Vlinks

‘100 jaar IJzerbedevaarten: een tragisch succesverhaal’

Vlinks Vlinks streeft naar een sociaal, rechtvaardig en inclusief Vlaanderen met maximale autonomie.

Een tragisch succesverhaal: zo zou je de beladen geschiedenis kunnen samenvatten van de IJzerbedevaart die begin september – dag op dag 100 jaar na de eerste bedevaart, naar het graf van Joe English in Steenkerke – haar eeuwfeest viert, schrijft Paul De Belder van vzw Aan de IJzer.

Die tragiek schuilt zowat overal. Om te beginnen is de IJzerbedevaart onlosmakelijk verbonden met de waanzin van de Groote Oorlog, de eerste maar helaas niet laatste oorlog op industriële schaal: zonder het drama dat zich in de Westhoek voltrok géén IJzerbedevaart als eerbetoon aan de gesneuvelde strijdmakkers.

Tragisch was ook het abusievelijke gebruik (en vaak ook het bewuste misbruik!) van de godsvrede-idee. Van de jaren ’30 tot begin deze eeuw leidde dit bij herhaling tot geschipper en het met de mantel der liefde (in casu een leeuwenvlag) toedekken van tegenstellingen – ook, helaas, die tussen democratische / pacifistische Vlaamse bewegers en extreemrechtse sabelslijpers.

De ontsporing van het IJzerbedevaartcomité in de aanloop naar en tijdens WOII leidde onder meer tot de eeuwige schandvlek die de oorlogsbedevaarten zullen blijven en tot de dynamitering van de eerste IJzertoren. En ze bezorgde de bedevaarten een odium dat ze nog altijd niet helemaal van zich af hebben weten te schudden, ondanks onder meer het historisch pardon van Frans-Jos Verdoodt exact twintig jaar geleden.

En dan was er in de jaren ’90 de door het Vlaams Blok gedirigeerde poging vanuit extreemrechtse hoek om de bedevaart in handen te krijgen, met als absoluut dieptepunt het geweld op de bedevaartweide in 1996 dat het begin van het einde betekende van de IJzerbedevaart als massa-manifestatie.

De tijd dat die IJzerbedevaart leefde in menig dorpsstraat en dat in de Wetstraat met argusogen werd uitgekeken naar de opkomst in Diksmuide en naar wat er daar gezegd werd is ondertussen al een hele poos voorbij.

Autonomie

En toch had ik het hierboven over een succesverhaal, toch verklaren we ons ‘klaar voor de toekomst’, het motto van de komende bedevaart. Hoe valt dit te rijmen?

Het ‘arm Vlaanderen’ van bij het begin van de Groote Oorlog is niet meer en Vlaanderen heeft inmiddels een graad van autonomie bereikt waar de Vlaamsgezinde soldaten in de loopgraven zelfs niet van durfden dromen. In dat proces van Vlaamse natie- en staatsvorming hebben de IJzerbedevaarten onmiskenbaar een belangrijke rol gespeeld. En hebben ze in die zin dus absoluut een succesverhaal geschreven of helpen schrijven.

Belgisch moeras

Maar het blijft een ietwat tragisch succesverhaal. Wat ‘we’ zelf doen, doen we namelijk lang niet altijd beter. Die illusie is ons al een tijdje ontnomen, maar toch blijft het slikken als een ‘chef de file’ van de grootste Vlaamse partij zich ervan afmaakt met ‘Wat we zelf doen, doen we zelf’.

Vanuit democratisch oogpunt is dat meegenomen, omdat zo de impact van de Vlaamse kiezer op het beleid vergroot, maar het is ons absoluut te mager als ambitie. En zeker niet wervend voor verdere bevoegdheidsoverdrachten die nochtans noodzakelijk zijn om uit de impasse – lees: het Belgische moeras – te geraken.

Eerder dan op de grootte van de Vlaamse autonomie moet de focus volgens ons dan ook liggen op wat ‘we’ met die al verworven of nog te verwerven autonomie (willen) doen. Nog altijd huldigt een groot deel van de ‘klassieke’ Vlaamse beweging ter zake jammer genoeg het zogenaamde godsvredeprincipe dat daar nu nog niet over gebakkeleid moet worden, dat Vlaanderen eerst ‘vrij’ (sic) moet zijn.

Inclusief Vlaanderen

Met een knipoog naar Jules Destrée stellen de IJzerbedevaarten hier al jarenlang tegenover dat ‘la Flandre sera sociale ou elle ne sera pas’. Wij bekennen duidelijk kleur – de Vlaamse burger verdient dat! – en komen onvoorwaardelijk op voor een inclusief Vlaanderen, een Vlaanderen waarin iedereen meetelt en waarin na de emancipatie VAN Vlaanderen volop werk gemaakt wordt van de emancipatie IN Vlaanderen, de emancipatie dus van de Vlamingen, álle Vlamingen, jong en oud, ongeacht origine, kleur, geloofsovertuiging of seksuele geaardheid.

Ook op dit vlak willen we met de bedevaarten aan een succesverhaal helpen schrijven. Dat zal ook duidelijk blijken op de komende IJzerbedevaart, op zondag 6 september, waar verrassende stemmen te horen zullen zijn en standpunten die misschien de wenkbrauwen zullen doen fronsen maar hopelijk de aanzet zullen zijn tot een breed maatschappelijk debat dat de Vlaamse beweging dit keer niet aan zich voorbij laat gaan.

Ter info: het volledige herdenkingsweekend bestaat uit een wetenschappelijk colloquium (inschrijving vooraf verplicht) op zaterdag 5 september met een terugblik op 100 jaar IJzerbedevaarten en een debat over de vraag of België zijn 200ste verjaardag haalt. Op zondag is er dan de IJzerbedevaart die, omwille van corona, slechts in heel beperkte mate fysiek zal kunnen bijgewoond worden maar digitaal te volgen zal zijn, en afgesloten wordt met een bezinningsmoment (op uitnodiging) in Steenkerke waar het 100 jaar geleden allemaal begon.

Paul De Belder is voorzitter van vzw Aan de IJzer en kernlid van Vlinks

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content