kan de digitale infrastructuur voor onlineverkiezingen ook dienstdoen voor referenda of andere vormen van directe democratie. Met dat draagvlak bij de bevolking lijkt het te zullen meevallen. Uit onderzoek door het bedrijf achter de inlogapp Itsme, waarmee burgers zich kunnen identificeren bij overheidsdiensten, bleek in 2020 dat al 70 procent van de Belgen bereid is om online te stemmen. Wellicht was dat geen toeval: de app zet zichzelf in de markt als mogelijke partner bij onlinestemmen. Het eerste experiment werd vorig jaar gevoerd, toen jongeren met Itsme konden stemmen tijdens de verkiezingen voor de Vlaamse Jeugdraad.