‘Als er geen federale regering kan worden gevormd, resten er enkel nog nieuwe verkiezingen’

De federale regeringsvorming is in een patstelling terechtgekomen. Een afspiegelingsregering, een evenredige regering, zelfs een expertregering: allemaal worden ze als oplossing genoemd. Maar zouden ze dat ook zijn?

Niemand ziet hoe een nieuwe federale regering kan worden gevormd. En die is dringend nodig. Niet zozeer omdat we binnenkort al één jaar met een regering in lopende zaken zitten. Wel omdat die regering niet kan steunen op een meerderheid. Nadat de N-VA-ministers op 9 december 2018 uit de regering-Michel I waren gestapt, kon Michel II nog rekenen op 20 parlementsleden van MR, 18 van CD&V en 14 van Open VLD. Na de verkiezingen van 26 mei brokkelde die steun verder af. MR hield 14 parlementszetels over, CD&V en Open VLD elk 12. Met 38 op 150 Kamerzetels kun je niets doen.

De huidige regering in lopende zaken is een lame duck. Het parlement speelt ermee als een sluwe vos. Met de steun van socialisten, groenen en Vlaams Belang slaagde de PVDA/PTB erin om een amendement te laten goedkeuren dat in 400 miljoen euro extra voor de zorgsector voorziet. Alleen zo raakte een noodbegroting voor de maanden november en december goedgekeurd. De oppositie mag zich daarbij verkneukelen, maar ernstig beleid is het niet. Waar zal die 400 miljoen worden gehaald? Dat is onduidelijk. En we mogen nu al zeker zijn: in december zal die vertoning worden herhaald, alleen met nog veel meer spektakel.

Een federale regering in lopende zaken die kan rekenen op amper een vierde van de Kamerzetels, het is een hopeloze zaak. Helemaal miserabel wordt het wanneer heerschappen als de vicepremiers Kris Peeters (CD&V) en Didier Reynders (MR) en premier Charles Michel (MR) zelf om ter snelst wegvluchten uit die regering. Ze hebben goed voor zichzelf gezorgd. Hun lekgeslagen schuit laten ze stuurloos achter.

Al honderdvijftig dagen wordt er geïnformeerd en gepreformeerd, zonder dat er zicht komt op een federale regering. Voor Paars-Geel blijven de visies van de PS en N-VA te ver uiteen liggen, als ze al niet diametraal tegenover elkaar staan. Paars-Groen is niet haalbaar omdat de Open VLD niet opgesloten wil zitten in een linkse regering en geen coalitie zonder de N-VA wil vormen. Soms wordt geopperd om de SP.A in die formule door de CD&V te vervangen. Dat zou de meerderheid drie extra zetels opleveren en de Open VLD wat uit de wind kunnen houden. Maar of de CD&V dat wil? Wat wíl de CD&V eigenlijk? Dat blijft onduidelijk, zeker tot er een nieuwe voorzitter is, wellicht pas op 6 december. Ook de MR en de SP.A zullen een nieuwe voorzitter kiezen. En in maart 2020 volgt de Open VLD, waar zo’n verkiezing altijd tot onrust leidt. Al die voorzittersverkiezingen compliceren de al uiterst moeilijke regeringsvorming.

Hoe raken we uit de impasse? De mogelijkheid van een expertregering werd onlangs geopperd. Maar welk beleid zou zo’n kabinet van professoren, ondernemers en ambtenaren voeren? Hoe zou hun programma eruitzien? En wat zou hun democratische legitimiteit zijn?

Sommigen denken dan weer aan een evenredige regering, zoals in Zwitserland, waarvan alle grotere partijen deel uitmaken. Wat zou dat bij ons kunnen betekenen? Bijvoorbeeld acht Vlaamse ministers (drie van N-VA, twee van Vlaams Belang en telkens één van SP.A, Open VLD en CD&V) en zeven Franstalige ministers (drie van PS en telkens twee van MR en Ecolo). Maar gelooft iemand daar echt in? Zelfs als je Vlaams Belang niet zou opnemen?

Ook een afspiegelingsregering is al voorgesteld. Daarin vormen de partijen die in de deelstaatregeringen zitten – N-VA, Open VLD, CD&V, PS, MR en Ecolo – samen de federale regering. Zonder SP.A en Groen, dus. Tenzij je ook de partijen van de Brusselse regering opneemt, maar dan moet je DéFi erbij nemen, het vroegere FDF. Het grootste struikelblok is ook in dit scenario dat de N-VA en de PS samen in de regering moeten stappen. En als dat in zo’n afspiegelingsregering wel zou kunnen, waarom dan niet in een paars-gele regering?

Noch een expertregering, noch een evenredige regering, noch een afspiegelingsregering is de oplossing voor de problemen waarmee dit land kampt. Als er geen federale regering kan worden gevormd, rest er maar één mogelijkheid: nieuwe verkiezingen. Die moeten in essentie gaan over twee zaken die tijdens de vorige campagne – onbegrijpelijk genoeg – niet aan bod zijn gekomen: de staatshervorming en de overheidsfinanciën. Hoe je het ook wendt of keert, daar gaat het toch om in België. Net die twee zaken rotten verder onder de huidige regering in aflopende zaken.