In Europa kampen alleen Cyprus, Noorwegen, Portugal en Nederland met een hoger zelfdodingspercentage onder gedetineerden.
16 van de 44 overlijdens die in 2015 in de Belgische gevangenissen te betreuren vielen, waren het gevolg van suïcide. Ongeveer één op de drie gevangenen geeft aan ooit overwogen te hebben zichzelf van het leven te beroven. En één op de vier ondernam daartoe zelfs al een poging. In Europa kampen alleen Cyprus, Noorwegen, Portugal en Nederland met een hoger zelfdodingspercentage onder gedetineerden.
Het christelijk opinieweekblad Tertio vernam de cijfers tijdens een recente studiedag voor de katholieke gevangenisaalmoezeniers en gaat er dieper op in in zijn nummer van woensdag 10 mei met een dossier over de zware impact die opsluiting met zich brengt.
Zelfmoord mag geen taboe blijven, ook en zeker niet in een pastorale context
Nanouschka Verhamme van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding (CPZ) wijst erop dat in een gevangenis heel wat risicofactoren voor zelfdoding samen aanwezig zijn. “De mensen die er terechtkomen, zijn vaak psychologisch kwetsbaarder dan de doorsnee burger. In vele gevallen dragen ze ook een psychiatrisch verleden of een verslavingsproblematiek met zich mee die de oorzaak kan zijn van hun detentie. Beschermende factoren zoals een sociaal netwerk ontbreken vaak, sociaal isolement is dan weer een belangrijke risicofactor.”
Zelfmoordlijn en rapportbriefje
“Het is zeker niet evident in de gevangenis aan preventie van zelfdoding te doen. Zo is bijvoorbeeld bellen op de gang naar de zelfmoordlijn allesbehalve vanzelfsprekend. In gevangenissen waar er een speciale telefoon voor bestaat, moet de gedetineerde die trouwens met een rapportbriefje aanvragen. Anderzijds bieden de centra geestelijke gezondheidszorg vormingen aan voor gevangenispersoneel en ondersteuning in de opmaak van draaiboeken voor gevangenissen. Daarnaast heeft het CPZ sinds kort de ASPHA-lijn: een professionele hulp- en advieslijn voor zorgverleners waar ook pastores en personeel van de gevangenis terechtkunnen met hun vragen.
Verhamme ziet voor geestelijke verzorgers een eigen taak weggelegd in de preventie. “Hun rol is anders dan die van de psychosociale dienst of een maatschappelijk assistent en biedt meer kansen op een vertrouwelijk gesprek, precies omdat de geestelijke verzorger geen verplichting heeft om de inhoud van het gesprek te rapporteren. Wat de gedetineerde vertelt, komt dus niet in zijn of haar dossier terecht. Net dat schept een context van vertrouwen waarin zelfmoordgedachten bespreekbaar en bevraagbaar worden. Dat laatste is letterlijk van levensbelang. Zelfmoord mag geen taboe blijven, ook en zeker niet in een pastorale context. De ervaring leert immers dat open kunnen en mogen spreken over zelfdodingsgedachten inderdaad preventief werkt”.
Volledige interview en ruimer dossier in Tertiovan 10 mei.
