Jacques Defrance

‘Alleen gaan we sneller, samen gaan we verder’

Jacques Defrance Jacques Defrance is secretaris en bestuurder van vzw B Plus.

Jacques Defrance van B Plus roept alle politieke partijen op om blijk te geven van zin voor verantwoordelijkheid en voorrang te geven aan het algemeen belang.

Om het debat te verbreden en ruimte te geven voor nieuwe ideeën, stelde B Plus in zijn tijdschrift (een speciale editie in mei voor de verkiezingen) een opiniestuk voor, geschreven door Michel Courtin van het ‘Collectif citoyen’, een jonge politieke partij die kieslijsten indiende in Wallonië en Brussel. Het was de bedoeling met deze zogenaamde ‘burgerlijsten’ een boodschap te brengen op het politieke toneel. Men verwachtte algemeen een marginaal resultaat voor dit initiatief en inderdaad, dit was het geval met 0,50 procent van de stemmen voor het Brussels Parlement. Toch zouden we ongelijk hebben wanneer we onze ogen sluiten voor dit fenomeen, vooral als we rekening houden met het succes van dergelijke initiatieven in het buitenland.

Alleen gaan we sneller, samen gaan we verder.

De mening van een burger

Courtin schreef: ‘Al enkele jaren maken burgers zich zorgen over de stand van onze democratie. Het is niet alleen door de politici te veranderen dat deze problemen zullen verdwijnen. Het is het politieke systeem dat moet worden veranderd. Een verkozen politieke vertegenwoordiger moet vooral ten dienste staan van zijn medeburgers (het woord ‘minister’ komt bijvoorbeeld van hetzelfde Latijnse woord dat dienaar betekent). Hoe kunnen we ons zogenaamd ‘democratisch’ systeem vertrouwen? Hoe kan de burger zijn zin voor of zelfs zijn behoefte aan een radicale verandering doen begrijpen? Daar zal de rol van de nieuwe burgerbewegingen cruciaal zijn.

Burgers hebben het recht om een echte en grotere plaats te krijgen in het democratisch proces. Bijvoorbeeld door de invoering van een ‘Burgerraad’ (ter vervanging van de Senaat die een ‘ontmoetingsplek’ is geworden zonder reële macht). Een raad waarin burgers in staat zullen zijn de publieke opinie te laten horen en volksraadplegingen te organiseren. Een ander voorbeeld is het creëren van een commissie van ethiek (samengesteld uit burgers, magistraten en politici uit de minderheid) met een echte manoeuvreruimte om een einde te maken aan de straffeloosheid van de politieke elites. Hoe kunnen we nog steeds aanvaarden dat onze politici zowel rechter als partij zijn?

Burgers pleiten ook voor krachtige maatregelen, om een einde te maken aan de privileges van onze politici, zoals het beginselverbod van cumulatie om levenslange politieke carrières te voorkomen, de invoering van een effectieve controle (van de representatiekosten, de afwezigheid van onze verkozenen, …) en van een evaluatie van onze politici, op basis van de coherentie tussen de beloften en de behaalde resultaten. Wie heeft de luxe een baan te hebben zonder beschreven doel? Geen verantwoording af te leggen? Geen ziektecertificaat te verstrekken in geval van afwezigheid?

Ten slotte moeten we een einde maken aan de almacht van politieke partijen door het devolutieve effect van het ‘bovenste vakje’ (of lijststemmen) te verwijderen, waardoor een verkozene verplicht wordt effectief te zetelen in het parlement of in de raad waarvoor hij (zij) gekozen is (hoe kan men toelaten dat een minister zich kandidaat stelt als burgemeester?), door de afschaffing van opvolgers, de rationalisering van onze openbare structuren en het verbod van politieke benoemingen in de raden van bestuur van openbare instellingen en andere gepolitiseerde verenigingen.

De lijst van maatregelen is vrij lang, maar verandering is onontbeerlijk en zal een diep impact hebben op ons politieke systeem en het vertrouwen van de burgers in hun instellingen.

De burgerpartijen, die tijdens de laatste gemeenteraadsverkiezingen op lokaal niveau verschenen, zullen moeten bewijzen dat een verandering van het systeem mogelijk is, zonder dat dit ten koste gaat van de fundamentele waarden die de rijkdom van onze samenleving waarborgen’.

Oud verhaal

Reeds in februari van het jaar 2012 organiseerde Dedicated Research internationaal een opiniepeiling over het vertrouwen van de burgers in het algemeen en in verband met enkele thema’s. Hieruit bleek dat de Belgen een middenpositie innamen (tussen 4 en 6 op een maximum van 10). De algemene vertrouwensindex bedroeg 5,5 in Vlaanderen en 5,1 in Wallonië. Deze resultaten vertoonden geen significant verschil tussen het noorden en het zuiden van het land.

Volgens deze peiling was het vertrouwen van de burger in de politieke klasse het laagst zowel in Vlaanderen, Brussel als in Wallonië. Bijvoorbeeld was de gemiddelde index in Wallonië 3,8. Dit was twee tienden punten lager dan het vertrouwen in verband met bijv.de tewerkstelling. Dergelijke resultaten hadden onze politici ernstig moeten nemen.

Bij de Franse presidentsverkiezingen van 2017 was de jonge en charismatische Emmanuel Macron de overwinnaar. Hij legde de leuze ‘Liberté, Egalité, Fraternité‘ uit aan kinderen als volgt: ‘Vrijheid is de geest van ondernemen, dit is van rechts, Gelijkheid is de vraag naar verdelen, dat is van links. Broederlijkheid is van beiden en dat is wat ik jullie voorstel’. De traditionele partijen implodeerden. En bovendien vonden een groot aantal ontevreden burgers heil in de extremen.

Dit was meestal niet diepgaand gefundeerd, rechts of links, als men rekening houdt met de sociale achtergrond van deze kiezers.

In België ging een deel van de proteststemmen naar de PTB en het Vlaams Belang. Wisten de kiezers dat het sociaaleconomisch programma van het Vlaams Belang meer links is dan dat van de N-VA en voor sommige thema’s dicht aanleunt bij de Franstalige PS? Dat is echt niet zo zeker, Franstaligen vrezen vooral het uitgesproken nationalistisch karakter van het VB en de N-VA.

Maar daarmee zijn de zorgen niet voorbij. In Frankrijk herinnerde de beweging van de ‘gele hesjes’ de pasverkozen president aan de diepe ontevredenheid over de stijgende kosten van levensonderhoud. En wat te denken over de protestacties tegen de regering-Michel aan de Waalse rotondes? PTB/PVDA en VB, zelfde strijd?

In tegenstelling tot Frankrijk is het ongenoegen in verband met het klimaat in ons land zeer groot: 70.000 mensen op straat in Brussel in december 2018 en de spijbeldonderdagen van leerlingen en studenten gedurende vele maanden. De huidige hittegolf brengt dit thema opnieuw in de actualiteit.

Volgens Economist Bruno Colmant: ‘Ten spijt van de beweringen van sommigen wordt een staat niet gerund zoals een bedrijf. Een bedrijf is in wezen op zoek naar een monopolie en volgt ze de wetten van de vrije markt en het winstbejag. De staat zoekt in haar beleid naar een subtiel evenwicht tussen individuele welvaart en collectieve solidariteit.’

In zijn rede op 21 juli bracht koning Filip eenzelfde boodschap: ‘Ik heb begrip voor de beperkingen waar onze politieke leiders rekening moeten mee houden….. Velen onder u engageren zich vol overtuiging in hun directe omgeving…. Wervende projecten komen tot stand door dialoog en het bundelen van krachten.’

Met vertrouwen in de kracht van onze democratische instellingen roept B Plus alle politieke partijen op om blijk te geven van zin voor verantwoordelijkheid en voorrang te geven aan het algemeen belang. ‘Alleen gaan we sneller, samen gaan we verder.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content